Właściwości stopu Ti-Ni-Cu wykazującego pamięć kształtu wytworzonego metodą melt-spinning

• Autorzy: Goryczka T. , Lelątko J. , Oleszak D. , Latuch J.

Warianty tytułu

EN

Properties of Ti-Ni-Cu shape memory alloy produced by melt-spinning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stop Ti-Ni-Cu należy do grupy stopów wykazujących efekt pamięci kształtu. Badaniom poddano stop o składzie chemicznym 50% at. Ti, 25% at. Ni oraz 25% at. Cu, charakteryzujący się obecnością jednostopniowej, odwracalnej przemiany martenzytycznej B2<->B19 o relatywnie wąskim temperaturowym zakresie - 15°C. Jednakże zastosowanie odlewania metodą szybkiego schładzania z fazy ciekłej w układzie pojedynczego bębna chłodzącego wpłynęło znacząco na przesunięcie wartości charakterystycznych temperatury przemiany, temperaturowy zakres przemiany oraz wartość entalpii przemiany. Zakres tych zmian zależy od szybkości chłodzenia stosowanej podczas odlewania taśm. Zmianę szybkości chłodzenia uzyskiwano poprzez zastosowanie odpowiedniej kombinacji szybkości obrotowej bębna chłodzącego oraz temperatury ciekłego stopu.

EN

A Ti-Ni-Cu alloy, which belongs to a large group of materials revealing shape memory effect, was produced using melt-spinning technique. Chemical composition of the alloy: 50 at % Ti, 25 at % Ni and 25 at % Cu ensures that the martensitic transformation occurs in one-step with sequence B2<->B19. This transformation is known from its narrow thermal range - 15°C. Ho-wever, application of a rapid solidification technique for the ribbon casting significantly influenced on: temperatures of the martnesitic transformation, its thermal range and enthalpy. It was an effect of various solidification spe-eds. Change of the solidification speed was reached by combination between rotation speed of a cooling wheel and temperature of the molt.

Słowa kluczowe

PL

stop Ti-Ni-Cu; efekt pamięci kształtu; metoda melt-spinning

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Inżynieria Materiałowa
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 30, nr 5
• Strony: 445--448
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Goryczka T.

autor

Lelątko J.

autor

Oleszak D.

autor

Latuch J.

• Instytut Nauki o Materiałach, Uniwersytet Śląski,

Bibliografia

• [1] Otsuka K., Wayman C. M.: Shape Memory Materials. Cambridge University Press, Cambridge (1998).
• [2] Li C., Zheng Y. F.: The electrochemical behavior of a Ti50Ni47Fe3 shape memory alloy. Materials Letters 60 (2006) 1646-1650.
• [3] Goryczka T., Van Humbeeck J.: NiTiCu shape memory alloy produced by powder technology. Journal of Alloys and 456 (2008) 194-200.
• [4] Santamarta R., Segui C., Pons J., Cesari E.: Martensite stabilisation in Ni50Ti32.2Hf17.7. Scripta Materialia 41 (1999) 867-872.
• [5] Besseghini S., Villa E., Tuissi A.: Ni-Ti-Hf shape memory alloy: effect of aging and thermal cycling. Materials Science and Engineering A273-275 (1999) 390-394.
• [6] Kima H. Y., Kima J. I., Inamura T., Hosoda H., Miyazaki S.: Effect of thermo-mechanical treatment on mechanical properties and shape memory behavior of Ti-(26-28) at. % Nb alloys. Materials Science and Engineering A 438-440 (2006) 839-843.
• [7] Morawiec H., Stróż D., Goryczka T., Chrobak D.: Two-stage martensitic transformation in a deformed and annealed NiTi alloy. Scripta Materialia 35 (1996) 485-490.
• [8] Santamarta R., Cesari E., Pons J., Goryczka T.: Shape memory properties of Ni-Ti based melt-spun ribbons. Metallurgical and Materials Transactions A 35 (2004) 761-770.
• [9] Goryczka T., Ochin P.: Microstructure, texture and shape memory effect in Ni25Ti50Cu25 ribbons and strips. Materials Science and Engineering A 438-440 (2006) 714-718.
• [10] Sehitoglu H., Karaman I., Zhang X., Viswanath A., Chumlyakov Y., Maier J.: Strain–temperature behavior of NiTiCu shape memory single crystals. Acta mater. 49 (2001) 3621-3634.
• [11] Morawiec H., Goryczka T., Lelątko J., Stróż D., Gigla M., Tkacz P.: Microstructure, texture and mechanical properties of melt-spun Cu-Al-Ni ribbons. Archives of Metallurgy 24 (2003) 5-23.