Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju

Myga-Piątek, U.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju

Autorzy

Myga-Piątek U.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Transformation of Cultural Landscapes in the Light of the Idea of Sustainable Development

Języki publikacji

Abstrakty

Artykuł poświecony jest analizie ewolucji krajobrazów kulturowych i ich współczesnym zagrożeniom. Omawiaczynniki i etapy przeobrażeń krajobrazów kulturowych w nawiązaniu do naturalnych cykli przemian środowiskageograficznego w holocenie. Krajobraz kulturowy traktowany jest w sposób kompleksowy jako matryca (tło)działań człowieka oraz swoisty palimpsest - źródło znaczeń i symboli. Jednocześnie w krajobrazie skupiają iodzwierciedlają się postawy człowieka wobec świata. Skoro przejawem współczesnej, świadomej postawyczłowieka wobec środowiska jest etyka ekologiczna, powinna ona znaleźć swój wyraz także w zrównoważonymrozwoju krajobrazu. Dlatego w czasach postępującej konsumpcji przestrzeni, autorka uzasadnia koniecznośćrozszerzenie działań w zakresie rozwoju zrównoważonego na fizjonomię środowiska czyli krajobraz kulturowy.Zagadnienia te dotyczą nie tylko potrzeby wypracowania mechanizmów i narzędzi skutecznej ochrony, aleprzede wszystkim właściwego projektowania, zarządzania krajobrazem oraz coraz częściej partycypacji społecznej.Artykuł odnosi się także do współczesnej polityki krajobrazowej, która znalazła zapis w Europejskiej KonwencjiKrajobrazowej.

The article is dedicated to the analysis of evolution of cultural landscapes and their present-day threats. It discusses the factors and stages of transformation of cultural landscapes in relation to natural cycles of changes in the geographical environment in the Holocene. The cultural landscape is dealt with in a comprehensive way as the matrix of human activities and a peculiar palimpsest - the source of meanings and symbols. At the same time, landscape concentrates and reflects human attitudes towards the world. Since the contemporary, aware attitude of the man towards the environment is reflected in environmental ethics, it should also find its expression in sustainable development of landscape. This is why, in the times of ongoing consumption of space, the author points out that the actions related to sustainable development need to be extended onto the physiognomy of the environment or the cultural landscape. These issues concern not only the need for mechanisms and tools for efficient protection, but first of all appropriate designing, management of landscape and, more and more often, social participation. The article also refers to the modern landscape policy, which was included in the European Landscape Convention.

Słowa kluczowe

krajobraz kulturowy etapy rozwoju krajobrazu czynniki ewolucji krajobrazu rozwój zrównoważony polityka krajobrazowa zarządzanie przestrzenią

cultural landscape stages of landscape development factors of landscape evolution sustainable development landscape politics spatial management

Wydawca

Lublin University of Technology

Czasopismo

Problemy Ekorozwoju

Rocznik

2010

Tom

vol. 5, nr 1

Strony

95--108

Opis fizyczny

Bibliogr. 66 poz. tab.

Twórcy

autor

Myga-Piątek U.

Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG Ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, ump@wnoz.us.edu.pl

