Udział przydroży w zachowaniu lokalnej różnorodności gatunkowej na przykładzie dróg powiatowych w Borach Tucholskich

Stosik, T.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Udział przydroży w zachowaniu lokalnej różnorodności gatunkowej na przykładzie dróg powiatowych w Borach Tucholskich

Autorzy

Stosik T.

Identyfikatory

Warianty tytułu

The roadside verges in the local species diversity on the example of the Tuchola Pinewoods county roads

Języki publikacji

Abstrakty

Publikacja przedstawia wyniki badań florystycznych przeprowadzonych na poboczach dróg powiatowych w granicach gminy Śliwice. Flora przydroży tego regionu liczy 185 gatunków roślin naczyniowych. Współczynnik różnorodności gatunkowej pojedynczych płatów mieści się w granicach 2- 2,5 i jest niewiele mniejszy niż na łąkach. Zgromadzony materiał obejmuje łącznie 186 gatunków roślin naczyniowych - więcej niż na łąkach tego obszaru. Najliczniej występujące gatunki to: Festuca rubra, Arrheriatherum elatius, Elymus repens i Dactylis glomerata. Poza taksonami pospolitymi na przydrożach występuje szereg gatunków objętych ochroną gatunkową. Należą do nich: Frangula alnus, Helichrysum arenarium, Ononis spinosa, Arctosta-phylos uva-ursi, Convallaria majalis oraz Epipactis helleborine, Botrichium lunaria i Botrichium matricariifolium. Wysoka lesistość i ekstensywne rolnictwo w Borach Tucholskich sprzyjają wysokiej wartości przyrodniczej regionu. Przydroża są specyficznymi, odrębnymi siedliskami w leśnym krajobrazie. Z uwagi na bogatą florę, duży zasób rzadkich i chronionych gatunków, jak również dzięki wysokiej bioróżnorodności każdego badanego płatu, przydroża stają się istotnym elementem lokalnej różnorodności gatunkowej.

The paper presents the results of the floristic research carried out on the roadside verges of the county roads within the borders of Śliwice commune. Roadside verges flora of this area consists of 185 species of vascular plants - more than in the neighbouring biocenoses. The species diversity index ranges from 2 to 2.5 - not much lower than in the meadows. Among the most frequent species to be found: Festuca ruhra, Achillea millefolium, Arrhenatherum elatius, Dactylis glomerata, Artemisia vulgaris, Lolium perenne and Elynius repens. Many rare and protected taxa were also present: Frangula alnus, Helichnjsum arenarium, Ononis spinosa, Arclostaphylos uva-ursi, Convallaria majalis, Epipactis helleborine, Botrichium lunaria and Botrichium matricariifolium. Intensive forestation and extensive agriculture in the Tuchola Pinewoods contribute to high conservation value of the region. The roadside verges have become specific and unique habitats in the forest landscape. Due to rich flora, large stock of rare and protected species, in addition to high diversity of each investigated plot, the roadside verges have turned into a significant element of the local biodiversity.

Słowa kluczowe

przydroża flora Bory Tucholskie różnorodność gatunkowa gatunki rzadkie

roadside verges flora Tuchola Pinewoods species diversity rare species

Wydawca

Bydgoskie Towarzystwo Naukowe

Czasopismo

Ekologia i Technika

Rocznik

2012

Tom

R. 20, nr 3

Strony

197--204

Opis fizyczny

Bibliogr. 40 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Stosik T.

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J. J. Śniacleckich, Katedra Botaniki i Ekologii, 85-796 Bydgoszcz, AL prof. S. Kaliskiego 7

