Memory architecture. We may live without it, but we cannot remember without it

• Autorzy: Nadolny A.

Warianty tytułu

PL

Architektura pamięci. Możemy bez niej żyć , ale nie możemy bez niej pamiętać

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The question of memory is not a product of a post-modernist discourse. As early as the ancient times an architectonic form was used as material showing mental changes of the human mind. Architectonic memory, in a contemporary world is divided into various fields of science such as philosophy, psychology or literature. In my considerations concerning memory in architecture I would like to present in this article creative work of Zvi Hecker, who in his realisations pays special attention to architectonic space creation based on some kind of return to the past in correlation with participation of contemporary means of architectonic expression.

PL

Poruszanie zagadnienia pamięci nie jest wytworem postmodernistycznego dyskursu. Już w starożytności używano formy architektonicznej jako materiału obrazującego mentalne przemiany ludzkiego umysłu. Pamięć architektoniczną można podzielić na trzy podstawowe części. Do pierwszej grupy zalicza się pamięć architektoniczną XVIII w., która była silnie wkomponowana w naukowe poszukiwanie świata. Działanie to istniało w korelacji z ekspansją kultury i cywilizacji. XVIII-wieczna architektura pamięci to także pewnego rodzaju przywiązanie do tradycyjnych form architektonicznych, proporcji, pionów i poziomów podkreślających kompozycję. Drugą grupę stanowią poszukiwania prowadzone w wieku XIX, kiedy to kształtowała się tradycja kultywowania przeszłości, rosło zainteresowanie sztuką ogrodową, historią i ruinami. Było to pewnego rodzaju działanie mające na celu utrwalanie pamięci architektonicznej, ale w całkowicie innym kontekście. Pamięć architektoniczna reprezentowana przez XVIII i XIX wiek była pewnego rodzaju dysonansem między rzeczywistą grą elementów architektonicznych tworzących przestrzeń a mentalnym światem pamięci. Marcel Proust uważał, że bez zapominania nie ma pamięci. Wartość pamięci odbiera się poprzez dialog z zapominaniem. Trzecią grupę stanowią poszukiwania prowadzone w XX w. W tym okresie następuje ponownie powrót do obserwacji zjawiska pamięci w architekturze. Budowanie muzeów, archiwów, studia historyczne, opieka nad dziedzictwem narodowym, wszystkie te działania jednoznacznie świadczą, że mamy do czynienia z kulturą, która nie chce i nie umie zapomnieć. Walter Benjamin pojmował historię i pamięć w inny sposób. W jego przekonaniu historia w XIX-wiecznym wydaniu to poszukiwanie dominującej siły, natomiast pamięć jest fragmentem przeszłości, który przechodzi do teraźniejszości w sposób niekontrolowany i ekspresyjny; dzięki takiemu działaniu jednostka może odczuć hegemonię historii. Architektura pamięci, bez której możemy żyć, ale nie możemy pamiętać, stała się wyznacznikiem nowych czasów. Poszukujemy przeszłości w teraźniejszej egzystencji. Uświadamiamy sobie, że pamięć staje się równoznaczna z poszukiwaniem kontekstu. Charles Jencks w Architekturze późnego modernizmu przytoczył słowa Petera Eisenmana, który stwierdził, że nie obchodzi go funkcja budynku, jego kontekst i czasami nawet właściciel. Według niego architektura jest odpowiedzialna przed samą sobą, swymi własnymi prawami, pięknem i możliwościami. Jednak czy tworzenie architektury pamięci jest tak naprawdę działaniem mającym cokolwiek wspólnego z kontekstem, czy nie jest to jedynie gra, którą prowadzi architekt z odbiorcą, gra prowadzona w sposób bezwzględny w celu osiągnięcia sukcesu nie tylko komercyjnego, ale także prestiżowego? Pozostawiam to zagadnienie otwartym, bo wydaje mi się, że nie ma jednoznacznej drogi tworzenia architektury pamięci. Każdy z architektów ma swoje podejście do tego zagadnienia. Peter Eisenman na przykład powiedział, że dziś możemy zrozumieć przeszłość jedynie przez jej manifestację we współczesności. Z drugiej strony Zvi Hecker posuwa się do następującego stwierdzenia „Każde poszukiwanie dąży do konkretnych rezultatów. Ale rzeczywiście poszukiwania w architekturze różnią się od innych poszukiwań, choćby tylko wielką masą materiału, której na pewno nie ma w malarstwie i muzyce. Poruszyć tę masę może tylko wizja artysty, architekta". Może na tym właśnie polega poszukiwanie architektury pamięci.

Słowa kluczowe

EN

architecture; memory; context

PL

architektura; pamięć; kontekst

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka
• Rocznik: 2009
• Tom: Z. 17
• Strony: 199--205
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz.

Twórcy

autor

Nadolny A.

• Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej

Bibliografia

• [1] Forty A., Words and Buildings. A Vocabulary of Modern Architecture, Thames & Hudson, London 2000.
• [2] Jencks Ch., Architektura późnego modernizmu, Arkady, Warszawa 1980.
• [3] Jencks Ch., The New Paradigm in Architecture, Yale Univesity Press, London 2002.
• [4] Nadolny A., Janowski M., Rozmowa przeprowadzona w berlińskiej pracowni Zvi Heckera 2 lutego 2007, Archiwolta, 2007, nr 2.
• [5] Nadolny A., Janowski M., Profesor Zvi Hecker na Wydziale Architektury Politechniki Poznańskiej, Archivoita, 2007, nr 2.
• [6] Nesbit K., Theorizing Architecture 1965-1995, Princeton Architectural Press, New York 1996.