Przyczyny deforestacji w Sudetach Zachodnich

• Autorzy: Sporek K.

Warianty tytułu

EN

Forest Decline in the Western Sudeten Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Lasy sudeckie obejmują 213 tys. ha, co daje 38% lesistości obszaru geograficznego VII Sudeckiej Krainy Przyrodniczoleśnej. Teren Sudetów należy do obszarów Polski najbardziej dotkniętych klęską ekologiczną. Około 70% borów górnoreglowych w tym regionie jest poważnie uszkodzonych. Destabilizacja ekologiczna zagraża w największym stopniu świerkowi pospolitemu, który lokalnie osiąga do 90% udziału w drzewostanach, a charakteryzuje się wysoką wrażliwością na skażenia. Konflikt środowiskowy może być rozwiązany poprzez odtworzenie naruszonej równowagi ekologicznej. Wylesione zbocza górskie wymagają długiego czasu i trudu przy odbudowie i przebudowie lasów, zarówno pod względem składu gatunkowego, jak i struktury pionowej drzewostanów. Zamieranie lasów przyspieszają gradacje szkodników owadzich, a zakładane uprawy leśne niszczy nadmiar grubej zwierzyny łownej przez zgryzanie. W latach 1980-1988 w ośmiu nadleśnictwach sudeckich dotkniętych klęską ekologiczną pozyskano 4,6 min m3 grubizny, z czego 87% stanowiło drewno posuszowe. Wskutek klęski ekologicznej wylesieniu uległo około 14 000 ha, z czego odnowiono do roku 1993 około 13 800 ha. Duży wpływ na stan upraw miały szkody spowodowane przez gryzonie i zwierzynę łowną oraz nadal istniejące oddziaływanie na sadzonki i glebę substancji fitotoksycznych zawartych w powietrzu i opadach atmosferycznych. Pomimo licznych prób odtwarzania lasu, dotychczasowe efekty są niezadowalające w stosunku do nakładów pracy i środków finansowych.

EN

Forest decline persists in the southwestern part of the country on areas situated higher than 600 m a.s.l. Regeneration of the forest in deforested areas, although repeated many times, proved to be inefficient. Environmental alterations in an area of about 20 000 ha in the western Sudety (especially in the Izerskie Mountains) have a character of sudden ecological transformations: the forest ecosystems disappear and grassy formations arise instead. This phenomenon is characteristic especially for coniferous mountain forests on the slopes where west and southwest winds prevail. The forest decline in the Sudety Mountains is not a simple increase of tree mortality. This phenomenon seems to be a result of the simultaneous occurence of damaging agents, stimulating each other (a synergism feature). There are three groups of them by nature: abiotic (climate, site), anthropogenic (emissions, historical and economic factors) and biotic (insects, fungi, game animals, rodents, weeds). The main threat concerns conifers (fir, spruce, pine). The comeback of tree species on deforested areas is a condition for restoration and persistence of forest ecosystems in artificially barren areas. This primarily means the recultivation of dead and declining forests by means of introducing a regeneration of full value, i.e., forest plantations. Microclimatic changes, regressive succession, chemical and biological changes in the soil subsystem, altered water conditions and erosion make reintroduction of forest plantations impossible in the zone of mountain conifers, if current methods are applied. Main problems: Composition of the atmosphere, soil, and vegetation in the forest decline gradient in the Sudety Mountains (Problem I). The influence of continental and local emissions has very clearly appeared in the Sudety mountain forests (Świeradów and Szklarska Poręba forest inspectorates) and is spreading estwards. The beginning of the subalpine forest decline was observed in 1981, and in 1992 the deforestation area reached 14000 ha. In general we can state that pollution in the natural environment of the Sudeten Mountains still exists and the situation is deteriorating. Symptomatology of stress: reaction of trees, biocenotic and ecosystem changes (Problem II). The monitoring of changes in the behaviour of vegetation in the Sudety ecosystems, reactions of trees and other phenomena form a base for many fields of science and economic activity in the Sudety Mountains. The influence of the forest and economy on hydrographic agents of mountain watersheds and the influence of the forest on circulation of pollution in mountain watersheds (Problem III). Hydrological investigations are closely connected with problems of restitution of deforested areas. They are also one of the elements of ecological bases for recultivation in the regions of deforestation included in Problem IV. Forest restoration and silviculture in deforestated regions in the Sudety Mountains (Problem IV). Problem IV contains issues of forest restitution and silviculture, mainly in subalpine forests of western Sudety Mountains on ecological bases, i.e. based on hydrological, microclimatic and phytosociological investigations.

Słowa kluczowe

PL

Sudety Zachodnie; lasy; lasy świerkowe; klęska ekologiczna; deforestacja; zamieranie lasów

EN

Western Sudeten Mts.; forest ecosystems; forest decline; forest regeneration; ecological transformation

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Opolska
• Rocznik: 2002
• Tom: Vol. 274, z. 3
• Strony: 59--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.

Twórcy

autor

Sporek K.

• Katedra Urządzeń dla Przemysłu Spożywczego i Ochrony Środowiska, Politechnika Opolska

Bibliografia

• [1] BRAY J.: 1964. Litter production in forests of the World. Grassland Divi-sion. DSIR, Palmerston, New Zealand.
• [2] BYLIŃSKA E., SEAWARD M.R.D.: 1993 - Zmiany w zbiorowiskach porostów epifitycznych w Karpaczu pod wpływem skażeń chemicznych powietrza atmosferycznego. Geoekologiczne problemy Karkonoszy. Materiały z sesji naukowej w Karpaczu 11-13 X 1991. Wydaw. Uniw. Wroc. Wrocław.
• [3] ELTON C.S.: 1967. Ekologia inwazji zwierząt i roślin. Przekład zbiór, pod red. Z. Wójcik. PWRiL. Warszawa.
• [4] CHMIELNICKA J.: 1990 [w:] Toksykologia, (red. Seńczuk) PZWL. Warszawa, ss. 24-31, 345-35S.
• [5] CZARNOWSKI M.S.: 1989 - Zarys ekologii roślin lądowych. PWN, Warszawa.
• [6] GRZYB J., ZIMNY L: 1994 - Problemy gospodarki leśnej przy likwidacji skutków klęski ekologicznej w Sudetach.ss.241-248 W: Zagrożenie środowiska leśnego Sudetów. Góry Izerskie - Karkonosze. Świeradów - czerwiec 1994 r. Prace IBL seria „B”, nr. 21/1-21/2.
• [7] JEFFREE C.D.: 1979, Plant damage caused by S02. Materiały na sympo-zjum.
• [8] PRIMUS M.: 1993 - Monitoring techniczny zanieczyszczeń powietrza i Leśna Automatyczna Stacja Monitoringu Atmosfery. „Notatnik Naukowy IBL”, Nr 4(23), (III).
• [9] SPOREK K.: 1995 Wpływ imisji przemysłowych na plonowanie roślin ze szczególnym uwzględnieniem sosny zwyczajnej. OIKOS Warszawa.
• [10] ZWOŹDZIAK J., ZWOŹDZIAK A., KMIEĆ G., KACPERZYK K.: 1993 - Przyczyny zanieczyszczenia atmosfery w wyższych partiach Sudetów. Karkonoskie Badania Ekologiczne. I Konferencja. Wojnowice, 3-4 grudnia 1992. Oficyna Wydawnicza Instytutu Ekologii. Dziekanów Leśny.
• [11] WAWRZONIAKA J., OSTALSKI B.: 1987 - Pomiar zanieczyszczeń powietrza w lasach - monitoring techniczny - Nr NCR-347. Maszynopis IBL. Warszawa