Ecological Risk Classification in the Regulated and Conserved Watercourses

• Autorzy: Hachoł J. , Bondar-Nowakowska E.

Warianty tytułu

PL

Klasyfikacja ryzyka ekologicznego w ciekach regulowanych i konserwowanych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The subject of the following study is ecological risk in regulatory and maintenance works conducted in small and medium-sized lowland watercourses. Risk has not been identified well enough. It results from the lack of the data to assess its level objectively. The following research presents a proposal of solving the problem. The results of the field work conducted between 2007 and 2008 on 10 Lower Silesian lowland watercourses form a basis for this analysis. The research included hydromacrophytes identification and the degree of the bottom coverage by these aquatic plants. The following study showed that in a result of regulatory and maintenance works quality and quantity alternations in aquatic plants communities were observed. The analysis of these alternations enabled assigning measures to the factors of considered risk. It served as a basis for describing the matrix of risk classification. Risk classification method suggested in the study may be useful in designing plans concerning ecological risk management and at the determination of the safety management rules in case of technical interferences in the watercourses.

PL

Przedmiotem pracy jest ryzyko ekologiczne w robotach regulacyjnych i konserwacyjnych wykonywanych na małych i średnich ciekach nizinnych. Ryzyko to nie jest jeszcze dobrze rozpoznane. Wynika to m.in. z braku podstaw do obiektywnej jego oceny. W pracy przedstawiono propozycję rozwiązania tego problemu. Podstawę analizy stanowią wyniki badań terenowych prowadzonych w latach 2007-2008, na 10 nizinnych ciekach Dolnego Śląska. Badania obejmowały identyfikację występujących w korycie gatunków naczyniowych roślin wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Wykazały one, że w wykonanych prac zachodzą zmiany jakościowe i ilościowe w zbiorowiskach naczyniowych roślin wodnych. Analiza tych zmian pozwoliła na przypisanie miar czynnikom rozpatrywanego ryzyka. Stanowiło to podstawę opracowania macierzy klasyfikacji ryzyka. Zaproponowana w pracy metoda klasyfikacji ryzyka może być przydatna w opracowywaniu planówzarządzania ryzykiem ekologicznym oraz przy określaniu zasad zarządzania bezpieczeństwem środowiska przyrodniczego w przypadkach ingerencji technicznych w korytach cieków.

Słowa kluczowe

EN

aquatic vascular plants; ecological risk; maintenance works; watercourses regulation

PL

ryzyko ekologiczne; naczyniowe rośliny wodne; roboty konserwacyjne; regulacja cieków

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Ecological Chemistry and Engineering. A
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 18, nr 12
• Strony: 1763--1776
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Hachoł J.

autor

Bondar-Nowakowska E.

• Institute of Environmental Development and Protection, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, pl. Grunwaldzki 24, 50–363 Wrocław, Poland, phone: [phone], fax: [phone],

