Ocena jakości wód powierzchniowych na obszarach zurbanizowanych z wykorzystaniem makrobezkręgowców na przykładzie rzeki Słupi

• Autorzy: Obolewski K.

Warianty tytułu

EN

Use of macroinvertebrates as bioindicators for the assessment of surface water quality in urban areas: A case study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania jakości wody w Słupi na zurbanizowanym terenie Słupska przeprowadzono na 11 stanowiskach pomiarowych, które różniły się miedzy sobą stopniem przekształcenia dna rzeki. Do oceny stanu ekologicznego badanego odcinka rzeki zastosowano analizy biologiczne i chemiczne, zgodnie z wytycznymi biomonitoringowymi. Badania wykazały dobrą jakość wody (I klasa) w zakresie zawartości substancji biogennych i chlorków oraz pH, jedynie BZT5 było podwyższone na najbardziej przekształconych stanowiskach badawczych. Jakość wody oceniono na podstawie analizy makrozoobentosu, z wykorzystaniem takich wskaźników biotycznych, jak BMWP-PL, ASPT, OQR oraz indeks bioróżnorodności Margalefa (d). Porównanie systemów oceny jakości wody wykazało, że warunki ekologiczne w rzece na terenie zurbanizowanym były gorsze, niż wskazywała na to jakość chemiczna wody. Stwierdzono, że badany odcinek Słupi charakteryzował się wodami III i IV klasy czystości, co potwierdza negatywny wpływ urbanizacji na ekosystemy rzeczne. Wykazano, że przekształcenia dna, poprzez jego przedzielanie i betonowanie, powodują utrudnienia w rozwoju makrobezkręgowców wodnych, co prowadzi do pogorszenia stanu ekologicznego rzeki.

EN

Water quality was assessed using samples collected at 11 sites, which were located along the Slupia River within the city of Slupsk and differed in the extent of riverbed transformations. The ecological state of the river section examined was determined using biological and chemical analyses in compliance with the biomonitoring guidelines. Water quality was found to be good (class I) as regards the pH and the concentrations of biogenic substances and chlorides. BOD5 alone showed increased levels at sampling sites with major transformations in the riverbed. Water quality was also assessed by analyzing the macrozoobenthos with the aid of such bioindicators as BMWP-PL, ASPT, OQR and the Margalef biodiversity index (d). The comparison of these bioindicators revealed that within the urban area the ecological state of the river water was not as good as could have been inferred from the values of its chemical quality parameters. The investigated section of the Slupia River was characterized by waters of class III and class IV quality, which substantiates the negative influence of urbanization on riverine ecosystems. The study has demonstrated that riverbed transformations due to partitioning or placing concrete elements inhibit the growth of hydrobionts and thus deteriorate the ecological state of the river.

Słowa kluczowe

PL

woda rzeczna; biomonitoring; bioindykator; makrozoobentos

EN

river water; biomonitoring; bioindicator; macrozoobenthos

• Wydawca: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski
• Czasopismo: Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 32, nr 2
• Strony: 35--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Obolewski K.

