Tribochemiczne przemiany węglowodorów alifatycznych na powierzchni stali

• Autorzy: Makowska M. , Kajdas Cz. , Grądkowski M.

Warianty tytułu

EN

Tribochemical reactions of aliphatic hydrocarbons on steel surface

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mineralny olej bazowy - w skład którego wchodzą głównie węglowodory alifatyczne - nie stanowi jedynie środowiska reakcji triboaktywnych dodatków, ale może wpływać na przebieg tych procesów. Stwierdzono, że zarówno termochemiczne, jak i tribochemiczne (w układzie stal-stal) utlenianie węglowodorów alifatycznych prowadzi do powstawania szeregu aktywnych tribologicznie związków, w tym m.in. alkoholi, aldehydów i kwasów karboksylowych. W pracy badano - za pomocą technik analizy powierzchni: FTIRM, XPS i EDS - oddziaływanie powstających związków z powierzchnią tarcia i stwierdzono, że kwasy karboksylowe powstające w wyniku utleniania heksadekanu reagują z metalem podłoża, tworząc sole lub związki chelatowe. Produkty tribochemicznych przemian składników mineralnego oleju bazowego wpływają więc na właściwości warstw wierzchnich elementów węzła tarcia.

EN

Aliphatic hydrocarbons - as major components of lubricating oils - undergo chemical reactions under boundary lubrication conditions. Both the thermochemical and the tribochemical oxidation of aliphatic hydrocarbons lead to the formation of polar products (such as alcohols, aldehydes and carboxylic acids). Interactions of these compounds with rubbing surfaces were examined using FTIRM, XPS and EDS techniques. It has been found that carboxylic acids react with metal generating salts or complex compounds.

Słowa kluczowe

PL

analiza powierzchni; n-heksadekan; tribochemia

EN

tribochemistry; n-hexadecane; surface analysis

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2001
• Tom: nr 3
• Strony: 331--340
• Opis fizyczny: biblogr. 13 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Makowska M.

• Instytut Technologii Eksploatacji, 26-600 Radom, ul. Pułaskiego 6/10.

autor

Kajdas Cz.

• Politechnika Warszawska, 09-400 Płock, ul. Łukasiewicza 17.

autor

Grądkowski M.

• Instytut Technologii Eksploatacji, 26-600 Radom, ul. Pułaskiego 6/10.

Bibliografia

• 1.Hsu S.M. et al.: Tribochemistry induced by nano-mechanical scratches. Proc. of Int. Tribology Congr. Nagasaki (Japan), 2000, 25-30.
• 2.Hsu S.M., Klaus E.E.: Some chemical effects in boundary lubrication. Part I. Base oil-metal interaction. ASLE Trans., 1979, 22, 2, 135-145.
• 3.Wachal A.: Analysis of boundary layer estimating criteria in lubricating oils investigations. ZEM, 1983, 3, 325-332.
• 4.Kajdas C., Molenda J., Makowska M., Grądkowski M.: Investigation of tribochemical behaviour of some unsaturated organic additives in steel-steel contact. Proc. of Symp. on Lubricating Materials and Tribochemistry, Lanzhou (China), 1998, 83-94.
• 5.Molenda J., Makowska M., Grądkowski M.: Zastosowanie chromatografii gazowej do badania środków smarowych. Problemy Eksploatacji, 2000, 4, 167-182.
• 6.Silverstein R.M., Bassler G.C.: Spektrochemia molekularna. PWN, Warszawa, 1970.
• 7.Zieliński W., Rajca A. (red): Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych. WNT, Warszawa, 1995.
• 8.Makowska M., Grądkowski M., Kajdas C.: Tribochemiczne przemiany heksadekanu w różnych układach materiałowych. Tribologia, 2000, 3, 449-457.
• 9.Kajdas C., Makowska M., Grądkowski M.: Tribochemistry of hexadecane under boundary lubrication conditions. Proc. of Nordic Symp. on Tribology "Nordtrib", Porvoo (Finland), 2000, 594-603.
• 10.Czupryk W.: Udział azotu w budowie eksploatacyjnych warstw wierzchnich materiałów ślizgowych. Tribologia, 2000, 6, 1085-1094.
• 11.Cavdar B., Ludema K.C.: Dynamics of dual film formation in boundary lubrication of steels. Part II. Chemical analyses. Wear, 1991, 148, 329-346.
• 12.Liu W., Chen S., Xue Q., Zhang Z.: Dispersion of nano-particles in mineral oil ‒ a super lubricant. Proc. of Symp. on Lubricating Materials and Tribochemistry, Lanzhou (China), 1998, 159-172.
• 13.Ng L.M., Lyth E., Zeller M.V., Boyd D.L.: Surface chemistry of perfluoro ethers: an infrared study of the termal decomposition of (C2F5)2O on AI2O3. Langmuir, 1995, 11, 127-135.