Prekursorzy awangardy? Reforma miasta na przełomie XIX/XX wieku

• Autorzy: Grzeszczuk-Brendel H.

Warianty tytułu

EN

The foreunners of the avant-garde? The reform of the city at the turn of the 19th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Można powiedzieć, że awangardy wszelkiego rodzaju wypierają się poprzedników, głosząc konieczność nieustannego przekraczania granic. Krytykując patologie XIX-wiecznej metropolii, awangarda odrzucała tradycyjną strukturę urbanistyczną. Głosząc „trzy radości mieszkania" -słońce, przestrzeń i zieleń - awangarda przejmowała w istocie postulaty głoszone na przełomie XIX/XX wieku przez reformatorów miasta, działających przede wszystkim na terenie Niemiec. Wyrażone przez Le Corbusiera przekonanie, że zadaniem urbanistyki jest „tworzenie szczęścia", zostało wcześniej ujęte przez Slubbena w definicji urbanistyki jako „działalności służącej duchowemu i cielesnemu zadowoleniu ludności". Reformatorzy, postulując poprawę higieny, komunikacji i estetyki miasta, wprowadzali nowy typ zabudowy kwartałów i założeń zieleni. Zauważali ścisły związek między komfortem mieszkania a jakością jego otoczenia, ale nie naruszali tradycyjnej struktury miasta. W artykule zostaną omówione te postulaty reformatorów miasta, które można uznać za prekursorskie wobec haseł awangardy, szczególnie socjalnych i higienicznych.

EN

It is safe to say that the avant-gardes of every kind renounce the assumptions of their predecessors, postulating at the same time the necessity of constant crossing of conceptual borders. Criticizing the illnesses of the 19th century metropolis the avant-garde dismissed the traditional urban structure. Advocating the so called 'three pleasures of living', i.e., sun, space and greenery, the avant-garde was indeed adopting the concepts favored at the tum of the 19th century by city reformers acting mainly in Germany. The belief, as voiced by Le Corbusier, that the role of urban design is to 'foster happiness' was pronounced earlier on by Sttibben in his definition of urban design as 'an activity serving both spiritual and corporal comfort of the population'. The reformers manifesting the improvement of sanitation, communications network and architectural appeal of the city initiated a new model of urban building development and greenery distribution. They never failed to notice a direct correspondence between the quality of a residential unit and that of its surroundings, leaving, however, the traditional urban make-up intact. The present paper discusses those postulates of the city reformers that can be said to have heralded the avant-garde manifesto, particularly its social and sanitary concerns.

Słowa kluczowe

PL

miasto; reforma miasta; mieszkalnictwo; awangarda; higiena; zieleń miejska

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka
• Rocznik: 2005
• Tom: Z. 5
• Strony: 9--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Grzeszczuk-Brendel H.

• Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej, Zakład Historii Architektury

Bibliografia

• [1] Albers G., Entwicklungslinien im Städtebau. Ideen, Thesen, Aussagen 1875-1945. Texte und Interpretationen. Unter Mitarbeit von K. Martin, Düsseldorf 1975.
• [2] Baumeister R., Stadterweiterungen in technischer, baupolizeilicher und wirtschaftlicher Beziehung, Berlin 1876.
• [3] Le Corbusier, Vers une Architecture, w: R. Banham, Rewolucja w architekturze, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979.
• [4] Geßner A., Das Deutsche Miethaus, Bruckmann, München 1909.
• [5] Guerrand R.-H., Obszary prywatne, w: Historia życia prywatnego, t. 4, Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, red. M. Perrot, Ossolineum, Warszawa-Gdańsk-Kraków-Wrocław 1999.
• [6] Posener J., Berlin auf dem Wege zu einer neuen Architektur. Das Zeitalter Wilhelms II, Prestel, München-New York 1979.
• [7] Sitte C., Der Städte-Bau nach seinen künstlerichen Grundsätzen, Wien 1889 i kolejne wydania.
• [8] Stübben J., Der Städtebau, Darmstadt 1890, następne wydania Stuttgart 1907 i Leipzig 1924.
• [9] Syrkus H., Społeczne cele urbanizacji. Człowiek i środowisko. Miasto funkcjonalne -Ustalenia i postulaty IV Międzynarodowego Kongresu Architektury Nowoczesnej (CIAM), PWN, Warszawa 1984.