Chrom w wodach powierzchniowych Beskidu Sądeckiego

• Autorzy: Kicińska A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W wyniku przeprowadzonych badań wykonano szczegółowe zdjęcie występowania chromu ogólnego w głównych ciekach powierzchniowych Beskidu Sądeckiego, jakimi są: Dunajec (1,114-2,132 pg/dm3), Poprad (1,424-7,493 pg/dm3) i Kamienica Nawojowska (1,869-29,35 pg/dm3) oraz w ich dopływach. Na postawie analizy uzyskanych wyników wydzielono dwa główne czynniki (hydrogeologiczny i antropogeniczny) wpływające na stężenie Cr w wodach i określono ich udział w zmienności występowania na badanym terenie. Wyliczono także średni roczny ładunek Cr (4,3 t/rok), jaki jest wynoszony z obszaru zlewni Dunajca oraz wielkość ładunku jednostkowego (18 kg/km2-rok). Dokonano oceny stanu wód powierzchniowych Sądecczyzny pod kątem występowania chromu i wykorzystania ich w celach gospodarczych.

EN

The realised research allowed elaboration of a detailed photograph of the occurrence of total chromium in the main surface watercourses of Beskid Sądecki: Dunajec (1.114-2.132 pg/dm3) Poprad (1.424-7.493 |jg/ dm3) and Kamienica Nawojowska (1.869-20.35 pg/dm3) and their tributaries. The results analysis allowed separating two main factors (hydrogeo-logical and anthropogenic), influencing the concentration of Cr in waters. The analysis also determined their influence on the Cr occurrence variations in the examined area. Also the average yearly load of Cr (4.3 t/year) transported from the Dunajec catchment basin and the value of the unit load (18 kg/km2 year) were calculated. The analysis also covered the state of the Sądecczyzna region surface waters in terms of chromium occurrence and the possibilities of their use for economic purposes.

Słowa kluczowe

PL

chrom; wody powierzchniowe

EN

chrome; surface water

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 7
• Strony: 283--292
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz.

Twórcy

autor

Kicińska A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Geologii Ogólnej, Ochrony Środowiska i Geoturystyki

