Zależność między klasyfikacją rzek opartą na makrofitach a jakością fizyczno-chemiczną wody na przykładzie rzek województwa wielkopolskiego

• Autorzy: Pietruczuk K. , Szoszkiewicz K.

Warianty tytułu

EN

Relation between macrophyte-based classification of rivers and physico-chemical quality of riverine water, exemplified in the rivers of Wielkopolska

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W województwie wielkopolskim w latach 2007-2009 przebadano 153 stanowiska na rzekach, które sklasyfikowano w 5-klasowym systemie stanu ekologicznego. Klasyfikacja opierała się na Makrofitowym Indeksie Rzecznym (MIR). Wartości indeksu makrofitowego porównano następnie z wynikami analiz fizyczno-chemicznych wody w rzekach należących do różnych typów. W analizie statystycznej wykorzystano następujące wartości wskaźników hydrochemicznych: średnie roczne, średnie w sezonie wegetacyjnym (VI-IX), maksymalne i minimalne oraz kwartyle. Badania wykazały istotne powiązania pomiędzy indeksem makrofitowym a zawartością pierwiastków biogennych w wodzie oraz BZT5, węglem organicznym, przewodnością właściwą oraz chlorofilem a w rzekach typu piaszczystego i kamienisto-żwirowego. Najwyższe wartości korelacji wskaźnika makrofitowego wykazano w odniesieniu do BZT5, chlorofilu a, węgla organicznego i azotu Kjeldahla, przy czym wskaźnik ten najsilniej odzwierciedlał średnie wartości roczne i w podobny sposób średnie z okresu wegetacji oraz najwyższe wartości w roku.

EN

In the time span of 2007-2009, assessments were carried out for 153 monitoring stations located along the rivers of Wielkopolska, which were classified according to the 5-class system of ecological status. Their classification was based on the Macrophyte Index for Rivers (MIR). The MIR values were then compared with the results obtained from physico-chemical analysis of water samples taken at different types of rivers. Statistical analysis included the following hydrochemical parameters: annual averages, growth season averages (June-September), annual maximum and minimum values and quartiles. The study revealed a significant relation between the macrophyte index and nutrient content of the water, as well as BOD5, organic carbon, conductivity and chlorophyll a in sandy rivers and stone-and-gravel rivers. The highest correlation values of the macrophyte index were observed with BOD5, chlorophyll a, organic carbon and Kjeldahl nitrogen. The macrophyte index most accurately reflects annual average values and, in a very similar way, the average values of the growth season and the highest values in a year.

Słowa kluczowe

PL

makrofity; monitoring; stan ekologiczny

EN

monitoring; macrophytes; ecological status

• Wydawca: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski
• Czasopismo: Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 34, nr 1
• Strony: 41--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pietruczuk K.

autor

Szoszkiewicz K.

• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, ul. Czarna Rola 4, 61-625 Poznań,

