Wieloletnia zmienność zlodzenia Wisły w Toruniu i Niemna w Smolnikach w XIX i XX wieku

• Autorzy: Ćmielewski M. , Grześ M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ciągi obserwacyjne zlodzenia na Wiśle i Niemnie należą do najdłuższych na świecie, a najstarsze zachowane wyniki obserwacji zjawisk lodowych na Wiśle pochodzą z lat 20. XVIII wieku (Makowski i Tomczak, 2002; Mroziński, 2006). Najdłuższą serię obserwacji hydrologicznych w Polsce ma Toruń (Mikulski, 1965). Podobną serię ma Niemen w miejscowości Smolniki. Od 1811 r. prowadzi się tutaj nieprzerwane obserwacje stanów wody i zjawisk lodowych (Stonevicius i in., 2008).

EN

Countries data intervals for ice cover on the Vistula and Nemunas Rivers are among the longest in the world, and the oldest preserved results of the ice phenomena on Vistula observations date from the twenties of the 17th century (Makowski and Tomczak, 2002; Mroziński, 2006). The longest series of hydrological observations in Poland has been carried out in Toruń (Mikulski, 1965). A similar series exist for Nemunas in Smolniki. Continuous observations of water levels and ice phenomena started there in 1811 (Stonevicius et al., 2008).

Słowa kluczowe

PL

zlodzenie Wisły i Niemna; zjawiska lodowe

EN

ice cover Wisla i Niemno; phenomenon of ice

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 3
• Strony: 112--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Ćmielewski M.

autor

Grześ M.

• UMK Toruń, Instytut Geografii, Zakład Kriologii i Badań Polarnych

Bibliografia

• 1. M. GRZEŚ, 1989, Rola zjawisk lodowych w kształtowaniu koryta dolnej Wisły. AUNC, Geografia XXIX, 103, Toruń, s. 111-128.
• 2. M. GRZEŚ, 1991, Zatory i powodzie zatorowe na dolnej Wiśle. Mechanizmy i warunki. IGiPZ PAN, Warszawa, s. 184.
• 3. M. GRZEŚ, 2005, Monitoring zagrożenia powodziami zatorowymi na dolnej Wiśle [w:] E. Bogdanowicz, U. Kossowska-Cezak, J. Szkutnicki (red.), Ekstremalne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne. PTG, IMiGW, Warszawa, s. 231-244.
• 4. M. GRZEŚ, M. ĆMIELEWSKI, 2008, Zmienność zlodzenia wybranych rzek Arktyki w XX wieku. Problemy Klimatologii Polarnej, 18, Gdynia, s. 69-78.
• 5. P. D. JONES, T. JONSSON, D. WHEELER, 1997, Extension to the North Atlantic Oscillation using early instrument al pressure observations from Gibraltar and South-West Iceland. Int. J. Climatol., 17, s. 1433-1450.
• 6. K. KILKUS, G. VALIUSKEVICIUS, 2001, Climate change reflection in hydrological and hydrophisical indices of rivers and lakes [in:] Climate changes influence the physical geographical processes in Lithuania. Vilnius University Press, Vilnius, s. 194-232 (w języku litewskim).
• 7. H. LORENC, 2000, Studia nad 220-letnią (1779-1998) serią temperatury powietrza w Warszawie oraz ocena jej wiekowych tendencji. Materiały Badawcze 31, Seria: Meteorologia, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa, s. 104.
• 8. J. J. MAGNUSON, D. M. ROBERTSON, B. J. BENSON, R. H. WYNNE, D. M. LIVINGSTONE, T. ARAI, R. A. ASSEL, R. G. BARRY, V. CARD, E. KUUSISTO, N. G. GRANIN, T. D. PROWSE, K. M. STEWART, V. S. VUGLINSKI, 2000, Historical trends in lake and river ice cover in the Northern Hemisphere. Science, 289/2000, s. 1743-1746.
• 9. W. MAJEWSKI, 1987, Wpływ pokrywy lodowej na charakterystykę hydrauliczną zbiorników przepływowych na rzekach nizinnych na przykładzie Zbiornika Włocławek. Prace IBW PAN, 13, Gdańsk, s. 133.
• 10. J. MAKOWSKI, A. TOMCZAK, 2002, Stany wody Wisły w Toruniu w świetle pomiarów z ostatnich dwóch stuleci. Studia Societatis Scientiarum Torunensis Sectio C, Vol. 11 nr 1, s. 174.
• 11. A. MARSZ, A. STYSZYŃSKA, 2001, Oscylacja Północnego Atlantyku a temperatura powietrza nad Polską. WSM. Gdynia, s. 101.
• 12. Z. MIKULSKI, 1965, O najstarszych systematycznych obserwacjach wodowskazowych na ziemiach polskich. Przegl. Geofiz. 10, 2, s. 153-169.
• 13. Ł. MROZIŃSKI, 2006, Wieloletnia zmienność zlodzenia Dolnej Wisły. Gazeta Obserwatora IMG W, 2/2006, s. 28-31.
• 14. Z. PASŁAWSKI, 1970, Wpływ zjawisk lodowych na przepływ rzeczny. Prace PIHM, 99, Wyd. Komunikacji, Warszawa, s. 3-40.
• 15. B. PAWŁOWSKI, 2008, Wieloletnia zmienność przebiegu zjawisk lodowych na Wiśle w Toruniu. Gosp. Wodn., 2/2008, s. 49-53.
• 16. T. D. PROWSE, J. M. CULP, 2003, Ice breakup: a neglected factor in river ecology. Canadian Journal of Civil Engineering, 30 (1), s. 128-144.
• 17. E. STONEVICIUS, G. STANKUNAVICIUS, K. KILKUS, 2008, Ice regime in the Nemunas River. Lithuania, Climate Research, 36, s. 17-28.
• 18. T. WRYCZA, 1998, Lodotamanie, Gdańsk-Gdynia, s. 156.
• 19. J. YOO, P. D'ODORICO, 2002, Trends and fluctuations in the dates of ice break-up of lakes and rivers in Northern Europe: the effect of the North Atlantic. Journal of Hydrology, 268 (1-4), s. 100-112.