Genetycznie zmodyfikowane rośliny - z laboratorium do praktycznego wykorzystania w europejskim rolnictwie. Część II

• Autorzy: Linkiewicz A. , Dąbrowski Z. T. , Sowa S.

Warianty tytułu

EN

Genetically modified plants - from the laboratory to practical application in European agriculture. Part II

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzanie roślin GM do środowiska jest nie tylko przedmiotem regulacji prawnych, ale również istotną kwestią podlegającą dyskusji naukowej i społecznej. W artykule przedstawiono zasady leżące u podstaw oceny ryzyka związanego ze stosowaniem GMO. Przytoczono wyniki licznych badań nad oddziaływaniem odmian GM dopuszczonych do uprawy na gatunki niedocelowe, obejmujące m.in. różne grupy stawonogów żyjących na uprawach GM i w ich otoczeniu. Dokładniej wyjaśniono przypadek oddziaływania kukurydzy GM na motyla monarcha w USA czy też odmian kukurydzy, buraka i rzepaku tolerujących herbicydy na populacje chwastów i żerujących na nich stawonogach i ptakach. Podkreślono konieczność prowadzenia badań opartych o poprawne metodyki. Podano wyniki pierwszych badań polowych prowadzonych w Polsce nad oddziaływaniem kukurydzy MON 810 na środowisko. Przedstawiono działania Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) obejmujące: (a) budowanie wzajemnego zrozumienia zasad leżących u podstaw przeprowadzania analizy ryzyka dla nowych GMO i (b) zwiększenie przejrzystości w bieżących pracach pomiędzy państwami członkowskimi UE a urzędem i jego komisjami. Powołanie Naukowej Sieci krajowych ekspertów (EFSA Scientific Network) ma tę współpracę zapewnić. Podsumowano podstawy wykrywania i kontroli GMO w laboratoriach referencyjnych w Europie.

EN

The release of genetically modified plants into the environment is not only a subject of legal regulations, but also an important subject matter of the scientific and social debate. The article presents rules forming the basis of the risk assessment related to use of GMOs. It quotes the results of numerous studies concerning the impact of GMO varieties approved for cultivation on the nontarget species, including i.a. various groups of arthropods living in the area of GMO crops and in their vicinity. It also offers more precise explanations regarding the cases of the impact of genetically modified corn on the Monarch butterfly in the USA and the impact of herbicide-tolerant varieties of corn, beet and rapeseed on the populations of weeds as well as arthropods and birds feeding on them. Moreover, it underlines the necessity of conducting research based on correct methodologies and provides results of the first farm scale research conducted in Poland regarding the impact of MON 810 corn on the environment. Furthermore, it presents actions of the European Food Safety Authority (EFSA) encompassing: (a) building up mutual understanding of the rules forming the basis of risk assessment for new GMOs and (b) increasing transparency in current works among the EU Member States and EFSA and its committees. Setting up the EFSA Scientific Network is supposed to ensure that cooperation. Finally, the article summarizes the basics of GMO detection and control in the reference laboratories in Europe.

Słowa kluczowe

PL

rośliny zmodyfikowane genetycznie; rośliny transgeniczne; prawodawstwo w zakresie GMO

EN

genetically modified plants; transgenic plants; legislation on GMOs

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, ZW CHEMPRESS-SITPChem
• Czasopismo: Chemik
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 66, nr 9
• Strony: 966--981
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., 2 rys.

Twórcy

autor

Linkiewicz A.

autor

Dąbrowski Z. T.

autor

Sowa S.

• Laboratorium Kontroli Genetycznie Modyfikowanych Organizmów, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Państwowy Instytut Badawczy, Radzików,

