Powrót do tożsamości. Zmiany stosunku mieszkańców do architektury przysłupowej na terenie polskich Łużyc

• Autorzy: Gaczkowska A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Problemy oceny wartości artystycznej, ochrony i konserwacji oraz użytkowania dziedzictwa kulturowego są aktualne zarówno w Polsce, jak i za granicą. Szczególnego znaczenia nabierają na pograniczach krajów. Jednym z takich zagadnień jest rewitalizacja starych przysłupowych domów drewnianych zachowanych na terenie polskiej części tzw. Umge-bindelandu (polsko-niemiecko-czeskiego pogranicza). Ta specyficzna architektura przez wiele lat była zaniedbywana, co jest łączone z brakiem utożsamiania się nowych mieszkańców tych terenów z obcą dla nich architekturą. Dwie najważniejsze przyczyny tej sytuacji to wymuszone powojenne przemieszczenia ludności oraz fakt, że konstrukcja przysłupowa często jest połączeniem zachodniej konstrukcji ryglowej i wschodniej zrębowej, więc dla przybyszów zawsze był w niej „pierwiastek obcy". Obecnie w najbardziej wysuniętym na południowy zachód zakątku Polski zmienia się stosunek miejscowej ludności do tych zabytków.

EN

The problem of conservation of the architectural heritage is a burning issue both in Poland as well as abroad. One of such problems is also the revitalization of old wooden structures preserved on the Polish part of the so-called Umgebindeland (Polish-German-Czech borderland). This specific structure had been neglected for many years. This phenomenon is oftentimes connected with the fact that specific mixed society inhabiting this area did not identify with such architecture (one of the common theories for origin of umgebinde construction claims it to be the result of the clash of the western timber framing construction and eastern massive construction; therefore for both peoples in this region - those having Western and Eastern origins - the construction introduced some alien elements preventing them from identifying with it.). The work illustrates the paradox of contemporary popularity of umgebinde houses - though once a symbol of alien architecture - now they have become the visit-card of the region.

Słowa kluczowe

PL

architektura przysłupowa; renowacja; tożsamość lokalna

EN

timbered architecture; renovation; local identity

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka
• Rocznik: 2011
• Tom: Z. 23
• Strony: 83--89
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz.

Twórcy

autor

Gaczkowska A.

• Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej

Bibliografia

• [1 [Bernert K., Domy przysłupowe (jako streszczenie dzieła głównego z 1988 roku), Bogatynia, Saksońskie Towarzystwo Zabudowy Ludowej, Towarzystwo Miłośników Ziemi Bogatyńskiej, Towarzystwo Kultury w Hainewalde, 2009.
• [2] Bernert K., Umgebindehauser, Berlin 1988.
• [3] Bernert K., Menzel W., Werte auch in Teilen und Spuren von Umgebindebauten, Sachsischer Verein fur Volksbauweise e.V. (maszynopis udostępniony przez autora).
• [4] Czemplik M., Domy przysłupowe w Bogatyni - Analiza Stanu Istniejącego i Kierunki Rozwoju (materiały niepublikowane udostępnione przez autora).
• [5] Gaczkowska A., Historia uwspółcześniona, Materiały pokonferencyjne III Ogólnopolskiej Konferencji Kół Naukowych Uczelni Technicznych w Koszalinie.
• [6] Gaczkowska A., Revitalisation of the Umgebinde Houses by private investors In the Zgorzelecki District In Lower Silesia, Poland w Carriers of Space Patterns and Construction Types: German Migration and Architecture In Chile 1852-1875.
• [7] Tomaszewski A., Na przełomie Tysiącleci. Międzynarodowa Sytuacja Konserwacji Zabytków, Ochrona Zabytków, 1997, nr 2.
• [8] Trocka-Leszczyńska E., Rdzawska E., Budownictwo przysłupowe jako wspólne dziedzictwo trzech narodów - walory artystyczne detalu architektonicznego, materiały pokonferencyjne IV Polsko-Niemieckiej konferencji „Architektura ryglowa - wspólne dziedzictwo".
• [9] Wywiad z Panem Maciejem Pilszakiem (właściciel domu przysłupowego) przeprowadzony w 2010 roku w Bogatyni.
• [10] Wywiad z Panią Elżbietą Lech-Gotthardt (właścicielka domu przysłupowego) przeprowadzony w 2010 roku w Zgorzelcu.