Analiza sposobu wykonania reliefowych haftów z ornatu ze zbiorów Skarbca Jasnogórskiego

• Autorzy: Stachurska M.

Warianty tytułu

EN

The analysis of the technique of relief embroidery from chasuble from Jasna Góra's Treasure collection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzono prace związane z konserwacją i restauracją haftowanej preteksty ornatu z przedstawieniem Boga Ojca, Matki Bożej z Dzieciątkiem, Św. Jana Ewangelisty, Pokłonu Pasterzy i Zwiastowania, z kolekcji Skarbca Jasnogórskiego z I tercji XVI w. Jasnogórska preteksta wykonana jest w charakterystycznej dla końca XV i początku XVI w. technice bardzo przestrzennego haftu reliefowego. Artykuł prezentuje wyniki szczegółowego rozpoznania sposobu wykonania haftowanej preteksty z uwzględnieniem zarówno materiałów widocznych na powierzchni haftu, jak również znajdujących się wewnątrz, odpowiedzialnych za stabilność wypukłych, trójwymiarowych konstrukcji, nadających im kształt, formę i przestrzenność. Występujące w jasnogórskiej pretekście zniszczenia stwarzają możliwość rozpoznania niektórych rodzajów podkładów i usztywnień.

EN

Conservation and restoration of an embroidered orphrey of chasuble that dates from the first terce of the 16th century, which presents God the Father, Madonna and Child, St. John Evangelist, The Adoration of the Shepherds and the Annunciation to Mary from Jasna Góra's Treasure collection, was carried out. The mentioned above orphrey is made in the spatial relief embroidery technique that was characteristic at the end of the 15th and at the beginning of the 16th century. A master level of the embroidery, a high precision of each detail's elaboration, a large variety of metal threads and a wealth of pearls makes the orphrey an exceptional and a unique masterpiece in Polish collections. The article presents the scope, issue and the results of the research aiming at the recognition of the way the embroidered orphrey was made. The methodology of the research assumes analysis of materials visible on the surface of the embroidery as well as those underneath which are responsible for stabilization of convex and tridimensional constructions' giving them shape and spatiality. The kinds of damages to the orphrey create a real possibility to look inside into some inner foundations and stiffeners.

Słowa kluczowe

PL

haft reliefowy; konserwacja tkanin; analiza nici metalowych; badania RTG; tomografia rentgenowska; luminescencja UV; elektronowy mikroskop skaningowy

EN

raised embroidery; textile conservation; metal threads analysis; X-ray analysis; X-ray tomography; UV-induced luminescence; scanning electron microscopy

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Inżynieria Materiałowa
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 32, nr 3
• Strony: 233--239
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Stachurska M.

• Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie,

Bibliografia

• [1] Nowowiejski A.: Wykład liturgii kościoła katolickiego. T. II, część I. Warszawa (1902) 218÷261. Zieliński C.: Sztuka sakralna. Co należy wiedzieć o budowie, urządzeniu, wyposażeniu, ozdobie i konserwacji Domu Bożego. Poznań Warszawa Lublin (1960) 880÷884. Tab.1b.
• [2] Konserwacja preteksty oraz prace badawcze wykonane w ramach pracy doktorskiej realizowanej pod kierunkiem prof. Heleny Hryszko w Katedrze Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
• [3] Smulikowska E.: Skarbiec Jasnogórski – Narodu Skarbnicą. [w:] Jasnogórska Bogurodzica 1382-1982. Warszawa (1982) 149÷150.
• [4] Polskie hafty średniowieczne [katalog wystawy], oprac.: M. Gutkowska- -Rychlewska, M. Taszycka. Kraków (1967). Turczyński W. S.: Przewodnik po skarbcu Jasnogórskim. Częstochowa (1926). Gomuła S.: Gotycki Ornat z Ukrzyżowaniem na Jasnej Górze, Roczniki Humanistyczne XXIII (1975) 73÷92. Zimmermann E.: Die spätgotischen Reliefstickereien auf einem Ornat aus St. Stephen, [w:] 1000 Jahre St. Stephen in Mainz, oprac.: H. Hinkel, Mainz (1990) 549÷560.
• [5] System opracowany przez biuro usług informatycznych S SOFT oraz spółkę Pentacomp.
• [6] Zdjęcia wykonał Roman Stasiuk, urządzeniem rentgenowskim Baltospot 100 KV firmy Balteau na materiałach firmy Fuji Mediacal X-Ray Super RX.
• [7] Wróbel A.: Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich. Dwa haftowane anioły z chorągwi procesyjnej z przedstawieniem Matki Bożej Różańcowej, XVII w. Polska. Praca magisterska pod kierunkiem prof. H. Hryszko, msp Warszawa (2002) 95÷96.
• [8] O’Connor S., Brooks M. M.: X-radiography of textiles, dress and related objects. Butterworth-Heinemann (2007). Peranteau A., Carlson J., Mass J.: The technical analysis of two pieces of 17th-century English embroidery. [w:] Scientific Analysis of Ancient and Historic Textiles: Informing Preservation, Display and Interpretation. Edited by R. Janaway, P. Wyeth. London (2005) 24÷30.
• [9] Skan wykonano dzięki uprzejmości straży jednej z instytucji państwowych.
• [10] Źródło: materiały reklamowo-informacyjne skanera RTG AutoClear firmy Control Screening, dystrybucja Transactor Sp. z o.o.
• [11] Badania wykonała dr inż. J. Kurkowska w Międzyuczelnianym Instytucie Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki.
• [12] Tomografię rentgenowską wykonano w Centrum Medycznym Damiana w Warszawie.
• [13] Targowski P., Rouba B., Wojtkowski M., Gorczyńska I., Kowalczyk A.: Zastosowanie optycznej tomografii do nieinwazyjnego badania obiektów zabytkowych. [w:] Ars longa – vita brevis, Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki; Sesja naukowa poświęcona pamięci prof. Z. Brochwicza, red. J. Flik, Wydawnictwo UMK, Toruń (2003) 121÷129.