Research on "cell vaults": analytic and experimental studies on the technology of late-gothic vault construction

• Autorzy: Wendland D.

Warianty tytułu

PL

Badania "sklepień komórkowych": analityczne i eksperymentalne badania konstrukcji późnogotyckich sklepień

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

"Sklepienia komórkowe", znane również jako "sklepienia kryształowe", są szczególnym typem późnogotyckich sklepień, który pojawił się po raz pierwszy w Saksonii, a u schyłku XV i w XVI wieku został rozpowszechniony także w Europie centralnej i wschodniej. Sklepienia te występują w tak ważnych budynkach jak pałac Albrechtsburg w Miśni (Niemcy) czy kościół mariacki w Gdańsku (Polska). Przyczyną wynalezienia i rozpropagowania tych sklepień jest proces budowlany, znacznie ulepszony w stosunku do zwykłych gotyckich sklepień żebrowych. Jednakże trudno tą hipotezę udowodnić, gdyż brakuje informacji źródłowych dotyczących procesu konstrukcyjnego. W każdym razie, zrozumienie procesu budowlanego i reguł konstrukcyjnych jest podstawą niezbędną do wyjaśnienia niezwykłego kształtu tych sklepień. W opisanych tu badaniach podjęto próby sformułowania nowych, dobrze uzasadnionych hipotez na temat procesu budowlanego tych sklepień, oraz lepszego zrozumienia zasad ich konstrukcji i projektowania. Osiągnięto to przez skorelowanie szczegółowych ekspertyz i geometrycznych analiz sklepień, obejmujących krzywe, powierzchnie, a zwłaszcza fakturę elementów murowanych, z eksperymentami dotyczącymi procedur i reguł konstrukcyjnych wykonanymi w pełnej skali z wykorzystaniem pierwotnych materiałów. Stąd też, z jednej strony zwrócono uwagę na metodologię, rozważono możliwe sposoby zidentyfikowania zasad projektowania i konstrukcji na podstawie istniejącego budynku, poszukiwano "śladów" jego konstruowania. Z drugiej zaś, na zgłębiono tę szczególną technikę murarską z okresu późnego średniowiecza, tak zasadniczo różną od stosowanej obecnie.

EN

The so-called "Cell Vaults", also called "Diamond Vaults", are a particular type of late Gothic vaults, which appeared for the first time in Saxony and became common in central and eastern Europe during the late 15th and 16th century. They can be found in such prominent buildings as the Albrechtsburg palace in Meissen (Germany) or St. Mary's church at Gdansk (Poland). The reason for the invention and the popularity of these vaults is usually seen in the building process, which is believed to have been an improvement respect to usual Gothic rib vaults. However, this hypothesis is difficult to prove, because there is no information about the building process in the sources. In any case, the understanding of the building process and the construction principles is a core issue for explainingthe peculiar shape of these vaults. In the current research, attempts are made to formulate new, well-founded hypotheses on the building process and a better understanding of their construction and design principles. This is done by correlating detailed surveys and geometric analyses of vaults, comprising the curves, surfaces and especially the masonry texture, with experiments on the construction procedure and principles, which are carried out in full scale using realistic materials. Hence, one focus is the methodology, discussing possible ways to determine the design and construction principles from the existing building, searching "traces" of its making. The other is exploring the particular late mediaeval masonry technique, essentially different from the modern, in practice.

Słowa kluczowe

PL

konstrukcja sklepień; historyczna technika konstrukcyjna; ekspertyza; archeologia eksperymentalna; modelowanie kształtu; uczenie historycznej techniki konstrukcyjnej

EN

vault construction; historical construction technique; survey; experimental archaeology; shape modelling; teaching historical construction technique

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 32
• Strony: 127--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Wendland D.

• Technische Universitat Dresden, Chair of Christian Art in Late Antiquity and the Middle Ages,

Bibliografia

• [1] Meuche H. (1958) Das Zellengewolbe: Wesen, Entstehung und Verbreitung einer spatmittelalterlichen WOlbweise. Diss. Greifswald.
• [2] Radova M., Rada O. (2001). Das Buch von den ZellengewOlben. Jalna, Prague.
• [3] Nussbaum N., Lepsky S. (1999) Das gotische Gewolbe: Eine Geschichte seiner Form und Konstruktion. WB, Darmstadt.
• [4] Wendland D. (2009) Cell Vaults – Research on Construction and Design Principles of a Unique Late-Mediaeval Vault Typology, in: Proc. Third International Congress on Construction History, Cottbus, 3:1501-1508.
• [5] Wendland D. (2008) Lassaulx und der Gewolbebau mit selbsttragenden Mauerschichten. Neumittelalterliche Architektur um 1825-1848. Imhof, Petersberg.
• [6] Wendland D. (2007) Traditional vault construction without formwork: Masonry pattern and vault shape in the historical technical literature and in experimental studies. International Journal of Architectural Heritage: Conservation, Analysis and Restoration, 1(4): 311-365.
• [7] Muller W., Quien N. (2004) Virtuelle Steinmetzkunst der Osterreichischen und bOhmisch-sachsischen Spatgotik: Die GewOlbeentwurfe des Codex Miniatus 3 der Osterreichischen Nationalbibliothek in Wien. Imhof, Petersberg.
• [8] Wendland D. (2010) Zum Bau fi gurierter GewOlbe – eine Anleitung im Werkmeisterbuch des Rodrigo Gil de Hontanón. In Burger S., Klein B., SchrOck K. (ed) Werkmeister der Spatgotik: Personen, Amt und Image: 244 272. WB, Darmstadt.
• [9] Mai C. (forthcoming) Quellenstudien zu Lehrgerusten spatgotischer Zellengewolbe. In Schrock K., Wendland D. (ed) Traces of Making. Imhof, Petersberg.