Zastosowanie GIS do wyznaczania obszarów narażonych na odpływ azotanów ze źródeł rolniczych

• Autorzy: Szewrański S. , Pulikowski K. , Hus T. , Wawer R.

Warianty tytułu

EN

Application of GIS to delimitation of areas liable to inflow of nitrates from agricultural sources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Konieczność ograniczenia stężenia azotanów w wodzie do picia wynika z ich szkodliwego oddziaływania na organizm człowieka polegającego na: przekształca- niu hemoglobiny w methemoglobinę, tzw. „choroba błękitnych dzieci", tworzeniu ni-trozoaminy - substancja silnie rakotwórcza, zaburzeniu metabolizmu tłuszczów i białek; mogą również być przyczyną nadciśnienia tętniczego, zawału serca, a nawet zgonu. Celowi temu służy wyznaczanie obszarów szczególnie narażonych na odpływ azotu ze źródeł rolniczych, dla których opracowano programy działań ograniczających ten odpływ. Wyznaczenie zasięgu tych obszarów oraz kryterium gospodarowania na nich w uzgodnieniu z użytkowni karni ma szczególne znaczenie dla wdrożę- nią i osiągnięcia celów Dyrektywy Azotanowej. W artykule przedstawiono koncepcję wyznaczania obszarów szczególnie na rażonych z zastosowaniem analizy prze strzennej z wykorzystaniem istniejących baz danych.

EN

The necessity for limitation of concentration of nitrates in drinking water results from their harmful influence on human's organism consisting in transformation of hemoglobin into methemoglobin, so-called „disease of blue children", creation of cancerogenic nitroamines, distemper of the metabolism of fat and proteins; they may also be reason for hypertension, infarct and even death. This aim is to be attained by delimitating areas most liable to inflow of nitrogen from agricultural sources which should be controlled according to developed special action plans. Delimitation of those areas and criteria for their economic utilization agreed upon with their users are of particular importance for enforcement and attaining the goals of the Nitrates Directive.

Słowa kluczowe

PL

odpływ azotanów ze źródeł rolniczych; stężenie azotanów w wodzie pitnej; dyrektywa azotanowa; GIS

EN

inflow of nitrates from agricultural sources; concentration of nitrates in drinking water; nitrates directive; GIS

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 8
• Strony: 316--321
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Szewrański S.

autor

Pulikowski K.

autor

Hus T.

autor

Wawer R.

• Akademia Rolnicza we Wrocławiu Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska

Bibliografia

• 1.Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych.
• 2.Dzienniki Urzędowe: woj. dolnośląskiego z 2004 r. nr 2 poz. 38; woj. lubuskiego z 2003 r. nr 104 poz. 3648; woj. śląskiego z 2003 r. na 117 poz. 3817; woj. wielkopolskiego z 2003 r. nr 206 poz. 4155.
• 3.M.F. HUTCHINSON, 1989: A new procedure for gridding elevation and stream line data with automatic removal of spurious pits. Journal of Hydrology. 106, 211-232.
• 4.IUNG, 1999: Polski kodeks dobrej praktyki rolniczej. Wyd. IUNG, Puławy, s. 74.
• 5.J. JADCZYSZYN, T. STUCZYNSKI, P. SZABELAK, R. WAWER, M. ZIELIŃSKI, 2003. History and current status of research and policies regarding soil erosion in Poland. OECD Expert Meeting on Soil Erosion and Soil Biodiversity Indicators, Rome 23-28.03.2003, p: 10.
• 6.S.L. NEITSCH, J.G. ARNOLD, J.R. KINIRY, J.R. WILLIAMS, 2001. Soil and Water Assessment Tool Theoretical Documentation. Blackland Research Center, p. 506.
• 7.S.L. NEITSCH, J.G. ARNOLD, R. SRINIVASAN, 2002. Pesticides Fate and Transport Predicted by the Soil and Water Assessment Tool (SWAT). Final Report, Office of Pesticide Programs, Environmental Protection Agency, p: 100.
• 8.E. NOWOCIEŃ, R. WAWER, 2002. Porównanie jakościowych metod analitycznych i fizycznego modelowania cyfrowego w badaniach erozji wodnej powierzchniowej. The Comparison of Qualitative Analytical Methods and Physical Modeling in Water Erosion Investigations. Zeszyty problemowe Nauk Rolniczych, Nr 487 (forthcoming).
• 9.E. NOWOCIEŃ, R. WAWER, 2002. Zastosowanie programu EROSION 3D w prognozowaniu nasilenia erozji wodnej na przykładzie zlewni potoku Grodarz. The Applicaton of EROSION 3D Model in Prognosing Water Erosion Rates on the Example of Grodarz Waershed. Fragmenta Agronómica nr 1/2002, s. 153-170.
• 10.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Dz U 241, poz. 2093 z 2002 r.
• 11.J. SCHMIDT, 2000. Soil Erosion – Application of Physically Based Erosion Models. Springer-Verlag Berlin: 1-307.
• 12.T. STUCZYŃSKI, J. JADCZYSZYN, L. GAWRYSIAK, H. KUKLA, 2000: Delineation of Priority Areas for Implementation of Agri-Environmental Schemes Using the AgroGIS Application. Natura 2000 Rural development and Ecological Network. IUCN Warsaw p. 35-38.
• 13.D.G. TARBOTON, (1997), „A New Method for the Determination of Flow Directions and Contributing Areas in Grid Digital Elevation Models”, Water Resources Research, 33(2): 309-319.
• 14.Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Dz U 115, poz. 1229 z 2001 r. z późn. zm. www.mos.gov.pl 19.07.2004 r.
• 15.R. WAWER, 2003, Modeling of environmental quality in rural areas: an erosion modelling example. Edited byA.R. Dexter and E.A. Czyż. „Soil Physical Quality”, Puławy: 123-125.
• 16.R. WAWER, 2003. Zastosowanie cyfrowego modelowania obszaru zlewni potoku Grodarz dla celów zagospodarowania przeciwerozyjnego. The Application of Digital Modelling on Grodarz Watershed for Anti-Erosion Management Purposes. Rozprawa doktorska. Maszynopis, IUNG, s. 91.
• 17.R. WAWER, 2004. Digital Watershed Model as a basis for Projecting Anti-erosional meliorations in Rural Watersheds.Acta Agrophysica, forthcoming.
• 18.M. WERNER von, 1996. GIS – Orientierte Methoden der digitalen Reliefanalise zur Modellierung von Bodenerosion in kleinen Einzugsgebieten. Dissertation, FU Berlin, s. 260.
• 19.A. ZALIWSKI, T. STUCZYŃSKI, J. JADCZYSZYN, J. BIELECKA, W. FEDOROWICZ-JACKOWSKI, 2000: Zintegrowany system informacji o rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski. Geodeta nr 10/2000.