Bibliografia

1. Abromeit J., 1898-1940. Flora von Ost-und Westpreussen. Preussischen Botanischen Vereni, Berlin-Konigsberg.
2. Akbar K. F., Hale W. H. G., Headley A. D., Ashrafl. 2010. Evaluation of conservation status of roadside verges arid their vegetation in north England. Pół. J. Ecol.58 (3): 459-467.
3. Boińska U., Boiński M. 2002. Roślinność torfowiskowa Tucholskiego Parku Krajobrazowego. (W:) Ławrynowicz M., Rózga B (red.) Tucholski Park Krajobrazowy 1985-2000 stan poznania. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź. s. 187-244.
4. Boiński M. 1999. Szata leśna Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Wyd. Uniw. MK, Toruń. ss. 96.
5. Boiński M. 2002. Roślinność leśna Tuchol¬skiego Parku Krajobrazowego. (W:) Ławrynowicz M., Rózga B (red.) Tucholski Park Kra¬jobrazowy 1985-2000 stan poznania. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź. s. 245-355.
6. Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats. 1979. http://conventions.coe.int/Treaty/FR/Treaties/ Html/104-1 .htm#rrTERIDOPHYTA_2. Appendix 1.4.11.2011.
7. Dowdeswell W. H. 1987. Hedgerowsand Verges - Allen and Unwin. London.
8. Dyduch-Falniowska A., Zając K., (red.). 1996. CORINE biotopes w integracji danych przyrodniczych w Polsce. IOP PAN, Kraków. ss.136.
9. Dziadowiec H., Paszek I., Cereficki R. 2006. Plant cover and properties of upper soil horizons in road/forest ecotones in the Gorzno-Lidzbark Landscape Park. Polish Botanical Studies. 22: 173-183.
10. Forman R.T.T., Sperling D., Bissonette J., Clevenger A.P., Cutshall C., Dale V., Fahrig L., France R., Goldman C., Heanue K., Jones J., Swanson F., Turrentine T., WinterT. 2003. Road Ecology: Science and Solutions Copyright © Island Press. pp. 355.
11. Gamrat E., Kochanowska R. 2005. Zbiorowiska trawiaste zadrzewień przydrożnych w re-jonie Gryfina. Grass communities of roadside plantings near Gryfino. Łąkarstwo w Polsce (Grassland Science in Poland), 8: 61-70.
12. Harkot W., Wylupek T., Czarneckl Z. 2005. Trawy na poboczach wybranych dróg Lubelsz¬czyzny. Grasses on the selected roadsides of Lublin region. Łąkarstwo w Polsce (Grass¬land Science in Poland), 8: 71-80.
13. Kolasińska A. 2008. Struktura flory naczyniowej przydrożnych korytarzy ekologicznych Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Morasko" w Poznaniu. Praca doktorska, (mscr). Wydz. Biologii. UAM. ss. 187.
14. Kolasińska A. 2011. Struktura i ekologiczne funkcje korytarzy drogowych obszaru „Morasko-Radojewo-Umultowo" w Poznaniu. Structure and ecological functions of road corridors of the „Morasko-Radojewo-Umultowo" area in the city of Poznań. Ekologia i Technika 19 (3a): 85-90.
15. Korczyński M. 1992. Chwasty segetalne parków kraj obrazowych Borów Tucholskich. (W:) Ochrona Biosfery - bory Tucholskie. Materiały z I Konferencji. Suszek 25-27.06. 1992. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź. s. 193-203.
16. Korczyński M. 1993. Flora segetalna terenów rolniczych parków krajobrazowych Borów Tucholskich. (W:) Rejewski M., Nienartowicz A., Boiński M. (red.). Bory Tucholskie. Walory przyrodnicze - Problemy ochrony - Przyszłość. III Konferencja Naukowa: Kompleksowa ochrona przyrody regionu - rezerwat biosfery „Bory Tucholskie". Bachorze 17-20.09.1992. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń. S. 89-103.
17. Krebs, Ch. J. 2009. Ecology: The Experimental Analysis of Distribution and Abundance. 6th ed. Benjamin Cummings. San Francisco. 655 pp.
18. Kryszak A,. Gryniam., Kryszak J., Budziński M., Grzelak M. 2004. Zmiany różnorodności florystycznej nadwarciańskich łąk zalewanych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. 4(1)10:209-218.
19. Paszek I. 2011. Specyfika flory w strefach ekotonów droga - las na przykładzie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego. Specificity of flora in road-forest ecotone zones on example of Górzno-Lidzbark Landscape Park. Ekologia i Technika. 19 (3a): 102-108.
20. Preston F. W. 1962. The canonical distribution of commonness and rarity - Ecology. 29: 185-215.
21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko ro-snących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, póz. 1764.
22. Rutkowski Ł. 1993. Nowe i mało znane zbiorowiska roślinne Borów Tucholskich. New and little known plant communities of Tuchola Forests. (W:) Rejewski M., Nienartowicz A., Boiński M. (red.). Bory Tucholskie. Walory przyrodnicze - Problemy ochrony - Przyszłość. III Konferencja Naukowa: Kompleksowa ochrona przyrody regionu - rezerwat biosfery „Bory Tucholskie". Bachorze 17-20.09.1992. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń. S. 79-88.
