Zasoby populacji Gentiana cruciata L. na przykładzie murawy kserotermicznej w Unisławiu

• Autorzy: Krasicka-Korczyńska E. , Stosik T. , Kwiatkowska B.

Warianty tytułu

EN

Resources of Gentiana cruciata L. population of kerothermic grasslands in Unisław

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gentiana cruciata jest byliną charakterystyczną muraw kserotermicznych, których zachowanie wymaga zabiegów wypasu lub koszenia powstrzymujących 6. proces sukcesji wtórnej. Koszenie jest utrudnione, czasami wręcz niemożliwe ze względu na silne nachylenie zboczy, na których takie siedliska występują. Z kolei chów owiec, które najbardziej 7. nadają się do takiego wypasu, jest nieopłacalny. Obserwuje się zatem zanikanie lub zmniejszenie liczebności wielu gatunków muraw stepowych. Cykliczne obserwacje podstawowych parametrów 8. populacji gatunków rzadkich pozwolą w porę podjąć działania ochronne w celu ich zachowania. Populację Gentiana cruciata obserwowano w 2009 r. na zboczach doliny Dolnej Wisły w Unisławiu. Ogółem stwierdzono występowanie 1107 osobników tego gatunku w wyraźnie wydzielonych, w terenie 10 skupiskach. Najliczniejsze są osobniki 3, 2 i 4-pędowe. Zdarzają się pojedyncze osobniki o 14-15 pędach. Średnia wysokość kęp wynosi 35-40 cm. Największą liczbę kwiatów na poszczególnych piętrach okółków kwiatowych obserwuje się w szczytowej części łodygi - na 11 i 12 węźle. Również liczba kwiatów jest największa w górnych okółkach. Liczba kwiatów jest wyraźnie 10. skorelowana z liczbą pędów osobnika. Zachowaniu stosunkowo licznej, w tym obszarze populacji Gentiana cruciata, sprzyja ekstensywny wypas bydła na murawach porastających zbocza. Również efemeryczne pożary niektórych zboczy hamują 11. ich zarastanie roślinnością drzewiastą.

EN

The aim of the work was to present the resources and basic parameters of Gentiana cruciata populations located in Unisław. The studies were carried out in 2009 in Unisław. Distribution of Gentiana cructaia specimens was mapped. The number of generative and vegetative shoots of each individual was determined. A representative population was subject to a detailed biometric analysis. The following features were analyzed: height of each individual, height of its shoots, the number of shoots per specimen, the number of nodi per individual, width of each clump, the length of inflorescences, the number of whorls, and the number of flowers per specimen. It was reported that Gentiana cruciata at its stand in Unisław grew in 10 fairly well separated subpopulations. These patches occurred mainly on slopes with southwest exposition and angle of inclination ca. 35%. Vegetation of these slopes is extensively grazed by cattle. In total, 1107 individuals were found. The highest frequency and density was observed for the area number 9 (0.339/ m2). Only a slightly lower density of Gentiana cruciata was reported for the area number 5 (0.205/m2). In the remaining areas the species was less frequent. Clumps of Gentiana cruciata consisted mainly of generative species. Individuals with 3 generative shoots prevailed, those with 2, 4 generative shoots were less frequently found, those with l, 5, 6 or 7 shoots were the rarest. Specimens of height within 35-40 cm interval were most commonly found. The rest were mainly 25-30 cm and 40-45 cm height. Lower or higher individuals were very rare. The maximum number of flowers per specimen was 114, the mean number was 55,24. The highest number of flowers were observed for 12. internodium. Slightly less number of flowers were reported for 11. and 13. internodium. For the most cases the minimum number of flowers per whorl was l, the maximum number was 16.

Słowa kluczowe

PL

Gentiana cruciata L.; zasoby populacji; Unisław; roślinność kserotermiczna

EN

Gentiana cruciata L.; resources; population; Unisław; xerothermic grasslands

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 19, nr 6
• Strony: 333--339
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Krasicka-Korczyńska E.

autor

Stosik T.

autor

Kwiatkowska B.

• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J. J. Śniadeckich w Bydgoszczy, Wydział Rolnictwa i Biotechnologii, Katedra Botaniki i Ekologii, 85-796 Bydgoszcz, Al. prof. S. Kaliskiego 7

Bibliografia

• 1. Barańska K., Jermaczek A. 2009. Poradnik utrzymania i ochrony siedliska przyrodniczego 6210 - murawy kserotermiczne. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin, ss. 201. 12.
• 2. Ceynowa M. 1968. Zbiorowiska roślinności kserotermicznej nad dolną Wisłą. Studia Soc. Ścień. Torunensis. Sec. D. 8(4): 1-154.
• 3. Ceynowa-Giełdon M. 1986. Ocena stanu ochrony flory kserotermicznej w rezerwatach stepowych nad dolną Wisłą. Acta Univ. Łódź. Folia Sozol. 3: 131-142.
• 4. Czubiński Z. 1950. Zagadnienia geobotaniczne Pomorza. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią. 2(4): 439-658.
• 5. Faliński J. B., 1990. Kartografia geobotaniczna. Zagadnienia ogólne. Kartografia flory styczna i fitogeograficzna. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. E. Romera, Warszawa-Wrocław, T. l, ss. 284.
• 6. Hulten E., Fries M. 1986. Atlas of North European vascular plants. North of the Tropic of Cancer. Vol. 2. Koeltz Scientific Books, Kónigstein.
• 7. Jackowiak B., Celka Z., Chmiel J., Latowski K., Żukowski W. 2007. Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland). Biodiv. Res. Conserv. 5-8: 95-127.
• 8. Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ss. 441.
• 9. Krasicka-Korczyńska E. 2010. Stan muraw kserotermicznych w dolinie Noteci - stanowiska w Chobielinie, Józefkowie, Lubaszczu i Małych Rudach (Condition of the xerothermic vegetation in Noteć valley - localities in Chobielin, Józefkowo, Lubaszcz and Małe Rudy). [W:] Ratyńska H., Waldon B. (red.), Murawy ciepłolubne w Polsce - stan zachowania i perspektywy ochrony. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 184-189.
• 10. Krasicka-Korczyńska E., Korczyński M., Misiewicz J. 1995. Zbiorowiska roślinności kserotermicznej z udziałem Linum austriacum L. w Dolinie Fordońskiej. Zeszyty Naukowe ATR w Bydgoszczy. Rolnictwo 36: 7-14.
• 11. Krasicka-Korczyńska E., Stosik T. 2010. Wpływ różnych form oddziaływania na roślinność muraw kserotermicznych (The influence of zoo-anthropogenic impact on the xerothermic grassland vegetation). [W:]Ratyńska H., Waldon B. (red.), Murawy ciepłolubne w Polsce - stan zachowania i perspektywy ochrony. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 80-94.
• 12. Krasicka-Korczyńska E., Waldon B. 2010. Przemiany roślinności muraw kserotermicznych uroczyska Kozielec nad Wisłą (The xerothermic vegetation changes in Kozielec on Vistula range). [W:] Ratyńska H., Waldon B. (red.), Murawy ciepłolubne w Polsce - stan zachowania i perspektywy ochrony. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 128-138.
• 13. Markowski R., Buliński M. 2004. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza zachodniego. Endangered and threatened vascular plants of Gdańskie Pomerania. Acta Botanica Cassubica, Monographiae, Katedra Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk-Poznań, ss. 75.
• 14. Matuszkiewicz W. 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ss. 537.
• 15. Mirek Z., Piekoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Science.
• 16. Piotrowska H. 1982. Dolina Wisły w świetle badań geobotanicznych. [W:] Augustowski B. (red.) Dolina Dolnej Wisły. Gdańsk, s. 173-200.
• 17. Preuss H. 1912. Die pontischen Pflanzenbestande im Weichselgebiet. Beitrage zur Naturdenkmalpnege. Berlin. 2(4): 350-540.
• 18. Ratyńska H., Waldon B., Boratyński A. 2006. Xerothermic and anthropophytic species populations in the geassland communities of Skarpy Ślesińskie Nature Reserved and its surroundings. Biodiv. Res. Conserv, Poznań, 3-4:381-385.
• 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, póz. 1764).
• 20. Rutkowski L. 1997. II Rośliny naczyniowe - Tracheophyta. [W:] Czerwona lista roślin i zwierząt ginących i zagrożonych w regionie Kujawsko-Pomorskim. Acta Univ. Nicol. Copernici. Biologia 53 supl. Nauki Mat.-Przyr., 98: 5-19.
• 21. Rutkowski L., 2004. Klucz do oznaczania roślin Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ss. 814.
• 22. Sulma T., Walas J. 1963. Aktualny stan rezerwatów roślinności kserotermicznej w obszarze dolnej Wisły. Ochrona Przyrody. 29: 269-29.
• 23. Szczęśniak E., Kącki Z. 2004. Materials to the flora of Kamienny Grzbiet Ridge (Ślęża Massif, Sudety Foreland). Acta Botanica Sile-siaca 1: 85-90.
• 24. Zając A., Zając M. (red.) 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Instytut Botaniki UJ, Kraków.