Urok przemyskiego Rynku i dyskusje, które nie milkną

• Autorzy: Stojak G.

Warianty tytułu

EN

The charm of the Market Square in Przemyśl and discussions that never cease

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rynek przemyski jest objęty prawną ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków Placu rynkowego wraz z Placem Dominikańskim pod numerem A-331 z dnia 24.02.2009 roku. Obejmuje on nawierzchnię Rynku, siedemnastowieczny kolektor sanitarny, podziemne pozostałości zachodniej pierzei zwartej zabudowy Rynku, stanowiska archeologiczne AZP nr 103 i 104 oraz starodrzew Placu Dominikańskiego. Przed objęciem Placu rynkowego wpisem indywidualnym Rynek był chroniony jako jeden z zabytków układu urbanistycznego Przemyśla, wpisanego do rejestru zabytków pod numerem A-705/709 decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie z dnia 20.05.1972 r. Indywidualną ochroną prawną objęte są wszystkie kamienice w zabudowie zwartej wokół Rynku. Kamienica przy Rynku 15 została wpisana do rejestru zabytków pod nr A-316 decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie z dnia 05.01.1968 roku. Prawna ochrona przemyskiego rynku gwarantuje nam zachowanie jego struktury i kontrolowanie jego przebudowy, modernizacji i zabiegów konserwatorskich. Od kilku lat temat przebudowy rynku jest żywym tematem do dyskusji dla społeczeństwa, które podzieliło się na zwolenników modernizacji i tych, którzy chcą zachować taki Rynek, jaki jest obecnie. Z dala od medialnego zgiełku i całej tej emocjonalnej dyskusji Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu mobilizuje właścicieli kamienic wokół Rynku i wspomaga finansowa - nie konserwatorskich prac przy poszczególnych elewacjach. Jako pierwsza została odrestaurowana kamienica Rynek 15 - najstarsza i posiadająca najciekawszą dekorację grafittową z przełomu renesansu i manieryzmu.

EN

The market square in Przemyśl has been under legal protection since it was entered into the monument register of the Market Square together with the Dominican Square under the signature A - 331 on 24.02.2009. It encompasses the area of the Market Square, a seventeen-century sanitary interceptor, the underground relics of the western frontage of the compact buildings in the Market Square, archeological sites AZP no 103 and 104, and the ancient trees on the Dominican Square. Before it was protected by an individual register entry, the Market Square had been protected as one of the monuments constituting the urban layout of Przemyśl, entered into the monument register under the signature A - 705/709 by the decision of the Voivodeship Monument Conservator in Rzeszow on 20.05.1972. All the tenement houses within the compact building development around the Market Square have been put under individual legal protection. The tenement house at 15 Market Square was entered into the monument register under the signature nr A - 316 by the decision of the Voivodeship Monument Conservator in Rzeszow on 05.01.1968.Legal protection of the Market Square in Przemyśl guarantees the preservation of its structure, control over its rebuilding, modernisation and conservation treatment. For the past few years the idea of rebuilding the market has been the subject of a heated social debate, which divided the society into the supporters of modernization and those who would like to preserve the Market Square in its present shape. Away from the media noise and the whole emotional discussion, the Voivodeship Office of Monument Protection in Przemyśl encourages the owners of tenement houses around the Market Square and contributes financially to the conservation work on particular elevations. The tenement house at 15 Market Square has been restored first - as the oldest and the one boasting the most interesting sgraffito decoration from the turn of the Renaissance and Mannerism.

Słowa kluczowe

PL

Przemyśl; rynek

EN

market square; Przemyśl

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 29
• Strony: 120--125
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Stojak G.

Bibliografia

• [1] Stojak G., Lewkowicz H., Notatki do nie wydanego katalogu zabytków Przemyśla, [w:] Samek J., Przemyśl 50 lat temu i dziś, Przemyśl 2003, s. 9.
• [2] Żaryn S., Kamienice Przemyśla „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 1, 1956, s. 381-389.
• [3] Frazik J.T., Z badań nad najstarszymi kamienicami Przemyśla, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 8, 1974, s. 165-176.
• [4] Krupiński G., Rynek przemyski i jego kamienice, „Rocznik Przemyski” t. 9, 1962, z. II, s. 99-126.
• [5] Karta ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa opracowana przez mgr Irenę Zając w maju 1985 r., Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Przemyślu.
• [6] Rogowska M., Konserwacja renesansowej fasady Kamienicy przy Rynku 15 w Przemyślu 2008–2009, Kraków 2009.
• [7] Rogowska M., Program prac konserwatorskich przy elewacji Kamienicy przy Rynku 15 w Przemyślu, Kraków 2008, praca w zbiorach WUOZ w Przemyślu, wydruk komputerowy, niepublikowany.
• [8] Hauser L., Monografia miasta Przemyśla, Przemyśl 1883.
• [9] Orłowicz L., Ilustrowany przewodnik po Przemyślu i okolicy, Lwów 1917, s. 32.
• [10] Wolski K., Przemyśl i okolice, Przemyśl 1957, s. 64.
• [11] Gilewicz A., Różański J., Przemyśl i okolice, Warszawa 1964.
• [12] Markin J., Przemyśl. Przewodnik turystyczny, Bydgoszcz 1998, s. 78.
• [13] Frazik J.T., Problemy badawcze i zagadnienia rewaloryzacji fasady kamienicy
• [14] Stramszewiczowskiej w Przemyślu, „Teka Komisji urbanistyki i Architektury”, t. 10, 1976, s. 113-127.
• [15] Frazik J.T., Fasada kamienicy Stramszewiczowskiej w Przemyślu. Problemy badawcze i zagadnienia rewaloryzacji, [w:] M. Dłutek, J. Kowalczyk (red.), Sztuka Przemyśla i Ziemi Przemyskiej, Przemyśl –Warszawa 2004, s. 186-202.
• [16] Pismo Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do M. Koszykowskiego z dn. 11.01.2008 r.
• [17] Karta ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa opracowana przez mgr Irenę Zając w maju 1985 r., Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Przemyślu.
• [18] Motylewicz J., Społeczeństwo Przemyśla w XVI i XVII wieku, Rzeszów 2005, s. 40.