Cystersi, średniowieczni mistrzowie inżynierii wodnej

• Autorzy: Bojęś-Białasik A. , Kwiatkowska-Kopka B.

Warianty tytułu

EN

The Cistercians, medieval masters of hydro-engineering

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Problematyka związana z zagadnieniami inżynierii wodnej i charakterem prac melioracyjnych w klasztorach cysterskich nie wychodzą w literaturze przedmiotu poza ramy ogólnych sformułowań. Szczegółowe studia nad powyższymi kwestiami mają kluczowe znaczenie w rozważaniach nad faktycznym poziomem myśli technologicznej i inżynieryjnej "szarych mnichów". Dzięki pionierskim pracom, przeprowadzonym przez francuskich badaczy, rozpoznany został zakres prac melioracyjnych i charakter urządzeń wodnych w kilku francuskich placówkach cysterskich, między innymi w Morimond. Badania archeologiczne w cysterskim klasztorze w Szczyrzycu dostarczyły ciekawego materiału, związanego z zagadnieniami z zakresu inżynierii wodnej (rozpoznania w rejonie wirydarza klasztornego i w pobliżu elewacji południowej budynku klasztornego). Unikalność doniesień z obszaru nie istniejącego klasztoru w Morimond wraz z terenowymi obserwacjami poczynionymi w czasie prac archeologicznych w Szczyrzycu skłoniły autorki do zaprezentowania kilku uwag, które mogą stać się kolejnym przyczynkiem do studiów nad technicznymi urządzeniami w klasztorach oraz stosowaniem w nich modelowych rozwiązań.

EN

The issues connected with the question of water engineering and the character of drainage work in the Cistercian monasteries, do not reach beyond general remarks in the literature of the subject. Detailed studies of the above issues are of key importance for considering the actual state of technological and engineering thought of the 'grey friars'. Owing to the pioneer work conducted by the French researchers, the range of drainage work and the character of water-powered devices in several French outposts, including Morimond, was recognized. Archaeological research in the Cistercian monastery in Szczyrzyc supplied interesting material connected with the issues concerning water engineering (recognised within the monastery garth and in the vicinity of the south elevation of the monastery building). Unique reports from the area of the no-longer-existing Morimond monastery, together with field observations made during archaeological excavations in Szczyrzyc, encouraged the Authors to present some remarks which could contribute further to studies on technical devices found in monasteries, as well as on model solutions used in them.

Słowa kluczowe

PL

Cystersi; inżynieria wodna

EN

Cistercians; hydro-engineering

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 27
• Strony: 79--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Bojęś-Białasik A.

autor

Kwiatkowska-Kopka B.

Bibliografia

• [1] Paul Benoit, L’hydraulique cistercienne en Haute–Marne, Les Cahiers Haut-Marnais, n. 209, 1997
• [2] Benoit Rouzeau, Maitrise et gestion du patrimoine hydraulique a Morimond, Les
• [3] Cahiers Haut-Marnais, n. 209, 1997.
• [4] Benoit Rouzeau, Ancienne abbaye de Morimond, 1999, 2000 (niepublikowane opracowania prac terenowych).
• [5] Almanach Sądecki, R. XII, nr 4 (45), 2003, s. 29-38.
• [6] J. Długosz, Liber Beneficjorum, ed. A. Przeździecki, T. III, Kraków 1864, s. 437-439.
• [7] S. Zakrzewski, Najdawniejsze dzieje klasztoru cystersów w Szczyrzycu (1238 – 1382). Przyczynek do dziejów osadnictwa na Podhalu, Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydz. Hist.-Filozof., seria II, T. XVI, Kraków 1902, s. 1-75.
• [8] J. Krzyżanowski, Przywileje szczyrzyckie, Kwartalnik Historyczny, 1904, R. 18, s. 193-209.
• [9] J. Matuszewski, Immunitet ekonomiczny w dobrach Kościoła w Polsce do roku 1381, Poznań 1936.
• [10] Z. Kaczmarczyk, Immunitet sądowy i jurysykcja poimmunitetowa w dobrach kościoła w Polsce do końca XIV wieku, Poznań 1936, s. 154.
• [11] B. Kwiatkowska-Kopka, Najstarsze dzieje klasztoru oo. Cystersów w Szczyrzycu, Teki Krakowskie, VIII, 1998.
• [12] KDP III, nr 43, s. 90.
• [13] A. Żaki, Zespół osadniczy Poznachowice Górne pow. Myślenice, w świetle badań wstępnych, Sprawozdania Archeologiczne, T. 4, 1958, s. 107-131
• [14] A. Jodłowski, Grodzisko w Poznachowicach Górnych woj. krakowskie w świetle wstępnych badań archeologicznych, Sprawozdania Archeologiczne, T. XXXV, 1983 [1984], s. 249-262.
• [15] A. Matuszczyk, N. Orliński, J. Zinkow, Małopolska południowo-zachodnia. Przewodnik, Warszawa 1991.
• [16] T. Galarowski, Szczyrzyc, Wrocław 1988, s. 3.
• [17] A. Matuszczyk, Beskid Wyspowy, 2001, s. 83.
• [18] K. Morejko Cist, Początki fundacji klasztoru cystersów w Szczyrzycu, Kraków 2008, s. 87.
• [19] M. Marcinowska, Pierwotne funkcje budynku muzeum klasztornego w Szczyrzycu, Almanach Sądecki, R. XII, nr 4 (45), 2003, s. 25.
• [20] E. Łużyniecka, J. Marszalska, Szczyzrzyc. Dzieje budowy opactwa cysterskiego, Wrocław 2005, s. 60, 65.
• [21] B. Kwiatkowska-Kopka, Klasztor cystersów w Szczyrzycu, dokumentacja konserwatorska z nadzorów archeologicznych o charakterze ratowniczym, związanych z robotami ziemnymi, prowadzonymi podczas prac budowlanych w wirydarzu klasztornym, Kraków 2004, praca niepublikowana.
• [22] A. Bojęś-Białasik, B. Kwiatkowska-Kopka, Średniowieczne urządzenia grzewcze w klasztorze cystersów w Jędrzejowie i augustianów-eremitów na Kazimierzu w Krakowie, Wiadomości Konserwatorskie, nr 25/2009, s. 77