Bibliografia

• 1. Konwencja o różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro 5 czerwca 1992 ., ratyfikowana przez Polskę w roku 1996 (Dz.U. z 2002 r. Nr 184, poz. 1532). http://www.mos.gov.pl/artykul/2498_konwencja_o_roznorodnosci_biologicznej/317_konwencja_o_roznorodnosci_biologicznej.html.
• 2. Protokół Kartageński o bezpieczeństwie biologicznym do Konwencji o różnorodności biologicznej, sporządzony w Montrealu dnia 29 stycznia. Dz.U. 2004 nr 216 poz. 2201. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=W-DU20042162201.
• 3. Anioł A., Zimny J., Podyma W., Janik-Janiec B.: Krajowy Program Bezpieczeństwa Biologicznego w Polsce. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministra Środowiska 2002.
• 4. European Commission 2011. Debate on GMO risk assessment and management. Mimeograph, DG Heallth and Consummers, s. 118.
• 5. Hilbeck A., Moar W.J., Pusztai-Carey M., Filippini A., Bigler F.: Toxicity of Bacillus thuringensis Cry I Ab toxin to the predator Chrysoperla carnea (Neuroptera: Chrysopidae). Environmental Entomology 1998, 27, (5), 1255-1263.
• 6. Dutton A., Klein H., Romeis J., Bigler F.: Uptake of Bt-toxin by herbivores feeding on transgenic maize and consequences for the predator Chrysoperla carnea. Ecological Entomology 2002, 27, 441-447.
• 7. Hilbeck A., Jänsch S., Meier M., Römbke J.: Analysis and validation of present ecotoxicological test methods and strategies for the risk assess, menmt of genetically modified plants. Federal Agency for Nature Conservation 2008, Bonn, Germany, s. 116, 4 Appendices.
• 8. Losey J.E., Rayor L.S., Carter M.E.: Transgenic pollen harm monarch larvae. Nature 1999, 399, 214.
• 9. Hellmich R.L, Siegfried B.D. i in.: Monarch larvae sensitivity to Bacillus thuringiensis- purified proteins and pollen. PNAS 2001, 98, (21), 11925-11930.
• 10. Hellmich R.L., Górecka J.: Możliwości i wyzwania związane z wprowadzeniem do uprawy odmian zmodyfikowanych genetycznie odpornych na szkodniki. Kosmos 2007, 56, (3-4). 255-264.
• 11. Dively G.P, Rose R., Sears M.K., Hellmich R.L., Stanley-Horn D.E., Calvin D.D., Russo J.M., Anderson RL.: Effects on monarch butterfly larvae (Lepidoptera: Danaidae) after continuous exposure to Cry I Ab-expressing corn during anthesis. Environ. Entomol. 2004, 33, (4), 1116-1125.
• 12. Zeki S.: The Farm Scale Evaluations of spring-sown genetically modified crops. Phil. Trans. R. Soc. Lond. B. 2003, 358, (1439), 1913.
• 13. Chamberlain D.E., Fuller R.J., Bunce R.G. H., Duckworth J.C., Shrubb M.: Changes in the abundance of farmland birds in relation to the timing of agricultural intensification in England and Wales. Journal of Applied Ecology 2000, 37, 771-788.
• 14. Heard M.S.: Weeds in fields with contrasting conventional and genetically modified herbicide-tolerant crops. I. Effects on abundance and diversity. Phil. Trans. R. Soc. B, 358, 1819-1832.
• 15. Haughton A.J., Champion G,T., Hawes C. i 24 dalszych autorów: Invertebrate responses to the management of genetically modified herbicide-tolerant and conventional spring crops. II. Within-field epigeal and earial arthropods. Phil. Trans. R. Soc. Lond. B. 2003, 358, 1439, 1863-1878.
• 16. Dewar A.M., Haylock L.A., Garner B.H., Champion G.T., Pigdeon J.D., May M.J.: Management of weeds to enhance biodiversity in GMHT sugar beet. Materiały konferencyjne "Ecological impact of genetically modified organisms”. Lleida, Catalonia, Spain, 1-3 czerwca 2005, 56.
• 17. Dąbrowski Z.T., Górecka J.: Metodyka oceny ryzyka uprawy odmian zmodyfikowanych genetycznie odpornych na szkodniki. Prog. Pl. Prot./Post. Ochr. Rośl. 2006,46,(1), 180-188.
• 18. Górecka J., Dąbrowski Z.T.: Effects of MON 810 maize variety on tritrophic relations: Tetranychus urticae (Koch) - Phytoseiulus persimilis (Athias-Henriot). IOBC-WPRS Abstracts Talks. 4th EIGMO-Meeting, 4 - 6 May 2009, Rostock, s. 34.