23. Rutkowski L. 1995. Potrzeba czynnej ochrony ginących elementów naturalnej flory Borów Tucholskich. The need for active protection of the disappearing elements of natural flora of the Tuchola Forests (W:) Konferencja naukowa z cyklu Kompleksowe Badania i Ochrona Środowiska Naturalnego nt. Ochrona Borów Tucholskich. Tleń 31.11-02.12.1993. Wyd. Habitat. Bydgoszcz. S. 105-120.
24. Rutkowski L. 2004. Przewodnik do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. PWN. Warszawa, ss. 814.
25. Ryszkowski L. 1995. Problemy ochrony różnorodności biologicznej przestrzeni rolniczej. Materiały Konferencyjne „Nauka na rzecz różnorodności biologicznej". Warszawa. 95-112.
26. Stosik T. 2007. Wpływ sposobu gospodarowania na strukturę zachwaszczenia pól central-nej części Borów Tucholskich [Farming type influence on structure of field infestation in the central part of Bory Tucholskie]. Pamiętnik Puławski. 145:207-219.
27. Stosik T. 2008. Wartość przyrodnicza łąk centralnej części Borów Tucholskich w kontek-ście pakietów przyrodniczych Programu Rol-nośrodowiskowego. (w:) Streszczenia: Ogólno-polska Konferencja Naukowa „Współczesne ekosystemy trawiaste". Wrocław -16-18 września 2008. s 61.
28. Stosik T. 2009. Możliwości ochrony walorów przyrodniczych łąk na przykładzie gminy Śli-wice w Borach Tucholskich [Opportunities for meadow habitat protection exemplified by the Śłiwice commune iri The Tuchola Pinewo-od]. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiej-skich [Infrastructure and Ecology of Rural Areas]. Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi. PAN. 6:161-170.
29. Stosik T. 2010. Stan i uwarunkowania ochrony różnorodności biologicznej w przestrzeni rolniczej obszaru o niskim potencjale produkcyjnym. [State and conditions of the protec¬tion of biodiversity in agricultural area of low production potential.] Zesz. Probl. Post. Nauk Roi. 556: 975-985.
30. Stosik T. 2011. Nowe stanowisko podejźrzonów: marunowego Botrychium matricariifolium i księżycowego Botrychium lunaria w Borach Tucholskich. [New locality of the mat-ricary grapefern Botrychium matricariifolium and moonwort grapefern Botrychium lunaria in the Tuchola Pinewood (N Poland).] Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (4): 351-354.
31. Stosik T., Korczyński M. 2007. Zbiorowiska roślinne porzuconych pól uprawnych w Borach Tucholskich [Plant communities of abandoned fields iri Bory Tucholskie], (w:) Spontaniczna flora i roślinność na obszarach wyłączonych z użytkowania rolniczego [Spontaneous flora and vegetation in land used for non-agricultural purposes]. Acta Botanica Warmiae et Masuriae. 4:123-134.
32. Stosik T., Misiewicz J., 2000. Porównanie zachwaszczenia ozimin w gospodarstwach ekologicznych i tradycyjnych w miejscowości Zalesię, gmina Cekcyn. [Comparison of Weed Infestation if Winter Crops in Ecological and Traditional Farms in Zalesie, Cekcyn Commune] . Pamiętnik Puławski. Zbiorowiska chwastów w gospodarstwach ekologicznych, zeszyt 122, s. 91-94.
33. Sykora K. V., de Nijs 1. J., Pelsma T. A. H. M. 1993. Plantengemeenschappen van Neder-landse wegbermen. Koninklijke nederlandse Natuurhistorische Vereninging. Utrecht.
34. Sykora K. V., Kalwij J. M., Keizer P. J. 2002. Phytosociological and floristic evaluation of a 15-year ecological management of roadside verges in the Netherlands. Preslia. Praha. 74: 421-436.
35. Sykora K. V., Pelsma T. A. H. M., de Nijs L. J. 1989. The vegetation of Dutch road side verges. - Ges. f. Okol. Verhandl. 19: 149-150.
36. Trąba Cz., Wolański P.. Oklejewicz K. 2006. Różnorodność florystyczna wybranych zbiorowisk nieleśnych doliny Sanu. Annales UMCS. Sec. E. 61: 267-275.
37. Wyłupek T. 2010a. Różnorodność florysfyczna poboczy wybranych dróg Zamojszczyzny. Zesz. Probl. Post, Nauk Roi. 556:1009-1016.
38. Wyłupek T. 2010b. Skład gatunkowy roślinności przydroży dróg wojewódzkich i gminnych Zamojszczyzny. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 556:1017-1023.
39. Żołnierz L.. Wojtuń B., Matuła J. 2000. Przemiany roślinności w zamierających borach świerkowych Karkonoszy i rozwój zbiorowisk roślinnych na powierzchniach wylesionych. Vegetation changes in declining spruce forests of the Karkonosze Mountains and the development of plant communities in deforested areas. Opera Corcontica 37: 420-425
40. Żukowski W., Jackowiak B. (red.) 1995. Ginące i zagrożone rośliny Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Endangered and threatened vascular plants of Western Pomerania and Wielkopolska. Prace Zakładu Taksonomii Roślin UAM w Poznaniu. Bogucki Wyd. Nauk. Poznań. 3: 1-141.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BPG8-0074-0014