Bibliografia

• [1] Bondar-Nowakowska E., Dejas D. and Rojek S.: Oddziaływanie robót konserwacyjnych na zbiorowisko roślinne w korycie cieku Dobra (dopływ Widawy). Roczn. AR w Poznaniu. CCXCIV, Melioracje Inżynieria środowiska 1997, 19(1), 235–242.
• [2] Pływaczyk L.: Oddziaływanie spiętrzenia rzeki na dolinę na przykładzie Brzegu Dolnego. Wydawnictwo AR, Wrocław 1997.
• [3] Olszewska B.: Wpływ budowli piętrzącej na warunki wodne oraz wybrane elementy środowiska przyrodniczego w dolinie na przykładzie Odry w rejonie Brzegu Dolnego. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, Inż. środow. 1998, (349), 107–132.
• [4] Bondar-Nowakowska E.: Oddziaływanie robót konserwacyjnych na florę i faunę wybranych cieków nizinnych. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu 2000, (391), Rozprawy CLXXIII.
• [5] Caffrey J. M., Monahan C. and Tierney D.: Factors influencing the distribution of aquatic plant communities in Irish canals. Hydrobiologia 2006, (570), 133–139.
• [6] Garbey C., Thiébaut G. and Muller S.: An experimental study of the plastic responses of Ranunculus peltatus Schrank to four environmental parameters. Hydrobiologia 2006, (570), 41–46.
• [7] Bondar-Nowakowska E. and Hachoł J.: Zmiany w składzie gatunkowym naczyniowych roślin wodnych po konserwacji cieków. Woda – środowisko – Obszary wiejskie, 2010, 10, 3(31), 41–48.
• [8] Hachoł J. and Bondar-Nowakowska E.: Oddziaływanie robót konserwacyjnych i regulacyjnych na zbiorowiska naczyniowych roślin wodnych na przykładzie rzek Dobrej, Żaliny i Żurawki. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 2010, (548), 157–165.
• [9] Hill W.R., Mulholland P.J. and Marzolf E.R.: Stream ecosystem responses to forest leaf emergence in spring. Ecology 2001, 82, 2306–2319.
• [10] Jusik S. and Szoszkiewicz K.: Różnorodność biologiczna roślin wodnych w warunkach zróżnicowanych przekształceń morfologicznych rzek nizinnych Polski Zachodniej. Nauka, Przyroda, Technologie 2009, 3(3), #84.
• [11] Pritchard C.L.: Zarządzanie ryzykiem w projektach. WIG-PRESS, Warszawa 2002.
• [12] European Foundation for Quality Management, EFQM: Framework for Risk Management, Brussels 2005.
• [13] Bondar-Nowakowska E.: Mapa ryzyka ekologicznego w robotach konserwacyjnych na ciekach. Nauka, Przyroda, Technologie 2009, 3(3), #80.
• [14] Hachoł J. and Bondar-Nowakowska E.: Wykorzystanie metody analizy przyczyn i skutków wad (FMEA) do oceny ryzyka ekologicznego w regulowanych i konserwowanych ciekach. Nauka, Przyroda, Technologie 2009, 3(3), #83.
• [15] Bondar-Nowakowska E. and Hachoł J.: Zmiany w zbiorowiskach naczyniowych roślin wodnych jako czynnik ryzyka ekologicznego w regulowanych i konserwowanych ciekach. Infrastrukt. Ekol. Teren. Wiejskich 2011, 1, 263–273.
• [16] Kłosowski S.: Ekologia i wartość wskaźnikowa zbiorowisk roślinności szuwarowej naturalnych zbiorników wód stojących. Fragmen. Florist. Geobotan. – Ser. Polonica 1992, 37(2), 563–595.
• [17] Szoszkiewicz K., Karolewicz K., Ławniczak A. and Dawson F.H.: An Assessment of the MTR Aquatic Plant Bioindication System for Determining the Trophic Status of Polish Rivers. Polish J. Environ. Stud. 2002, 11(4), 421–427.
• [18] Zbierska J., Szoszkiewicz K. and Ławniczak A.: Możliwości wykorzystania metody Mean Trophic Rank do bioindykacji rzek na przykładzie zlewni Samicy Stęszewskiej. Roczn. AR w Poznaniu 2002, (342), Melior. Inż. środow. 23, 559–570.
• [19] Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, Dz. Urz. WE 327 z 22.12.2000.
• [20] Głowicki B., Otop I., Urban G. and Tomczyński K.: The climate. Ecophysiographic study for the Lower Silesian Voivodship. Wrocław 2005.
• [21] Badura J., Przybylski B. and Cwojdziński S.: The geology. Ecophysiographic study for the Lower Silesian Voivodship. Wrocław 2005.
• [22] Bogda A., Kabała C. and Karczewska A.: The soil conditions. Ecophysiographic study for the Lower Silesian Voivodship. Wrocław 2005.
• [23] Faliński J.B.: Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2001.
• [24] Schaumburg J., Schranz C., Stelzer D., Hofmann G., Gutowski A. and Fśrster J.: Handlungsanweisung für die ökologische Bewertung von Fließgewässern zur Umsetzung der EU-Wasserrahmenrichtlinie: Makrophyten und Phytobenthos. Bayerisches Landesamt für Umwelt, München 2006.
• [25] Rak J.R. and Tchórzewska-Cieślak B.: Metody analizy i oceny ryzyka w systemie zaopatrzenia w wodę. Ofic. Wyd. Polit. Rzeszow., Rzeszów 2005, 81–82.
• [26] Riis T., Suren A. M., Clausen B. and Sand-Jensen K.: Vegetation and flow regime in lowland streams. Freshwater Biology 2008, 53, 1531–1543.
• [27] Pietruczuk K. and Szoszkiewicz K.: Ocena stanu ekologicznego rzek i jezior w Wielkopolsce na podstawie makrofitów zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej. Nauka, Przyroda, Technologie 2009, 3(3), #96.
• [28] Szoszkiewicz K., Zbierska J., Jusik S. and Zgoła T.: Makrofitowa metoda oceny rzek. Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań 2010.
• [29] Żelazo J.: The recent views on the regulation of the small lowland rivers, [in:] Tomiałojć L. (ed.), Nature and environment conservation in the lowland river valleys of Poland. Polish Academy of Science, Institute of Nature Conservation, Kraków 1993, 145–154.
• [30] Gunkel G.: Renaturisation of small running waters. Gustav Fischer Publishing, Jena–Stuttgart 1996, 471.
• [31] Riis T., Sand-Jensen K. and Vestergaard O.: Plant communities in lowland streams: species composition and environmental factors. Aquat. Bot. 2000, 66, 255–272.
• [32] Vereecken H., Baetens J., Viaene P., Mostaert F. and Meire P.: Ecological management of aquatic plants: effects in lowland streams. Hydrobiologia, 2006, (570), 205–210.
• [33] Hachoł J. and Bondar-Nowakowska E.: Influence of the slope protection on the vascular aquatic plant communities. Monographs of the Committee of Environmental Engineering, Polish Academy of Science, 2009, 56, 121–127.
• [34] Ilnicki P.: Ecological aspects of the maintenance works on watercourses. Wiad. Melior. Łąk. 1988, 7, 73–179.
• [35] Dejas D. and Bondar-Nowakowska E.: The mechanization of the maintenance works on the background of the ecological requirements. Scientific Papers of the Agricultural University in Wroclaw, 1995, Conferences VIII, (266), 261–266.
• [36] Bondar-Nowakowska E., Dejas D. and Rojek S.: Plant succession after maintenance works on the Leniwka watercourse. Scientific Papers of the Agricultural University in Wroclaw, 1996, Melioration XLII, (283), 123–128.
• [37] Rojek S., Bondar-Nowakowska E., Dejas D. and Chmura K.: Influence of the maintenance works on the changes in the vegetation cover. Wiad. Melior. Łąk. 1997, 2, 57–60.
• [38] Riis T. and Biggs B.J.F.: Hydrologic and hydraulic control of macrophyte establishment and performance in streams. Limnol. Oceanogr. 2003, 48, 1488–1497.