Wykorzystanie makrobezkręgowców do oceny biologicznej jakości wody na terenach wodonośnych we Wrocławiu

• Autorzy: Rybak J. , Pasternak G.

Warianty tytułu

EN

Analysis of water quality in the area of Wroclaw's aquiferous layers with macroinvertebrates as bioindicators

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy zastosowano wybrane systemy biotyczne do oceny jakości wody w stawach infiltracyjnych na terenach wodonośnych we Wrocławiu oraz w graniczącym z nimi starorzeczu Oławy. Wykorzystane indeksy biotyczne opierają się na zoobentosie, którego skład gatunkowy ulega zmianie wraz ze wzrastającym zanieczyszczeniem środowiska wodnego. Jakość wody powierzchniowej została oceniona z zastosowaniem systemów biotycznych BMWP-PL, ASPT-PL, FBI, EPT, BBI, TBI i CBS. Otrzymane wyniki porównano między sobą oraz z wybranymi wskaźnikami fizyczno-chemicznymi wody, co umożliwiło ocenę przydatności analizowanych systemów biotycznych. Oceniono także bioróżnorodność wody na badanym obszarze. W tym celu obliczono dominację oraz frekwencję poszczególnych gatunków i rodzin na stanowiskach badawczych oraz obliczono wartości wskaźników bioróżnorodności Hurlberta i Margalefa. Zarówno wskaźniki fizyczno-chemiczne, jak i biologiczne potwierdziły ogólnie złą jakość wody na terenach wodonośnych. Nawet na stanowiskach o dużej bioróżnorodności stwierdzono występowanie gatunków pospolitych, stosunkowo odpornych na zanieczyszczenia. Woda we wszystkich badanych stawach została sklasyfikowana jako jedynie zadowalającej, a w niektórych przypadkach nawet niezadowalającej jakości. Uzyskane wyniki potwierdziły zasadność stosowania systemu biotycznego BMWP-PL na szerszą skalę w Polsce.

EN

For the purpose of this study, seven biotic systems were chosen to assess the quality of wet pond water within the aquifer of Wroclaw and in the bordering old Olawa river basin: BMWP-PL, ASPT, BBI, FBI, TBI, CBS and EPT. They all entail zoobenthic communities, whose composition changes with increasing pollution of the aquatic environment. The results obtained were compared with the values of some physicochemical parameters of the water, which enabled the applicability of the biotic systems to be evaluated. The water within the area under study was also analyzed for biodiversity. For this purpose calculations were performed to determine the domination and frequency of particular species and families at the sampling sites, as well as to establish the values of the Hurlbert and Margalef biodiversity indices. Both physicochemical and biological parameters make it clear that water quality in the area of the aquiferous layers is generally poor: species of comparatively high resistance to water pollutants were found to occur even at sampling sites characterized by great biodiversity. Water quality in all of the wet ponds examined has been classified either as acceptable or in some instances even as unacceptable. The results obtained support the applicability of the BMWP-PL index and recommend its use on a larger scale in Poland.

Słowa kluczowe

PL

biondykacja; makrozoobentos; tereny wodonośne; zanieczyszczenia; wskaźnik biotyczny; bioróżnorodność

EN

bioindication; macrozoobenthos; aquiferous layer; water pollution; biotic index; biodiversity

• Wydawca: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski
• Czasopismo: Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 32, nr 2
• Strony: 27--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rybak J.

autor

Pasternak G.

• Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Zakład Biologii i Ekologii, Wybrzeże S. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław,

Bibliografia

• 1. J. RYBAK, B. UMIŃSKA-WASILUK: Wykorzystanie makrobezkręgowców bentosowych do oceny jakości wód powierzchniowych na przykładzie rzeki Piławy. Ochrona Środowiska 2007, vol. 28, nr 2, ss. 55–60.
• 2. K. OBOLEWSKI: Wykorzystanie makroozbentosu do oceny stanu ekologicznego jeziora Jamno. Ochrona Środowiska 2009, vol. 31, nr 2, ss. 17–24.
• 3. M. GORZEL, R. KORNIJÓW: Biologiczne metody oceny jakości wód rzecznych. Kosmos 2004, vol. 53, nr 2, ss. 183–191.
• 4. N. DE PAUW, H.A. HOWKES: Biological monitoring of river water quality. In: S. JUDD [Ed.]: River Water Quality Monitoring and Control. W.J. Walley, Aston University, Birmingham 1993.
• 5. A. BIŁYK, A.L. KOWAL: Ocena stopnia zagrożenia terenów wodonośnych we Wrocławiu związkami chromu. Ochrona Środowiska 1993, vol. 15, nr 1–2, ss. 3–6.
• 6. Materiały niepublikowane MPWiK sp. z o.o. we Wrocławiu.
• 7. W. MATUSZKIEWICZ: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• 8. P.D. ARMITAGE: Downstream changes in the composition, numbers and biomass of bottom fauna in the Tees below Cow Green Reservoir and an unregulated tributary, Maize Beck, in the first five years after impoundment. Hydrobiologia 1978, Vol. 58, No. 1, pp. 145–56.
• 9. D.R. LENAT, D.L. PENROSE, K.W. EAGLESON: Variable effects of sediment addition on stream benthos. Hydrobiologia 1981, Vol. 79, No. 4, pp. 187–94.
• 10. A. KOŁODZIEJCZYK, P. KOPERSKI: Bezkręgowce słodkowodne Polski. Klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2000.
• 11. A. OBIDZIŃSKI, J. ŻELAZO: Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza. Przewodnik do ćwiczeń terenowych. SGGW, Warszawa 2004.
• 12. D.G. HUGGINS, M.F. MOFFETT: Proposed Biotic and Habitat Indices for Use in Kansas Streams. Open File Report No. 35, Kansas Biological Survey Lawrence, KS 1988.
• 13. D.M. ROSENBERG, V.H. RESH: Freshwater Biomonitoring and Benthic Macroinvertebrates. Chapman and Hall, London 1993.
• 14. D.R. LENAT, D.L. PENROSE: History of the EPT taxa richness metric. Bulletin of the North American Benthological Society 1996, Vol. 13, No. 2, pp. 12–14.
• 15. H.A. HAWKES: Origin and development of the Biological Monitoring Working Party Score System, Water Research 1997, Vol. 32, No. 3, pp. 964–968.
• 16. S. CZACHOROWSKI: Opisywanie biocenozy – zoocenologia. Skrypt elektroniczny dla magistrantów, Olsztyn 2006. www.uwm.edu.pl/czachor/publik/pdf-inne/zoocenozy.pdf.
• 17. A. KOWNACKI, H. SOSZKA, D. KUDELSKA, T. FLEI-TUCH: Bioassessment of Polish rivers based on macroinvertebrates. In: W. GELLER et al. [Eds.], proc. of 11th Magdeburg Seminar on Waters in Central and Eastern Europe: Assessment, Protection, Management. UFZ Centre for Environmental Research, Leipzig–Halle 2004.
• 18. W. HERMANOWICZ, J. DOJLIDO, W. DOŻAŃSKA, B. KOZIOROWSKI, J. ZERBE: Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Arkady, Warszawa 1999.
• 19. T. SIERADZKI: Wpływ wieloletniego nawożenia gnojówką bydlęcą pastwiska na jakość wody gruntowej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 2005, vol. 5, nr 1, ss.77–85.
• 20. I. CZERNIAWSKA-KUSZA, K. SZOSZKIEWICZ: Biologiczna i hydromorfologiczna ocena systemów wodnych na przykładzie rzeki Mała Panew. Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2007.
• 21. F. SCHŐLL, J. BŁACHUTA, F. SONENBURG, H. SONNTAG, P. SOLDÁN: Makrozoobentos Odry 1998–2001. Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniami, Wrocław 2003.
• 22. Z. GŁOWACIŃSKI, J. NOWACKI: Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Kraków 2004.