Identification of metal emissions from adjacent point sources in Northern Norway using moss biomonitoring and factor analysis

• Autorzy: Steinnes E. , Frontasyeva M. V. , Gundorina S. F. , Pankratova Yu. S.

Warianty tytułu

PL

Zastosowanie mchu jako biomonitora oraz analizy czynnikowej do identyfikacji źródeł emisji metali z dwóch nieodległych miejsc s północnej Norwegii

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Atmospheric deposition of 34 trace elements around an iron smelter complex in a town in northern Norway was studied in 2000 and 2005 using neutron activation analysis of naturally growing moss. Specific contributions from two adjacent but distinct smelters and changes in operation that had occurred between the two sampling years were identified by factor analysis, and relative contributions from the two sources at different sampling sites were demonstrated by means of the factor scores. In 2000 emission from a ferroalloy smelter (Smelter I) caused substantial deposition of Cr and Fe, and this smelter was also the main source of Al, V, Co, Ni, As, Mo, and W. Another nearby plant (Smelter 11) recovering metals from used materials caused considerable deposition of Mn and Zn and was also the main source of Sb and W deposition. Following a transition from ferrochrome to ferromanganese production Smelter I in 2005 showed substantial deposition of Mn. This smelter also still was the main source of Cr, Co, Ni, As, and Mo. Smelter II maintained a considerable Zn deposition and showed increased emissions of Sb and W. In most of the urban area the contribution from Smelter I was dominant.

PL

Badano zawartość 34 pierwiastków śladowych w opadzie atmosferycznym wokół kompleksu hutniczego w mieście w północnej Norwegii . Badania przeprowadzono w latach 2000 i 2005 za pomocą neutronowej analizy aktywacyjnej próbek mchu rosnącego w naturalnych warunkach. Za pomocą analizy czynnikowej zidentyfikowano wkład do tego opadu z dwóch sąsiednich ale różnych pieców hutniczych oraz zmiany w procesie produkcyjnym jakie zaszły w okresie pomiędzy dwoma czasami pobierania próbek. Względny wkład z obu źródeł w różnych miejscach pobierania próbek przedstawiono za pomocą funkcji oceniających. W roku 2000 emisja z pieca do wyrobu żelazostopów (Piec 1) spowodowała istotny opad Cr i Fe a także była głównym źródłem Al., V, Co, N i, As, Mo i W. Położony w pobliżu zakład (Piec II) przeznaczony do odzysku metali ze zużytych materiałów spowodował znaczny opad Mn i Zn i był także głównych źródłem Sb i W. Po przejściu Pieca I z produkcji ferrochromu na produkcje ferromanganu w roku 2005 pojawił się znaczny opad manganu. Jednocześnie piec ten był w dalszym ciągu głównym źródłem Cr, Co, Ni, As i Mo. Piec II powodował w dalszym ciągu znaczny opad Zn a także zwiększoną emisję Sb i W. W przeważającej części przestrzeni miasta wkład Pieca i był dominujący.

Słowa kluczowe

EN

ENAA; atmospheric pollutants; moss biomonitoring; factor analysis

PL

ENAA; zanieczyszczenia atmosferyczne; biomonitoring; mech; analiza czynnikowa

• Wydawca: Komitet Chemii Analitycznej PAN
• Czasopismo: Chemia Analityczna
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 53, No. 6
• Strony: 877--886
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Steinnes E.

autor

Frontasyeva M. V.

autor

Gundorina S. F.

autor

Pankratova Yu. S.

• M.V.Frontasyeva Frank Laboratory of Neutron Physics, Joint Institute for Nuclear Research, Dubna, Russia Fax: [phone],

Bibliografia

• 1.Goodman G.T. and Roberts T.M., Nature. 231, 287 ( 1971 ).
• 2.Little R and Martin M.H., Environ. Pollut., 6, 1 (1974).
• 3.Folkeson L., Ann. Bot. Fennici. 18,245(1981).
• 4.Äyräs M., Niskavaara H., Bogatryev I., Chekuskin V., Pavlov V., De Caritat P., Halleraker J.H., Finne T.E., Kashulina G. and Reimann C., J. Geochem. Exploration. 58,269 ( 1997).
• 5.Steinnes E., Rambaek J.P. and Hanssen J.E., Chemosphere. 35,735 ( 1992).
• 6.Steinnes E., Hanssen J.E., Rambæk J.P., and Vogt N.B., Water, Air, Soil Pollut., 74, 121 ( 1994).
• 7.Berg T. and Røyset 0., SteinnesE., Vadset M., Environ. Pollut., 88,67 (1995).
• 8.Berg T., Reyset O. and Steinnes E., Environ. Monit. Assessm., 31,259 ( 1994).
• 9.Steinnes E., Solberg W., Petersen H.M. and Wren C.D., Water, Air, Soil Pollut., 45,207 ( 1989).
• 10.Steinnes E., Frontasyeva M.V., SjebakkT.E. and Varskog P., Russ. J. Environ. Chem. (St. Petersburg),13 (2), 100 (2004) (in Russian).
• 11.Frontasyeva M.V., Nazarov V.M. and Steinnes E., J. Radioanal. Nucl. Chem. a 181,363 ( 1994).
• 12.FrontasyevaM.V., Steinnes E., TheAnalyst., 120,1437 (1995).
• 13.Sehaug J., Rambæk J.P., Steinnes E. and Henry R.C., Atmos Environ., 24A, 2625 (1990).