Bibliografia

1. ANDREYCHOUK V., Evolution of the Geographical Environment and Contemporary Geography, in: Methodology of Landscape Research, ed. Andreychouk V, Dissertations Commission of Cultural Landscape No. 8, Commission of Cultural Landscape, Sosnowiec 2008, s.5- 29.
2. BAUDRILLARD J., Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006, s. 58-112.
3. BAUMAN Z., Społeczeństwo w stanie oblężenia, Wydawnictwo Sic! Warszawa 2006.
4. BLACK I.S., (Re)reading Architectural Landscapes, in: Studying Cultural Landscape, ed. Robertson I., Richards P., London 2003, s. 19-46.
5. BÖHM A., Between the Theory and Practice of Landscape Formation, in: Methodology of Landscape Research, ed. Andreychouk V., Dissertations Commission of Cultural Landscape No. 8, Commission of Cultural Landscape, Sosnowiec, 2008a, s. 63-74.
6. BÖHM A., Między mandatem a partycypacją społeczną, w: Zarządzanie krajobrazem kulturowym, red. Myga-Piątek U., Pawłowska K., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 10, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2008b, s. 515-524.
7. CASGROVE D., DANIELS S., (eds.), The Iconography of Landscape. Essays on the Symbolic Represenataion, Designand Use of Past Environment, Cambrigde University Press, Cambrigde 2004.
8. CZEPCZYŃSKI M., Krajobraz kulturowy miast po socjalizmie. Tendencje przemian form i znaczeń, w: Przestrzenie miast po socjalizmie. Studia społecznych przemian przestrzeni zurbanizowanych, red. Czepczyński M., Uniwersytet Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk 2006, s. 45-62.
9. CZEPCZYŃSKI M., Cultural Landscape of Post-Socialist Cities. Representation of Powers and Needs, Ashgate, Adlershot 2008.
10. DEGÓRSKI M., Krajobraz jako obiektywna wizualizacja zjawisk i procesów zachodzących w mega systemie środowiska geograficznego, w: Krajobraz kulturowy. Aspekty teoretyczne i metodyczne, red. Myga-Piątek U., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 4, Komisja krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2005, s. 13-25.
11. DOBROWOLSKA M., 1948, Dynamika krajobrazu kulturalnego, w: Przegląd Geograficzny, t. XXI, z. 3–4, s.151–205.
12. DOBROWOLSKA M., Przemiany środowiska geograficznego Polski do XV w., PWN, Warszawa 1961.
13. DONELLA H. MEADOWS D.H, DENNIS L. MEADOWS D.L., BEHRENS J, Granice wzrostu, PWE, Warszawa 1973.
14. Europejska Konwencja Krajobrazowa z 20 października 2000 roku, (Dz.U. z 2006 r. nr 14, poz. 98).
15. GERLEE A., Krajobraz i jego walory w polskim prawie oraz percepcji społecznej, w: Studia krajobrazowe jako podstawa właściwego gospodarowania przestrzenią, red. Zaręba A., Chylinska D., Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 301-309.
16. GODŁOWSKI K., KOZŁOWSKI J. K., Historia starożytna ziem polskich, PWN, Warszawa 1985.
17. GODŁOWSKA M. i in., Młodsza epoka kamienia, w: Pradzieje i średniowiecze, Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków 1995, s. 49-85.
18. GÓRKA A., Zarządzanie krajobrazem w czasach konsumpcji, w: Zarządzanie krajobrazem kulturowym, red. Myga-Piątek U, Pawłowska K, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 10, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2008, s. 560-566.
19. HALL S., The Work of Representation, in: Representation. Cultural representation and Signifying Practices, ed. Hall S., Sage Publication, London 2002, s. 13-74.
20. LAMB H., Climate, Present, Past and Future. Climate History and the Future, vol. 2, Methuen and Company, Ltd. London 1977.
21. LAMB H., Climate, History and the Modern World. Methuen London, New York 1982.
22. MANGERUD J., ANDERSEN S.T., BERGLUND B.E., DONNER J., 1974, Quaternary Stratigraphy of Norden, a Proposal for Terminology and Classification, in: Boreas 3, p. 109-126.
23. MĄCZYŃSKA M., Europa w okresie wędrówek ludów, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu, Poznań 2001.
24. MAYEWSKI P.A., ROHLING E., STAGER C., KARLÉN W., MAASCH K., MEEKER L.D., MEYERSON E., GASSE F., VAN KREVELD S., HOLMGREN K., LEE-THORP J., ROSQVIST G., RACK F., STAUBWASSER M., SCHNEIDER R., 2004, Holocene Climate Variability, in: Quaternary Research 62, p. 243– 255.
25. MEADOWS D.H., MEADOWS D.L., J. BEHRENS, Granice wzrostu, PWE, Warszawa 1973.
26. MEADOWS D.H., MEADOWS D.L., RANDERS J, Przekraczanie granic. Globalne załamanie czy bezpieczna przyszłość, Centrum Uniwersalizmu przy Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa 1995.
27. MYGA-PIĄTEK U., 2001, Spór o pojecie krajobrazu w geografii i dziedzinach pokrewnych, w: Przegląd Geograficzny, T. 73, z. 1-2, s. 163-176.
28. MYGA-PIĄTEK U., Krajobraz kulturowy w badaniach geograficznych, w: Krajobraz kulturowy, aspekty teoretyczne i metodologiczne, red. Myga-Piątek U., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 4, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2005a, s. 40-53.
29. MYGA-PIĄTEK U., Historia, metody i źródła badań krajobrazów kulturowych, w: Struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu, red. Szponar A., Horska-Schwarz S., Problemy ekologii krajobrazu, t. XVII, Wrocław 2005 b, s.71-77.
30. MYGA-PIĄTEK U., Between Tradition and Modernity of the Cultural Landscape Research Discussion on Methodology, in: Methodology of Landscape Research, ed. Andreychouk V., Dissertations Commission of Cultural Landscape, No 9, Commission of Cultural Landscape, Sosnowiec 2008a, p. 75-92.
