19th century curved board roofs in Bavaria

• Autorzy: Sabel A. , Holzer S.M.

Warianty tytułu

EN

XIX-wieczne dachy krążynowe w Bawarii

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krążynowe kratownice zbudowane z drewnianych elementów po raz pierwszy wprowadził Philibert de l'Orme w 1561 roku. Jednakże wynalazek de l'Orme'a został spopularyzowany dopiero pod koniec XVIII wieku. David Gilly, urzędnik państwowy w pruskiej administracji budowlanej, wypromował ten typ konstrukcji w serii publikacji. Około roku 1800 istniała już znaczna ilość dachów krążynowych, a rozpiętość niektórych z nich wynosiła nawet około 20 m. Podczas gdy historia tych konstrukcji jest dość dobrze znana, to ich dalszy rozwój już znacznie mniej. System ten był krytykowany przez ówczesnych inżynierów, takich jak Paul Joseph Ardant, w latach 40-tych XIX wieku i wysuwano przeciwko niemu argumenty naukowe. Jednakże dach krążynowy był nadal stosowany, aż do końca XIX wieku. Nastąpił nawet pewien renesans tego modelu konstrukcji w ostatnim trzydziestoleciu XIX wieku, spowodowany zapewne publikacjami na temat dachów krążynowych pojawiającymi się w dobrze znanych podręcznikach konstrukcyjnych, takich jak dzieło Gustava Adolfa Breymann'a. My przedstawiamy inne dachy krążynowe, jakie są nadal zachowane w Bawarii. Pochodzą one z okresu pomiędzy rokiem 1824 (zamek Neuburg nad Dunajem) i latami 70-tymi XIX wieku (budowa zbiornika solanki przy rurociągu warzelni soli w Reichenhall-Rosenheim). Znacząca liczba dachów krążynowych została także zachowana wzdłuż kanału łączącego rzeki Dunaj i Men (lata 40-te XIX w.), w domach dla operatorów śluz. Konstrukcje te zostaną zaprezentowane, porównane z wcześniejszymi dachami krążynowymi i skonfrontowane z współczesną literaturą techniczną.

EN

Curved roof trusses made up by boards were first introduced by Philibert de l'Orme in 1561. However, de l'Orme's invention did not succeed much until it became popular in the late 18th century. David Gilly, a civil servant in the Prussian administration of buildings, promoted the idea by a series of propagandistic publications. In the years around 1800, a considerable number of curved plank roofs were actually built, ranging up to spans of around 20 m. While the history of these roofs is fairly well known, the later development of the curved plank roof is less known. The system was severely criticized by early engineer such as Paul Joseph Ardant in the 1840ies, and scientific arguments were put forward against it. Nevertheless, curved plank roofs continued to be used until the late 19th century. There was even some Renaissance of the scheme in the last third of the century, probably mainly due to curved plank roofs published in well-known construction manuals such as Gustav Adolf Breymann's. We present different curved plank roofs which are still preserved in Bavaria. They cover the time range between 1824 (Neuburg / Danube, castle) and the 1870ies (brine reservoir building on the Reichenhall-Rosenheim saltworks pipeline). A considerable number of curved plank roofs has also been preserved along the canal between the Danube and the Main (1840ies), in the context of lock attendants' homes. The structures will be presented, compared to earlier curved plank roofs, and put into the context of contemporary technical literature.

Słowa kluczowe

PL

dachy krążynowe; konstrukcje drewniane; proces konstrukcyjny

EN

construction process; curved board roof; timber structures

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 32
• Strony: 115--121
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys.

Twórcy

autor

Sabel A.

autor

Holzer S.M.

• University of the Federal Armed Forces Munich, Faculty of Civil and Environmental Engineering,