Bibliografia

• 1. J. RYBAK, G. PASTERNAK: Wykorzystanie makrobezkręgowców do oceny biologicznej jakości wody na terenach wodonośnych we Wrocławiu. Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 2, ss. 27–34.
• 2. K. OBOLEWSKI: Ocena jakości wód powierzchniowych na obszarach zurbanizowanych z wykorzystaniem makrobezkręgowców bentosowych na przykładzie rzeki Słupi. Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 2, ss. 35–42.
• 3. K. SZOSZKIEWICZ, J. ZBIERSKA, S. JUSIK, T. ZGOŁA: Makrofitowa metoda oceny rzek. Podręcznik do oceny i klasyfikacji rzek oparty na roślinnach wodnych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2010.
• 4. G. THIEBAUT, S. MULLER: A macrophyte communities sequence as an indicator of eutrophication and acidification levels in weakly mineralised streams in north-eastern France. Hydrobiologia 1999, Vol. 410, pp. 17–24.
• 5. J. HAURY, M.C. PELTRE, M. TRÉMOLIÈRES, J. BARBE, G. THIÉBAUT, I. BERNEZ, H. DANIEL, P. CHATENET, G. HAAN-ARCHIPOF, S. MULLER, A. DUTARTRE, C. LAPLACE-TREYTURE, A. CAZAUBON, E. LAMBERT-SERVIEN: A new method to assess water trophy and organic pollution – the Macrophyte Biological Index for Rivers (IBMR): Its application to different types of river and pollution. Hydrobiologia 2006, Vol. 570, pp. 153–158.
• 6. N.T.H. HOLMES, J.R. NEWMAN, S. CHADD, K.J. ROUEN, L. SAINT, F.H. DAWSON: Mean Trophic Rank: A users manual. R&D Technical Report E38, Environmental Agency of England & Wales. Bristol 1999.
• 7. J. SCHAUMBURG, C. SCHRANZ, J. FOERSTER, A. GUTOWSKI, G. HOFMANN, P. MEILINGER, S. SCHNEIDER, U. SCHMEDTJE: Ecological classification of macrophytes and phytobenthos for rivers in Germany according to the Water Framework Directive. Limnologica 2004, Vol. 34, pp. 283–301.
• 8. M. PUŁYK [red.]: Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2007, 2008, 2009. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań 2008, 2009, 2010.
• 9. K. PIETRUCZUK, K. SZOSZKIEWICZ: Ecological status of rivers and lakes according to macrophyte based methods in the Wielkopolska Province – Central Poland. 2010.
• 10. K. SZOSZKIEWICZ, J. ZBIERSKA, S. JUSIK, T. ZGOŁA: Opracowanie podstaw metodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresie makrofitów i pilotowe ich zastosowanie dla części wód reprezentujących wybrane kategorie i typy. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań 2006 (praca niepublikowana).
• 11. B. MOTYL: Zanieczyszczenie wód województwa kaliskiego. Ochrona Środowiska 1995, vol. 17, nr 1, ss. 45–46.
• 12. M. SOJKA, S. MURAT-BŁAŻEJEWSKA: Stan fizykochemiczny i hydromorfologiczny małej rzeki nizinnej. Rocznik Ochrony Środowiska 2009, t. 11.
• 13. J. ZBIERSKA, S. MURAT-BŁAŻEJEWSKA, K. SZOSZKIEWICZ, A. ŁAWNICZAK: Bilans biogenów w agroekosystemach Wielkopolski w aspekcie ochrony jakości wód na przykładzie zlewni Samicy Stęszewskiej. Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Poznań 2002.
• 14. M. FRĄK, I. KARDEL, M. STELMASZCZYK: Phytoseston biodiversity of the Biebrza River against the background of selected water quality parameters – pilot study. Adam Mickiewicz University, Poznan 2008.
• 15. W.P. BALCERZAK, S.M. RYBICKI: Ocena stopnia zagrożenia wody eutrofizacją na przykładzie zbiornika zaporowego w Świnnej Porębie. Ochrona Środowiska 2011, vol. 33, nr 4, ss. 67–69.
• 16. K. GÓRECKI: Zmiany stężenia i ładunku składników biogennych w wodzie rzeki warty między przekrojami Oborniki i Skwierzyna. Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus 2007, vol. 6, nr 3, ss. 29–42.
• 17. J.D. ALLAN: Ekologia wód płynących. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• 18. M. MEYBECK: C, N, P and S in rivers: From sources to global inputs. In: R. WOLLAST, F.L. MACKENZIE, L. CHOU [Eds.]: Interactions of C, N, P and S Biogeochemical Cycles and Global Change. NATO ASI, Springer, Berlin 1993, pp. 163–193.
• 19. I. DODKINS, B. RIPPEY, P. HALE: An application of canonical correspondence analysis for developing ecological quality assessment metrics for river macrophytes. Freshwater Biology 2005, Vol. 50, pp. 891–904.