• Akademia Pomorska w Słupsku, ul. Arciszewskiego 22b, 76-200 Słupsk,

Bibliografia

• 1. K. OBOLEWSKI: Lampetra planeri (Bloch, 1784) of the Słupia River in the Słupsk city area. Baltic Coastal Zone 2008, Vol. 12, pp. 69–74.
• 2. Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 Oct. 2000 establishing a framework for Community action in the field of water policy. OJECL 327/1.
• 3. J. BIGGS, A. CORFIELD, P. GRØN, H.O. HANSEN, D. WALKER, M. WHITFIELD, P. WILLIAMS: Restoration of the rivers Brede, Cole and Skerne: A joint Danish and British EU-LIFE demonstration project, V – Short-term impacts on the conservation value of aquatic macroinvertebrates and macrophyte assemblages. Aquatic Conservation 1998, Vol. 8, pp. 241–254.
• 4. N. DE PAUW, H.A. HOWKES: Biological monitoring of river water quality. In: W.J. WALLES, S. JUDD [Eds.]: River Water Quality Monitoring and Control. Aston University, Birmingham 1993.
• 5. M. GORZEL, R. KORNIJÓW: Biologiczne metody oceny jakości wód rzecznych. Kosmos 2004, nr 53 (2), ss. 183–191.
• 6. N. FRIBERG, B. KRONVANG, L.M. SVENDSEN, H.O. HANSEN, M.B. NIELSEN: Restoration of a channelized reach of the River Gelsaa, Denmark: Effects on the macroinvertebrate community. Aquatic Conservation 1994, Vol. 4, pp. 289–296.
• 7. B. KRONVANG, L.M. SVENDSEN, N. FRIBERG, J. DØRGE: Stream restoration in Denmark: Assessment of the ecological benefits. Zbl. Geol. Paläont. 1997, Teil I, Vol. 10, pp. 969–981.
• 8. S. CZACHOROWSKI, E. BIESIADKA: Monitoring of water macroinvertebrates fauna exchanges in protected areas. In: M.A. HERMAN [Ed.]: Ecology and Eco-Technologies. Proceedings of the Review Conference on the Scientific Coopera-tion Between Austria and Poland, Vienna 2002, Section 2, pp. 349–353.
• 9. J. RYBAK, B. UMIŃSKA-WASILUK: Wykorzystanie makrobezkręgowców bentosowych do oceny jakości wód powierzchniowych na przykładzie rzeki Pilawy. Ochrona Środowiska 2007, vol. 28, nr 2, ss. 55–60.
• 10. K. KASPRZAK, W. NIEDBAŁA: Wskaźniki biocenotyczne stosowane przy porządkowaniu i analizie danych w badaniach ilościowych. W: M. GÓRNY, L. GRÜM [red.]: Metody stosowane w zoologii gleby. PWN, Warszawa 1981, ss. 397–402.
• 11. A. MOCZULSKA, J. ANTONOWICZ, K. KRZYK: Wpływ aglomeracji Słupsk na stan jakościowy wód rzeki Słupi. Słupskie Prace Biologiczne 2006, nr 3, ss. 45–56.
• 12. M. MYSIAK: Zmiany jakości wód rzecznych w Polsce w dwudziestopięcioleciu 1964–1990. Ochrona Środowiska 1994, vol. 16, nr 1, ss. 9–10.
• 13. A. ZAŁUPKA [red.]: Stan czystości wód płynących zlewni rzeki Słupi na podstawie badań przeprowadzonych w 2003 roku. WIOŚ w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Słupsk 2004.
• 14. K. OBOLEWSKI, K. GLIŃSKA-LEWCZUK: Contents of heavy metals in bottom sediments of oxbow lakes and the Słupia River. Polish Journal of Environmental Studies 2006, vol. 15 (2a), part II, pp. 440–444.
• 15. K. OBOLEWSKI, K. GLIŃSKA-LEWCZUK, S. KOBUS: An attempt at evaluating the influence of water quality on the qualitative and quantitative structure of epiphytic fauna dwelling on Stratiotes aloides L.: A case study on an oxbow lake of the Łyna river. Journal of Elementology 2009, Vol. 14 (1), pp. 119–135.
• 16. L. TUROBOYSKI: Hydrobiologia techniczna. PWN, Warszawa 1979.
• 17. J.F. WRIGHT, R.T. CLARKE, R.J.M. GUNN, J.M. WINDER, N.T. KNEEBONE, J. DAVY-BOWKER: Response of the flora and macroinvertebrate fauna of a chalk stream site to changes in management. Freshwater Biology 2003, Vol. 48, pp. 894–911.
• 18. Z. OSADOWSKI, K. OBOLEWSKI, A. STRZELCZAK: Influence of anthropogenic factors on microhabitats inhabited by riverine hydrobionts – assessment with MRT method. Ecology Questions 2008, Vol. 10, pp. 41–50.
• 19. K. OBOLEWSKI: Wykorzystanie makrozoobentosu do oceny stanu ekologicznego estuariowego jeziora Jamno. Ochrona Środowiska 2009, vol. 31, nr 2, ss. 17–24.
• 20. A. KOWNACKI, H. SOSZKA: Wytyczne do oceny stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców oraz do pobierania prób makrobezkręgowców w jeziorach. IOŚ, Warszawa 2004.
• 21. PN-EN ISO 8689-2: Jakość wody. Biologiczna klasyfikacja rzek. Część 2: Wytyczne do prezentacji danych o jakości biologicznej na podstawie badań makrobezkręgowców dennych.