O kierunkach i możliwościach interpretacji układów zabytków rejestrowanych jako anomalie elektromagnetyczne na powierzchni stanowisk archeologicznych

• Autorzy: Andrałojć M. , Andrałojć M. , Silska P. , Szyngiera P.

Warianty tytułu

EN

Directions and possibilities in interpretation of layouts of artefacts registered as electromagnetic anomalies on the surface of archaeological sites

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania elektromagnetyczne jako nieinwazyjna metoda prospekcji archeologicznej dostarczają własnego, specyficznego zestawu źródeł. Wypracowywane są obecnie sposoby ich interpretacji, a co ważniejsze, zarysowują się już ramy odrębnej problematyki badawczej, możliwej do zrealizowania wyłącznie poprzez zastosowanie tej metody. W artykule przedstawiono historię urządzeń do wykrywania metalu jako źródła zakłóceń we wzbudzonym polu elektromagnetycznym, ich zastosowanie i recepcję tego typu sprzętu w archeologii. Zespół, w skład którego wchodzą autorzy opracowania, od 14 lat prowadzi w ośrodku poznańskim studia nad wykorzystaniem metod interpretacji układów anomalii elektromagnetycznych rejestrowanych na powierzchni stanowisk archeologicznych. W pierwszej kolejności prowadzone były prace mające ma celu określenie możliwości zlokalizowania za pomocą metod elektromagnetycznych miejsc wcześniejszych odkryć skarbów, w celu rekonstrukcji danych dotyczących ich kontekstu archeologicznego. Efektem metodycznego zastosowania sprzętu elektronicznego było ponowne odkrycie 8 depozytów wczesnośredniowiecznych. Obecnie badania zespołu koncentrują się na interpretacjach układów anomalii elektromagnetycznych na terenach osad i grodzisk. Uzyskane rezultaty przewartościowują dotychczasowe postrzeganie tego typu stanowisk archeologicznych jako odzwierciedlających w niewielkim tylko stopniu (w przeciwieństwie do cmentarzysk) rozpowszechnienie wśród dawnych społeczności wyrobów metalowych, w tym importów. Inaczej niż dotąd to czyniono, autorzy oceniają też charakter zagrożeń, jakie dla dziedzictwa kulturowego stanowią działania poszukiwaczy-amatorów.

EN

Electromagnetic surveys as a non-invasive method of archaeological prospection provide their own, specific set of sources. Ways of interpreting them are being currently worked out and, what is more important, the framework of a separate research area possible to realize only by applying this method has been outlined. The article presents the history of devices for detecting metal as a source of interference in induced electromagnetic field, their applications and reception of such equipment in archaeology. The team, including the authors of this study, for 14 years has been conducting research in the centre in Poznań on using methods of interpretation of sets of electromagnetic anomalies registered on the surface of archaeological sites. The work aimed at defining the possibility of locating sites of earlier treasure finds using electromagnetic methods, in order to reconstruct the data concerning their archaeological context, was conducted first. The result of methodical application of electronic equipment was a re-discovery of 8 early - medieval deposits. At present, the research conducted by the team concentrates on interpreting layouts of electromagnetic anomalies in settlements and hill forts. Obtained results redefine the previous perception of such archaeological sites as only slightly reflecting (in contrast to cemeteries) the distribution of metal products, including imports, among the former communities. Contrary to what has been done before, the authors evaluate the character of threats for cultural heritage posed by the activities of amateur treasure hunters.

Słowa kluczowe

PL

badanie architektoniczne; anomalie elektromagnetyczne; urządzenie do wykrywania metalu

EN

electromagnetic anomalies; electromagnetic surveys; device for detecting metal

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 27
• Strony: 95--107
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Andrałojć M.

autor

Andrałojć M.

autor

Silska P.

autor

Szyngiera P.

Bibliografia

• [1] R.T. Roberts, The History of Metal Detectors, Western & Eastern Treasures, Sept. 1999.
• [2] R.J. Santschi, Modern Divining Rod, Construction and Operation of Electrical Treasure Finders, Century Press, 1927.
• [3] F.N. Schubert, The Portable SCR-625 Mine Detector, [w]: Builders and Fighters: U.S. Army Engineers in World War II, US Army Corps of Engineers, 1992.
• [4] J.S. Kosacki, Wykrywacz min typu polskiego, Przegląd Telekomunikacyjny, nr 7/8/9, 1947.
• [5] A. Gardawski, J. Gąssowski, Z. Rajewski, Archeologia i pradzieje Polski, Warszawa 1957, s. 33-34;
• [6] J. Gąssowski, Z archeologią za pan brat, Warszawa 1983, s. 89
• [7] W. Mencel, Stosowanie lokalizatorów metali jako przyrządów pomocniczych w badaniach archeologicznych, Silesia Antiqua, t. 29, 1987, s. 121-128
• [8] M. Rudnicki, M. Trzeciecki, Badania powierzchniowe z wykrywaczem metali. Nowa dziedzina badań w polskiej archeologii, Barbaricum, t. 3, 1994, s. 149-162
• [9] A. Gołembnik, Stosowanie wykrywacza metali podczas prac wykopaliskowych, Zeszyty Generalnego Konserwatora Zabytków (Archeologia 1), Warszawa 1998, s. 111-112,
• [10] M. Östergren, Metalldetektorn i praktiskt bruk, Gotlandsk Arkiv, t. 58, 1987, s. 11-28
• [11] M. Östergren, Mellan stengrund og stebus. Gotlands vikingatida silverskatter som boplatsin–dikation, Theses and Papers in Archaeology, Stockholms Universitet 1989
• [12] C. Dobinson, S. Denison, Metal detecting and archaeology in England, (English Heritage, Council for British Archaeology), London – York 1995.
• [13] M. Andrałojć, M. Andrałojć, M. Tuszyński, Wczesnośredniowieczny skarb z Kąpieli, gm. Czerniejewo, Poznań 2005;
• [14] M. Andrałojć, M. Andrałojć, Bulla Bolesława księcia Polski/Eine Bulle von Fürst Bolesław von Polen, Poznań 2006.
• [15] M. M. Andrałojć, Skarby – powrót do źródeł, Slavia Antiqua, t. XLIII, 2002, s. 133-159.