Bibliografia

• [1] Rusch E. (1997) Baukonstruktion zwischen Innovation und Scheitern. Verona, Langhans, Gilly und die Bohlendacher um 1800. Michael Imhof, Petersberg.
• [2] de l’Orme P. (1561) Novelles inventions pour bien bastir et a petits fraiz, trovees. Paris.
• [3] Gilly D. (1797) Ueber Erfi ndung, Construction und Vortheile der Bohlen-Dacher. Friedrich Vieweg dem Aelteren, Berlin.
• [4] Gilly D. (1811) Anweisung zur landwirthschaftlichen Baukunst, ed. by D.G. Friderici. Renger, Halle.
• [5] Leideritz L. (1801) Ausfuhrliche Anleitung zur Zimmerkunst in allen ihren Theilen. Zweiter Band. Johann August Aue, Kothen.
• [6] Leideritz L. (1818) Ausfuhrliche Anleitung zur Zimmerkunst in allen ihren Theilen. Dritter Band. Myliussische Buchhandlung, Berlin.
• [7] Romberg A. (1833) Die Zimmerwerks-Baukunst in allen ihren Theilen. Zanner & Comp., Augsburg.
• [8] Gierth J. (1840): Der Wiener Zimmermann, oder practische und allgemein fassliche Unterweisung zur Ausmittelung der Dachlagen, zur Construction der Holzverbonde im Allgemeinen und insbesondere der Dachverbindungen. Ludwig Forster, Wien.
• [9] Wolfram L. F. (1824) Zimmerwerkskunst. In: Handbuch fur Baumeister. Dritter Theil. Rudolfstadt.
• [10] Romberg A. (1847) Die Zimmerwerks-Baukunst in allen ihren Theilen. Zweite um die Halfte vermehrte Ausgabe. Romberg, Leipzig.
• [11] Voit Johann Michael (1825) Ueber die Anwendung der Curven von Holz und Guseisen zu Dachern und Brucken, oder grundliche Anleitung zur Construction der Bohlendacher, Bohlenbrucken, eiserner Brucken und Dachstuhle. Jenisch und Stagesche Buchhandlung, Augsburg und Leipzig.
• [12] (1835) Vorlegeblatter fur Zimmerleute. Nach der Originalausgabe der kOnigl. Technischen Deputation fur Gewerbe mit deren Bewilligung herausgegeben. Zweite Aufl age. Schenk u. Gerstacker, Berlin.
• [13] Menzel C. A.(1842) Die holzernen Dachverbindungen in ihrem ganzen Umfange. In: Ein Handbuch fur Baumeister, Gewerkmeister und Landwirthe. Kummel, Halle.
• [14] Ardant P.J. (1840) Etudes theoriques et experimentales sur l’etablissement des charpentes a grande portee. Lamort, Metz. German translation , August von Karven (1847) Theoretisch- praktische Abhandlung uber Anordnung und Construction der Sprengwerke von grosser Spannweite mit besonderer Beziehung auf Dach – und Brucken-Constructionen aus geraden Theilen, aus Bogen, oder aus der Verbindung beider, fur praktische Baumeister so wie fur Vortrage uber Ingenieur-Mechanik. Hahn, Hanover.
• [15] Breymann G.A., Lang H. (1870) Construction in Holz. In: Allgemeine Bau-Constructions-Lehre mit besonderer Beziehung auf das Hochbauwesen. II. Theil. Gustav Weise, Stuttgart.
• [16] Gottgetreu R. (1882) Die Arbeiten des Zimmermannes (Holz-Konstruktionen). In: Lehrbuch der Hochbau-Konstruktionen. Zweiter Theil. Ernst & Korn, Berlin.
• [17] Horn A., Meyer W.(ed.), Heider J., Kreisel H. (1958) Stadt – und Landkreis Neuburg an der Donau. In: Die Kunstdenkmaler von Schwaben vol. V. Landesamt fur Denkmalpfl ege, Munchen
• [18] Moller G. (1833) Beitrage zu der Lehre von den Constructionen. I. Heft. Karl Wilhelm Leske, Leipzig und Darmstadt.
• [19] Pechmann H . (1854) Kurze Geschichte seines Baues und seiner noch bestehenden Mangel, sowie die Mittel, sie zu entfernen und zu verbessern und den Kanal zu seiner Vollkommenheit zu erheben. In: Der Ludwigkanal. Friedrich Korn, Nurnberg.
• [20] Freundl S. (1978) Salz und Saline, dargestellt am Beispiel der ehemaligen Rosenheimer Saline. Historischer Verein Rosenheim, Rosenheim.
• [21] Gluth, K. (1987) Geschichte und technische Funktion einer Pumpstation an der Soleleitung von Reichenhallnach Rosenheim 1810-1958. In: Das Brunnhaus Klaushausl. Gemeindeverwaltung Grassau.
• [22] Holzer S. (2009) Zweihundert Jahre Soleleitung Reichenhall- Rosenheim: Ein bayerisches Wasserbau-Grossprojekt vor dem Hintergrund der zeitgenossischen Ingenieurwissenschaft. In: Bautechnik, vol. 86, no. 3, 168-187.
• [23] Kiessling G., Reimann D (2007) Landkreis Traunstein. Kunstverlag Josef Fink, Lindenberg i. Allgau.