Eksploatacja osadów z koryt rzek górskich- skutki środowiskowe i procedury oceny

• Autorzy: Wyżga B. , Hajdukiewicz H. , Radecki-Pawlik A. , Zawiejska J.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono skutki wielkoskalowej eksploatacji żwiru prowadzonej w latach powojennych w kilku rzekach i wskazano na zagrożenia związane ze współczesną eksploatacją. Usystematyzowano środowiskowe i gospodarcze konsekwencje eksploatacji osadów z koryt rzecznych i wskazano sytuacje, w których mogą one być szczególnie dotkliwe i trudne do odwrócenia. Podkreślono konieczność przeprowadzania oceny oddziaływania planowanej eksploatacji osadów z koryt rzecznych na środowisko i wskazano istotne elementy takiej oceny.

EN

The article presents the effect of exploitation of gravel carried out on a large scale after the war in several rivers and indicates the threats related to the contemporary exploitation. It systemi-ses environmental and economic consequences of exploitation of sediments from river-beds and gives examples of situations where they can be particularly acute and difficult to reverse. It udnerlines the necessity to carry out the environmental impact evaluation of the planned exploitation of sediments and indicates the key elements of such assessment.

Słowa kluczowe

PL

eksploatacja osadów; rzeki górskie

EN

exploitation of deposits; mountain climbing and river

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 6
• Strony: 243--249
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Wyżga B.

autor

Hajdukiewicz H.

autor

Radecki-Pawlik A.

autor

Zawiejska J.

• Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków

Bibliografia

• 1. B. AUGUSTOWSKI (1968): Spostrzeżenia nad zmianami antropogenicznymi w korycie rzeki Ropy w Karpatach w okolicy Biecza. Zesz. Geogr. WSP w Gdańsku 10: 161-168.
• 2. J. DUDZIAK (1965): Dzika eksploatacja kamienia w powiecie nowotarskim. Ochrona Przyrody 31: 161-187.
• 3. G. M. KONDOLF (1997): Hungry water: effects of dams and gravel mining on river channels. Environ. Management 21: 533-551.
• 4. K. KRZEMIEŃ (1998): Wpływ antropopresji na strukturę i dynamikę koryta Dunajca, [w:] Konferencja „Bliskie naturze kształtowanie rzek i potoków". Zakopane, 95-103.
• 5. J. LACH, B. WYŻGA (2002): Channel incision and flow increase of the upper Wisłoka River, southern Poland, subsequent to the reafforestation of its catchment. Earth Surf. Processes & Landforms 27: 445-462.
• 6. A. ŁAJCZAK (1995): The impact of river regulation, 1850-1990, on the channel and floodplain of the Upper Vistula River, southern Poland. [w:] E. J. Hickin (red.), River Geomorphology, Wiley, 209-233.
• 7. A. ŁAJCZAK (1997): Anthropogenic changes in the suspended load transportation by and sedimentation rates of the River Vistula, Poland. Geogr. Polon. 68: 7-30.
• 8. B. OSUCH (1968): Problemy wynikające z nadmiernej eksploatacji kruszywa rzecznego na przykładzie rzeki Wisłoki. Zesz. Nauk. AGH 219: 283-301.
• 9. A. RADECKI-PAWLIK (2002): Pobór żwiru i otoczaków z dna potoków górskich. Aura 2: 17-19.
• 10. M. RINALDI, B. WYŻGA, N. SURIAN (2005): Sediment mining in alluvial channels: physical effects and management perspectives. River Res. Appl. 21: 805-828.
• 11. B. WYŻGA (2001): Impact of the channelization-induced incision of the Skawa and Wisłoka Rivers, southern Poland, on the conditions of overbank deposition. Regul. Rivers: Research & Management 17: 85-100.
• 12. B. WYŻGA (2008): A review on channel incision in the Polish Carpathian rivers during the 20th century. [w:] H. Habersack, H. Piégay, M. Rinaldi (red.), Gravel-bed Rivers VI - From Process Understanding to River Restoration. Elsevier, Amsterdam, 525-556.
• 13. B. WYŻGA, J. ZAWIEJSKA, A. RADECKI-PAWLIK (2009a): Zróżnicowanie uziarnienia osadów korytowych rzeki górskiej przekształconej przez regulację koryta i eksploatację żwirów. Pr. Stud. Geogr. 44: 195-203.
• 14. B. WYŻGA, R. J. KACZKA, A. ŁAJCZAK, A. OBIDOWICZ, A. RADECKI-PAWLIK, J. ZAWIEJSKA (2009b): Współczesne przekształcenia rzek i torfowisk na Podhalu oraz ich ochrona, [w:] A. Uchman, J. Chowaniec (red.), Budowa geologiczna Tatr i Podhala ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk geotermalnych na Podhalu. Materiały konferencyjne LXXIX Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 103-120.
• 15. J. ZAWIEJSKA, B. WYŻGA (2010): Twentieth-century channel change on the Dunajec River, southern Poland: Patterns, causes and controls. Geomorphology 117: 234-246.