• 19. Górecka J.: Ocena niezamierzonych efektów uprawy odmian transgenicznych na wybrane niedocelowe gatunki stawonogów i na systemy trójtroficzne. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa 2010, s. 170.
• 20. Linkiewicz A., Żurawska-Zajfert M„ Dąbrowski Z.T., Sowa S.: Ekspresja białka Cry I Ab w odmianach kukurydzy typu MON810 w Polsce - wpływ na organizmy niedocelowe: mszycę zbożową (Sitobion avenae F.) i mszycę czeremchowo-zbożową (Rhopalosiphum padi L). Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin 2009, 252, 263)274.
• 21. Romeis J., Hellmich R.L., Candolfi M.R, Carstens K., De Schrijver A., Gatehouse A.M.R., Heran R.A., HuesingJ.E., McLean M.A., Raybould A., Shelton A.M., Waggoner A.: Recommendations for the design of laboratory studies on non-target arthropods for risk assessment of genetically engineered plants. Transgenic Res. 2011, 20.
• 22. Twardowski J.R, Bereś P, Hurej M., Klukowski Z.: Ground beetles (Col., Carabidae) in Bt-maize - preliminary results from the first large scale field experiment in Poland. IOBC wprs Bulletin 2010, 52, 97-l02.
• 23. James C.: Executive summary. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2010. ISAAA Brief 42)2010 http:/www.isaaa.org.
• 24. Tekiela A., Gabarkiewicz R.: Reduction of mycotoxin threats to mammals and birds through the cultivation of Bt maize cultivars in Poland. IOBC wprs Bulletin 2008, 33, 111-116.
• 25. Bereś P.K.: Odmiany kukurydzy GM z genami Bacillus thuringensis i ich wpływ na omacnicę prosowiankę (Ostrinia nubilalis Hbn.) w świetle badań prowadzonych w Polsce. Kosmos 2007, 56, (3-4), 293-300.
• 26. May M.: Economic consequence for UK farms of growing GM herbicide tolerant sugar beet. Ann. Appl. Biol. 2003, 142, 4108.
• 27. Champion G.T., May M.J., Benne T.S. i 15 dalszych autorów: Crop management and agronomic context of thre Farm Scale Evaluation of genetically modified herbicide-tolerant crops. Phil. Trans. R. Soc. Lond. B. 2003, 358, 1801-1818.
• 28. Brookers G., Anioł A.: Wpływ użytkowania roślin genetycznie zmodyfikowanych na produkcję roślinną w gospodarstwach rolnych w Polsce. Biotechnologia 2005, 1,7-45.
• 29. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001 /18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych.
• 30. European Food Safety Authority (EFSA) 2010. Guidance on the Environmental Risk Assessment of Genetically Modified Plants. EFSA Journal 2010: 8(11): 1879: 111 ss.
• 31. European Food Safety Authority (EFSA) 2009. EFSA and GMO Risk Assessment for Human and Animal Health and the Environment. EFSA Meeting Summary Report 4: 203 ss.
• 32. Hilbeck A., Jänsch S., Meier M., Römbke J.: Analysis and validation of present ecotoxicological test methods and strategies for the risk assessment of genetically modified plants. Federal Agency for Nature Conservation 2008, Bonn, Germany, 116 ss, 4 Appendices.
• 33. Rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Tekst mający znaczenie dla EOG. Dziennik Urzędowy L 268, 18/10/2003 P 0001-0023. Polskie wydanie specjalne Rozdział 13, Tom 32, P 432- 454.
• 34. Rozporządzenie (WE) nr 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001 /18/WE. Dziennik Urzędowy L 268, 18/10/2003 R 0024-0028. Polskie wydanie specjalne Rozdział 13, Tom 32, P 455- 459.
• 35. Morisset D., Stebih D., Cankar K., Zel J., Gruden K.: Alternative DNA amplification methods to PCR and their application in GMO detection: a review. European Food Research and Technology 2008, 227, 1287-1297.
• 36. Linkiewicz A., Wiśniewska I., Sowa S.: Molekularne metody wykrywania i identyfikacji organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO). Biotechnologia 2006, 3, (74), 44-53.
• 37. Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.
• 38. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1981/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r. ustalające szczegółowe zasady wykonania przepisów art. 32 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wspólnotowego laboratorium referencyjnego dla organizmów zmodyfikowanych genetycznie.