Zmiany wartości i stężeń fizykochemicznych wskaźników jakościowych wód rzeki Prądnik-Białucha (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska)

• Autorzy: Bogdał A. , Kanownik W. , Wiśnios M.

Warianty tytułu

EN

Changes of values and concentrations of physicochemical quality indices of the Prądnik-Białucha river (Krakowsko-Częstochowska Upland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było ustalenie zmian jakości i walorów użytkowych oraz wyznaczenie stref zanieczyszczenia i samooczyszczania wód na długości rzeki Prądnik-Białucha. Badana rzeka o zlewni położonej w sąsiedztwie Krakowa na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, przepływa przez tereny typowo rolnicze, prawnie chronione oraz z osadnictwem rozproszonym i z zabudową podmiejską i miejską. W 15 punktach pomiarowych prowadzono jesienią 2011 r. badania hydrochemiczne, które polegały na oznaczaniu metodami referencyjnymi 23 wskaźników fizykochemicznych. Na podstawie analizy danych stwierdzono, że w górnym odcinku rzeki wody źródlane wzbogacały się lub zubażały w składniki mineralne. W środkowej części, na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego i jego otuliny, zachodziły procesy samooczyszczania poprawiające jakość wody, co miało związek z mniejszą antropopresją i większą lesistością tego obszaru. W dolnym odcinku rzeki, tereny o zwartej zabudowie podmiejskiej i miejskiej powodowały intensywne zanieczyszczanie wód. Stan ekologiczny wód ze względu na duże stężenia azotu azotanowego na całej długości rzeki był poniżej dobrego. Wody te nadawały się do spożycia, ale na różnych odcinkach rzeki wymagały różnych procesów uzdatniania, dostosowanych do wód kategorii Al, A2 i A3. Badane wody rzeczne ze względu na duże stężenia azotynów nie stwarzały, za wyjątkiem krótkiego źródłowego odcinka, dogodnych warunków do życia ryb. Zagrożenie wód eutrofizacją występowało na całej długości rzeki ze względu na duże stężenia azotanów i azotu azotanowego.

EN

The aim of the paper was establishing changes of quality and utility values, and determining the zones of pollution and self-purification of waters along the length of the Prądnik-Białucha river. The analyzed river, with a catchment situated on the Krakowsko-Częstochowska Upland in the vicinity of Krakow, flows through typically agricultural and legally protected areas, with dispersed settlements and suburban and urban built-up areas. Hydrochemical research, involving assessment, using reference methods of 23 physicochemical indices, was conducted in 15 measurement points. On the basis of the data analysis it was stated that in the headstream spring waters were either enriched or impoverished in minerals. In the middle river, i.e. the area of the Ojców National Park and its protection zone, self-purification processes improving water quality were occurring, which was connected with smaller anthropopressure and greater woodiness of the area. In the lower river, compactly built-up suburban and urban areas caused intense water pollution. Due to high concentrations of nitrate nitrogen, ecological state along the whole river length was less than good. This water was unfit for human consumption, however along various river stretches required different treatment processes adjusted to categories A1, A2 or A3 waters. Because of high nitrite concentrations, the analysed waters did not provide convenient living conditions for fish, except for a short riverheads section. Water euthropication hazard occurred along the whole river length due to high concentrations of nitrates and nitrate nitrogen.

Słowa kluczowe

PL

rzeka Prądnik; samooczyszczanie wód; wskaźniki fizykochemiczne

EN

Prądnik river; water self-purification; physicochemical indices

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gaz, Woda i Technika Sanitarna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 8
• Strony: 358--361
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Bogdał A.

autor

Kanownik W.

autor

Wiśnios M.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• [1] Bogdał A. 2011: Wpływ zabudowy hydrotechnicznej rzeki na zawartość i nasycenie wody tlenem rozpuszczonym. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 10, 329-351.
• [2] Kanownik W., Rajda W. 2011: Samooczyszczanie wody potoku Pychowickiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 561, 81-90.
• [3] Miernik W., Wałęga A. 2008: Anthropogenic influence on the quality of water in the Prądnik river. Environment Protection Engineering. 34 (3), 103-108.
• [4] Jarosiewicz A., Dalszewska K. 2008: Dynamika składników biogenicznych w rzece Słupi - ocena zdolności samooczyszczania rzeki. Słupskie Prace Biolog. 5, 63-73.
• [5] Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 r. (Dz.U. nr 81, poz. 685).
• [6] Rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 r. (Dz.U. nr 162, poz. 1008).
• [7] Rozporządzenie MS z dnia 4 października 2002 r. (Dz.U. nr 176, poz. 1455).
• [8] Rozporządzenie MŚ z dnia 27 listopada 2002 r. (Dz.U. nr 204, poz. 1728).
• [9] Rozporządzenie MŚ z dnia 23 grudnia 2002 r. (Dz.U. nr 241, poz. 2093).