Bibliografia

• 1. E. ADAMIEC 2004. Rola zawiesin w zanieczyszczeniu metalami śladowymi rzeki Odry. Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, 45-53.
• 2. A. AKBULUT, N.E. AKBULUT 2009. The study of heavy metal pollution and accumulation in water, sediment, and fish tissue in Kizilirmak River Basin in Turkey, Environmental Monittoring and Assessment, DOI 10.1007/s10661-009-1069—4.
• 3. K. BIRKENMAJER, N. OSZCZYPKO 1989. Cretaceous and paleogene lithostratigraphics units of the Magura Nappe, Krynica Subunit, Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 59: 145-181.
• 4. J. BROMOWICZ 1992. Basen sedymentacyjny i obszary źródłowe piaskowców magurskich. Zeszyty Naukowe Geologia, 54: 79-86.
• 5. J. BURTAN, J. GOLONKA, N. OSZCZYPKO, Z. PAUL, A. ŚLĄCZKA 1981. Mapa geologiczna Polski 1: 200 000, ark. Nowy Sącz, Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 6. L. CHE-JEN 2002. The chemical transformation of chromium in natural waters - a model study. Water, Air, and Soil Pollution, 139: 137-158.
• 7. W. CHEŁMICK11991. Położenie i podział cech dorzecza. W: I. Dynowska, M. Maciejewski (red.). Dorzecze górnej Wisły. Wydawnictwa PWN. Warszawa, 13-29.
• 8. W. CIĘŻKOWSKI, J. KOZŁOWSKI 1999. Typy chemiczne wód podziemnych Krynicy. Przegląd Geologiczny, 47, 6, 560-564.
• 9. A.G. COX, C.W. MCLEOD 1992. Field sampling technique for speciation of inorganic chromium in rivers. Mikrochimica Acta, 109: 161-164.
• 10. J. CHRZĄSTOWSKI, P. NESCIERUK, A. WÓJCIK 1993. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1: 50 000, arkusz Muszyna i arkusz Leluchów, Warszawa. 1-39.
• 11. J.R. DOJLIDO 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wyd. Ekonomia i Środowisko, 159-162.
• 12. I. DYNOWSKA, M. MACIEJEWSKI (red.). 1991. Dorzecze górnej Wisły. Wydawnictwa PWN, Warszawa, 1-339.
• 13. M.J. GARDNER, J.E. RAVENSCROFT 1996. Determination of chromium (III) and total chromium in marine waters. Fresenius' Journal of Analytical Chemistry, 354: 602-605.
• 14. L. GIUSTI, S. BARAKAT 2005. The monitoring of Cr (III) and Cr (IV) in natural water and synthetic solution: an assessment of the performance of the DGT and DPC methods. Water, Air, and Soil Pollution, 161:313-334.
• 15. E. HELIOS-RYBICKA, M. KUŹNIAKOWSKA, A. GRUSZECKA 2005. Zanieczyszczenie chromem Jeziora Rożnowskiego. Inżynieria Środowiska, 10, 2: 161-174.
• 16. D. IMAM KHASIM, N.V. NANADA KUMAR, R.C. HUSSAIN 1989. Environmental contamination of chromium in agricultural and animal products near a chromate industry. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 43: 742-746.
• 17. A. KABATA-PENDIAS, A.B. MUKHERJEE 2007. Trace elements form soil to human. 1-173.
• 18. A. KABATA-PENDIAS, H. PENDIAS 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wydawnictwa Naukowe PWN, 279-288.
• 19. A. KICIŃSKA-ŚWIDERSKA 1999. Metale ciężkie w glebach i w roślinach na wybranych obszarach oddziaływania przemysłu hutniczego. Praca Doktorska AGH, 56-65.
• 20. M. KLIMASZEWSKI 1937. Morfologia i dyluwium doliny Dunajca, od Pienin po ujście. Prace IG UJ, Warszawa, 1-54.
• 21. J. KOZŁOWSKI 1999. Wieloletnie wahania składu chemicznego wód mineralnych Krynicy a pojęcie wód leczniczych w prawie geologicznym i górniczym. Przegląd Geologiczny, 47, 10: 933-936.
• 22. J. LIS, A. PASIECZNA 1995. Atlas Geochemiczny Polski, 1:2 500 000, PIG, Warszawa.
• 23. E. LEGHOUCHI, E. LAIB, M. GUERBERT 2009. Evaluation of chromium contamination in water, sediment and vegetation caused by the tannery of Jijel (Algieria): a case study. Environmental Monitoring and Assessment, 153: 111-117.
• 24. N. OSZCZYPKO 1991. Stratigraphy of the Palaeogene deposit of the Bystrica Subunit (Magura Nappe, Polish Outer Carpathians). Bulletin of the Polish academy of Science, Earth Science. 39, 4: 415-431.
• 25. N. OSZCZYPKO, E. MALATA, M. OSZCZYPKO-CLOWES, L. DUŃCZYK 1999. Budowa geologiczna Krynicy (płaszczowina magurska). Przegląd Geologiczny, 47, 6: 549-559.
• 26. N. OSZCZYPKO, D. SAŁATA 2005. Provenance analyses of the Late Cretaceous - Palaeocene deposit of the Magura Basin (Polish Western Carpathians) - evidence form a study of the heavy minerals. Acta Geologica Polonica, 55, 3: 237-267.
• 27. N. OSZCZYPKO, W. ZUCHIEWICZ 2007. Geology of Krynica spa, Western Outer Carpathians, Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 77: 69-92.
• 28. A. POLAŃSKI 1988. Podstawy geochemii. Warszawa, 531-535.
• 29. A. POLAŃSKI, K. SMULIKOWSKI 1969. Geochemia, Warszawa. 411-415.
• 30. Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim. Biblioteka monitoringu Środowiska, Kraków 2008 r. 81-136.
• 31. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. DzU Nr 32, poz. 284.
• 32. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. DzU Nr 162, poz. 1008.
• 33. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. DzU Nr 61, poz. 417.
• 34. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach. DzU Nr 183, poz. 1530.
• 35. D. SAŁATA 2002. Provenance of chromian spinels of the Szczawnica (Magura nappe) and the Jarmuta (Pieniny Klippen Belt) formation in the light of their chemical composition. Geologia Carpathica, 53: 12-13.
• 36. Stan czystości rzek, jezior i Bałtyku na podstawie wyników badań wykonywanych w ramach państwowego monitoringu środowiska w latach 2001-2002. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2002, 65-83.
• 37. J. STASZKIEWICZ 2000. Historia oraz pionowe i poziome zróżnicowanie roślinności. Roślinność leśna. Rośliny naczyniowe. W: Staszkiewicz J. (red.) Przyroda Popradzkiego Parku Krajobrazowego. Stary Sącz, 129-137 & 145-155.
• 38. H. ŚWIDZIŃSKI 1972. Geologia i wody mineralne Krynicy. Wydawnictwa Geologiczne, 1-104.
• 39. R. ŚWIETLIK 1998. Speciation analysis of chromium in waters. Polish Journal of Environmental Studies, 7, 5: 257-266.
• 40. W. WINKLER, A. ŚLĄCZKA 1992. Sediment dispersal and provenance in the Silesian, Dukla and Magura flysch nappes (Outer Carpathians, Poland). Geologische Rundschau 81/2, Stuttgart, 371-82.
• 41. S. WITCZAK, L. DUŃCZYK, J. MOTYKA, N. OSZCZYPKO 2002. Regionalny wielowarstwowy model pola hydrodynamicznego w utworach fliszu karpackiego na przykładzie zlewni Kryniczanki (płaszczowina magurska). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, Hydrogeologia, 404: 263-290.
• 42. W. ZUCHIEWICZ 1998. Osady czwartorzędowe w rejonie Krynicy (zachodnie Karpaty zewnętrzne): wyniki wstępnych badań. Przegląd Geologiczny, 46, 6: 537-542.
• 43. www.krakow.pios.aov.pl/publikacje/raporty
• 44. www.stat.aov.pl/krak