31. MYGA-PIĄTEK U., Krajobrazy kulturowe wyżyny krakowsko-częstochowskiej, rozważania o przyrodzie, historii, wartościach i zagrożeniach, w: Zarządzanie krajobrazem kulturowym, red. Myga-Piątek U, Pawłowska K., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 10, Komisja krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2008b, s. 337-357.
32. PIETRAS M., MYGA-PIĄTEK U., Własność prywatna, własność publiczna: o znaczeniu posiadania dla kształtowania krajobrazu oraz relacji człowieka z miejscem i przestrzenią, w: Krajobraz kulturowy. Aspekty teoretyczne i metodyczne, red. Myga-Piątek U., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 4, Komisja krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2005, s. 13-25.
33. PIETRZAK M., Syntezy krajobrazowe – założenia, problemy, zastosowania, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1998.
34. PIETRZAK M., Ewolucja poglądów geograficznych na krajobraz, w: Geografia jako nauka o przestrzeni, środowisku i krajobrazie, red. Maik W., Rembowska K., Suliborski A., Zakład Geografii społecznej i Turystyki, UMK, Zakład Badań Społecznych i Regionalnych UŁ, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 2005, s. 151-162.
35. Polska przestrzeń, Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju, Rada Ministrów, Warszawa 2007.
36. KOŁODZIEJSKI J., Polska przestrzeń w europejskiej perspektywie XXI wieku, Elipsa, Warszawa 1996.
37. NORBERG-SCHULZ Ch., Bycie, przestrzeń, architektura, Wyd. Murator, Warszawa 2000.
38. PAWŁOWSKA K., Idea swojskości miasta, Politechnika Krakowska, Kraków 2001.
39. PAWŁOWSKI A., 2006, Wielowymiarowość rozwoju zrównoważonego, w: Problemy ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 1, nr 1, s. 23-32.
40. PAWŁOWSKI A., 2009, Rewolucja rozwoju zrównoważonego, w: Problemy ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 4 nr 1, s. 65-79.
41. PIĄTEK Z., 2007: Filozoficzne podłoże zrównoważonego rozwoju, w: Problemy ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 2, nr 1, s 5-18.
42. PLIT J., Wciąż aktualne spostrzeżenia Marii Dobrowolskiej na temat krajobrazu kulturowego i jego przemian, w: Krajobraz kulturowy. Aspekty teoretyczne i metodologiczne, red. Myga-Piątek U., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 4, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2005, s. 32-39.
43. PLIT F., The Determinants of the Landscape of European Civilization. in: Methodology of Landscape Research, ed. Andreychouk V., Dissertations Commission of Cultural Landscape No. 8, Commission of Cultural Landscape, Sosnowiec 2008, s. 92-104.
44. PULLIN A.S., Biologiczne podstawy ochrony przyrody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
45. Raport Najwyższej Izby Kontroli o stanie planowania przestrzennego w Polsce, w: Urbanista 10/2007.
46. RATZEL F., Anthropogeographie, 2. Die geographische Verbreitung des Menschen, Stuttgart, Engelhorn 1891.
47. REDCLIFT M.R., Wasted: Counting the Costs of Global Consumption, Earthscan, London 1996.
48. REDCLIFT M. R. 2009, Sustainable Development (1987-2005) – an Oxymoron Comes of Age, w: Problemy ekorozwoju/Problems of Sustainable Development 2009, vol. 4, No 1, p.33-50.
49. RICHLING A., Krajobraz w ujęciu nauk geograficznych, w: Wybrane problemy ekologii krajobrazu, red. Ryszkowski L., Bałazy S., Poznań 1992, s.27-39.
50. RICHLING A., 1996, Ekologia krajobrazu jako dyscyplina jednocząca przyrodników, w: Przegląd Geograficzny, t. LXVIII, 1-2, s. 31-40.
51. RICHLING A., Krajobraz jako przedmiot badań ekologii krajobrazu, w: Krajobraz kulturowy – idee. Problemy, wyzwania, red. Myga-Piątek U., WNoZ UŚ, Oddz. Katowicki PTG, Sosnowiec 2001, s. 138-141.
52. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003, Dz.U.nr.164, poz.1588.
53. „Rzeczpospolita” z dnia 17.XII.2007.
54. STARKEL L. (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa 1991.
55. SZTUMSKI W., 2006, Turboświat i zasada odspieszania, w: Problemy ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 1, nr 1, s. 49-57.
56. TIETENBERG Th. H., Environmental and Natural Resource Economics, Addison-Wesley 2005.
57. TUAN Y. F., Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa1987.
58. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z dnia 10 maja 2003 r.).
59. Ustawa Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dziennik Ustaw z 2007 r. Nr 223 poz. 1655).
60. WAGNER L., MIKESELL M., Readings in Cultural Geography, University of Chicago Press, Chicago 1962.
61. WALANUS A., NALEPKA D., 2005, Wiek rzeczywisty granic chronozon wyznaczonych w latach radiowęglowych, w: Botanical Guidebooks, nr 28, s. 313-321.
62. WIELOWIEJSKI J., 1960, Przemiany gospodarczo-społeczne u ludności południowej Polski w okresie późnolateńskim i rzymskim, w: Materiały Starożytne, t. VI.
63. WIERNACKI W.I., Biosfera, Myśl, Moskwa, 1977.
64. WILCZYŃSKI W., Uwagi na temat przemian współczesnego świata w świetle koncepcji geograficznego biegu dziejów i jedności geografii, w: Geografia a przemiany współczesnego świata. Podstawowe idee i koncepcje w geografii, red. Maik W., Rembowska K., Suliborski A., t.3, Bydgoszcz 2007, s. 55-70.
65. Zaborski B., Wrzosek A., Antropogeografia, Nakładem Trzaski, Everta i Michalskiego sp. akc., Warszawa [bez daty].
66. ZONNEVELD J. I., Introduction to „Cultural Aspects of Landscape”. First. Inf. Conf. of the IALE, Working group „Cultural Landscape”, ed. H. Svobodova, Wageningen 1990.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BPL2-0017-0008