Modernistyczna architektura przemysłowa początków XX wieku i jej rola w urbanistycznym rozwoju Lublina

• Autorzy: Przesmycka N. , Janusz R.

Warianty tytułu

EN

Modern industrial architecture in the beginning of XX th century and its role in urban development of Lublin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia najważniejsze obiekty i założenia przestrzenne związane z przemysłem, jak również nowopowstające lub przekształcane elementy infrastruktury miejskiej, mające znaczący wpływ na ogólny kształt Lublina w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wybrane realizacje nie zawsze w sposób oczywisty kojarzą się z modernizmem międzywojennym a „modernizm", rozumiany jest szerzej, nie tylko jako styl architektoniczny, ale również jako myśl urbanistyczna i planistyczna. Świadome podejście do planowania przestrzennego prowadzi do wyznaczenia w mieście terenów zróżnicowanych funkcjonalnie: o charakterze mieszkalnym, przemysłowym, rekreacyjnym itd., a także porządkowania układu komunikacyjnego, regulacji ulic i w konsekwencji wyznaczenia kierunków rozwoju miasta. Lublin objęty był założeniem „kompleksowej regulacji" - wyznaczono nowe linie zabudowy, powstały przepisy odnośnie sposobów zabudowy parceli i wysokości poszczególnych budynków. Modernizm przejawiał się także w wizerunku miasta, odbieranym bezpośrednio przez mieszkańców: znikające z przekrojów ulic rynsztoki zastępowane były kanalizacją sanitarną, likwidowane słupy trakcji telefonicznej - podziemną instalacją telefoniczną, na ulicach pojawiły się elektryczne latarnie. Lokalizacja terenów przemysłu była kluczowa dla kierunków dalszego rozwoju miasta. Powstałe wówczas budynki mają cechy funkcjonalnej architektury modernistycznej i są obecnie ważnym elementem dziedzictwa kulturowego.

EN

The article presents those major objects and space concepts related to industry, as well as newly developing or transformed elements of city's infrastructure, which have shaped the general appearance of Lublin.(which had a significant role in shaping the appearance of Lublin) in the period of time in between the two World Wars. The selected structures aren't always tied to modernism of 1920s and 1930s in a most evident way, and the term "modernism" is extended beyond merely an architectural style and includes in its meaning an urban and planning idea. The conscious approach to the organization of space leads to the assignment of diversified functions to different areas of the city (such as residential, industrial, recreational etc.), and also organization of communication system, street regulations, and eventually to setting the direction of the course of the city's development. Lublin was subject to the "complex regulation" concept. The new development lines were drawn and new regulation concerning the fashion and height of structures in specific lots. Modernistic appearance was also noticeable to the citizens. The gutters were being replaced by sewage system, and telephone tracts were being hid underground. The streets were being furnished with electric street lamps. The key factor in the future development of the city was the localization of the industrial areas. The buildings that were raised during that time have features of a modern functional architecture and became a cultural heritage of the city.

Słowa kluczowe

PL

architektura; modernizm; przemysł; zakłady; Lublin

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka
• Rocznik: 2008
• Tom: Z. 15
• Strony: 283--296
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Przesmycka N.

autor

Janusz R.

• Politechnika Lubelska, Katedra Architektury, Urbanistyki i Planowania Przestrzennego

Bibliografia

• [1] Gawarecki H., Rozwój urbanistyczny i architektoniczny miasta w latach 1918-1938, w: Dzieje Lublina, t. 2, Wydawnictwo Lubelskie 1984, s. 243-265.
• [2] Jabłońska-Deptuła E., Wielkomiejski Plan Rozwoju Lublina z 1924 roku, w: Lublin w dziejach i kulturze Polski, KAW, Lublin 1997.
• [3] Kierek A., Rozwój gospodarczy Lublina w latach 1918-1939, w: Dzieje Lublina, t. 2, red. S. Krzykała, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1975.
• [4] Kierek A., Rozwój przestrzenny i stan urządzeń komunalnych m. Lublina w latach 1870-1915, Rocznik Lubelski, 1961, t. 4.
• [5] Krzykała St. (red.), Dzieje Lublina, t. 4, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1975.
• [6] Radzik T., W latach dwudziestolecia międzywojennego, w: Lublin dzieje miasta, t. 2, XIX i XX wiek, Lublin 2000.
• [7] Akta miasta Lublina. Inspekcja budowlana 1918-1950.
• [8] Konkurs na szkic regulacyjny miasta Lublina, s. 29, (opracował Ignacy Kędzierski), Wyd. Magistrat m. Lublina, Lublin ok. 1925.
• [9] Materiały archiwalne z Archiwum Państwowego w Lublinie, zbiór 687.
• [10] Plan do opracowania projektu rozbudowy wielkiego miasta Lublina. Zb. Spec. UMCS, K. 167/65/13.
• [11] Plan M. Lublina 1919, Druk A. Jarzyńskiego w Lublinie, Zb. Spec. UMCS K. 2306.
• [12] Plan wielkiego miasta Lublina, 1934 r. (prawdopodobnie z 1931 r.), Zb. Spec. Biblioteki H. Łopacińskiego, sygn. 9/VI.