Ewidencja zabytków architektury - kilka uwag i pytań w związku z nowelizacją Ustawy z dn. 23 VII 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

• Autorzy: Zimna-Kawecka K.

Warianty tytułu

EN

Register of architecture monuments - a few comments and queries in connection with the amendment to the Act from 23.07.2003 concerning monument protection and care for monuments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy problematyki wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków architektury, w związku z nowelizacją ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dalej: UOZ), która weszła w życie 5 czerwca 2010 r. Zmiany, które zaszły, wprowadzają istotną różnicę w ochronie zabytków, na rzecz gminnej ewidencji. Zabytki w niej istniejące muszą być uzgadnianie w przypadku decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. Mimo to pojawia się szereg pytań, m.in. co do kategorii obiektów uwzględnionych w gminnej ewidencji zabytków, a także ich faktycznego statusu prawnego. Ważnym problemem wśród tych zagadnień jest fakt nieprzystosowania teorii prawa do faktycznych możliwości i praktyki urzędowej. Artykuł porusza też kwestie formalno-techniczne dokumentacji ewidencyjnej i organizacji jej wykonywania. Ewidencja zabytków jest najważniejszym etapem podstawowej ochrony i opieki konserwatorskiej. Na jej podstawie tworzy się obszarowe programy ochrony dziedzictwa, a zgodnie ze znowelizowaną UOZ w końcu służyłyby konserwatorskie mają konkretny oręż do ochrony zabytków nie objętych rejestrem. Stanie się to możliwe o tyle, o ile rozpoznane zostaną w równym czasie wszystkie obiekty na terenie kraju, które w danym momencie znajdują się w kręgu zainteresowania konserwatorskiego. Dlatego również rzetelne podejście do wykonania dokumentacji ma ogromną wagę. Jak pokazuje historia polskiego konserwatorstwa, podobne problemy organizacyjno-prawne były znane w przeszłości.

EN

The article concerns the issue of voivodeship and district registers of architecture monuments, in connection with the amendment to the Monument Protection Act (further: MPA) which came into effect on 5 June 2010. The changes which were made introduce significant differences in monument protection in favour of district register. Monuments entered in it have to be agreed on in case of decisions determining the location of investment of public purpose, decision about conditions of building development, decision about permission for realisation of road investments, decision about determining the location of a railway track or decision about permission for realization of an investment in the form of a public utility airport. Nevertheless several questions have appeared e.g. concerning categories of objects included in the district monument register, and their actual legal status. An important problem of the issue is the fact that the theory of law is not adapted to actual possibilities and office practice. The article touches also on the formal and technical issues of the register documentation and the organization of conducting it. Monument register is the most important stage of the elementary conservation protection and care. Area programs of heritage protection have been created on its basis and, according to the amended MPA, conservation services finally have concrete weapons for protecting monuments not included in the register. It will become possible if all objects which at a given moment are the focus of conservation interest are recognised in the whole country at the same time. That is why an honest approach to carrying out documentation is of enormous significance. As the history of Polish conservation has shown us, similar organization and legislation problems were known in the past.

Słowa kluczowe

PL

ewidencja zabytków; ochrona zabytków; opieka nad zabytkami

EN

register of architecture; care of monument; monument protection

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 28
• Strony: 78--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., fot.

Twórcy

autor

Zimna-Kawecka K.

Bibliografia

• [1] Archiwum Państwowe miasta stołecznego Warszawy, Akta Konserwatora Zabytków m.st. Warszawy i woj. łódzkiego 1919-1939, sygn. 390, 414.
• [2] Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu 1919-1939, sygn. 24420, 24554, 24556, 24581.
• [3] Dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury z dn. 4 XI 1918 r., Dziennik Praw Państwa Polskiego, R. 1918, nr 16, poz. 36.
• [4] Rozporządzenie Ministra Sztuki i Kultury w przedmiocie wpisywania zabytków sztuki i kultury do inwentarza z dn. 5 IV 1919 r., „Monitor Polski”, R. 1919, nr 81.
• [5] Rozporządzenie Prezydenta RP z dn. 6 III 1928 r. o opiece nad zabytkami, „Dziennik Ustaw” (dalej: DzU), R.1928, nr 29, poz. 265.
• [6] Rozporządzenie Ministra WRiOP z dn. 17 VII 1928 r. o prowadzeniu rejestru zabytków, DzU, R. 1928, nr 76, poz. 675.
• [7] Ustawa z dn. 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, DzU, R. 2003, nr 162, poz. 1568 (ze zmianami).
• [8] Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem, DzU, R. 2004, nr 124, poz. 1305, par. 11-12.
• [9] Ustawa z dn. 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw, DzU, R. 2010, nr 75, poz. 474.
• [10] Marcin Gawlicki, Rejestr zabytków w praktyce ochrony konserwatorskiej, „Ochrona Zabytków”, R. 2008, nr 2, s. 55-82.
• [11] Gminna Ewidencja Zabytków: http://www.gez.kobidz.pl/ins.html 10.10.10.
• [12] „Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków nieruchomych”, opr. zb., KOBiDZ, Warszawa 2008, http://zabytek.pl/idm,589,zabytki-nieruchome.html 10.10.10
• [13] Anetta Kępczyńska-Walczak, Koncepcja bazy danych polskiego dziedzictwa architektonicznego w kontekście doświadczeń europejskich, „Ochrona Zabytków”, R. 2007, nr 4, s. 11-22.
• [14] Metody ewidencji zabytków, oprac. Michał Gradowski, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, „Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków’’, seria ‘’B’’, R. 1981, t. LXVII.
• [15] Magdalena Róziewicz, Ewidencja zabytków architektury i budownictwa, „Kurier Konserwatorski”, R. 2008, nr 1, s. 13-19.
• [16] „Schemat dokumentacji prac konserwatorskich i restauratorskich”, wersja elektroniczna 2009. http:// www.zabytek.pl/idm,289,idn,420,schemat-dokumentacji-prac-badawczych-konserwatorskich-i-restauratorskich.html 13.10.10.
• [17] Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, pr. zb. pod red. Maksymiliana Cherka, LEX 2010.
• [18] Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo bydgoskie, t. 5, cz. 2, Warszawa 1997.
• [19] Kamil Zeidler, Katarzyna Zalasińska, Ochrona zabytków: czyżby początek zmian, „Rzeczpospolita”, R. 2010, nr 123 (28 V), s. C6;
• [20] Karolina Zimna-Kawecka, Ochrona zabytków i organizacja urzędów konserwatorskich w Polsce okresu międzywojennego (na przykładzie woj. pomorskiego)a unormowania Ustawy z dn. 23 VII2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 27/2010, s. 123-143.