Kierunki zmian sukcesyjnych składu fitocenotycznego i struktury roślinności wodnej i szuwarowej w Jeziorze Długim (Ziemia Lubuska)

• Autorzy: Pronin E. , Pełechaty M. , Pukacz A.

Warianty tytułu

EN

Successive changes of phytocenotic diversity and spatial structure of aquatic and rush vegetation in Długie Lake (Lubusz Land Western)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszej pracy była charakterystyka roślinności wodnej i szuwarowej płytkiego, polimiktycznego, poddanego presji antropogenicznej Jeziora Długiego zlokalizowanego w pobliżu Rzepina (Ziemia Lubuska - środkowo-zachodnia Polska). Zostały omówione możliwe kierunki sukcesji na podstawie analizy różnorodności fitocenotycznej makrofitów w latach 2003 i 2009. W prezentowanej pracy podjęto próbę określenia przyczyn zmian składu syntaksonomicznego zbiorowisk hydromakrofitów Jeziora Długiego, jak również przedstawiono prognozy stanu roślinności badanego zbiornika wodnego na najbliższe lata. Mimo, że jezioro jest intensywnie wykorzystywane, odnotowano wzrost powierzchni łąk ramienicowych, reprezentowanych przez dwa zespoły: Charetum tomentosae oraz Nitellopsidetum obtusae. Natomiast zmniejszyły się powierzchnie fitocenoz Ceratophylletum demersi (zbiorowiska uważanego za wskaźnik eutrofizacji wód) oraz Potameium luceniis. Sytuacja ta może sugerować dobrą jakość wody, będącą wynikiem wewnątrz-biocenotycznych powiązań prowadzących do poprawy przezroczystości wody. Ten stan jest do pewnego stopnia niezależny od stężenia fosforu, promuje występowanie roślinności zanurzonej, której oddziaływanie utrzymuje korzystny stan czystowodny. Roślinność szuwarowa natomiast w Jeziorze Długim stanowi stabilny element roślinności występującej w jego obrębie. Odnośnie roślinności o liściach pływających w 2009 r. odnotowano, wcześniej niestwierdzone zbiorowisko Nymphaeetum albo-candidae, budowane przez rzadki gatunek Nymphaea borealis.

EN

The aim of the paper was to characterize the short-term changes in the water and rush vegetation of a shallow, polymyctic and anthropogenically impacted Długie Lake, located near Rzepin (Ziemia Lubuska Region, mid-Western Poland). A possible directions of succession were discussed on the basis of the phytocenotic diversity of macrophyte vegetation, analyzed in the years 2003 and 2009. Although the lake is intensely used for recreational purposes, the areas of characean meadows, represented by two charophyte associations: Charetum tomentosae and Nitellopsidetum obtusae., increased. By contrast, the areas of phytocoenoses of Ceratophylletwn demersi (claimed to be an indicator of eutrophication) and Potametam lucentis decreased. This may suggest good water quality being a result of intrabiocoenotic interrelationships leading to an improvement of water clarity. This state (so called clear-water state) is to a certain extent independent on the phosphorus concentrations and promote occurrence of submerged vegetation that - in return - maintain clear waters. Rush vegetation was a stable component of the lake's vegetation. Interestingly, among floating-leaved communities Nymphaeetum albo-candidae, that is ranked among rare association and built by a rare nymphaeid Nymphaea borealis was noted newly in 2009.

Słowa kluczowe

PL

makrofity; ramienice; płytkie jezioro; Ziemia Lubuska; sukcesja

EN

macrophytes; charophytes; shallow lake; Lubusz Land; succession

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 19, nr 4
• Strony: 173--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pronin E.

autor

Pełechaty M.

autor

Pukacz A.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Biologii, Zakład Hydrobiologii, 61-614 Poznań, ul. Umultowska 89

Bibliografia

• 1. Kłosowski S., 2006. Methods of the identification of communities and the analysis of their ecological spectra, [in:] A guidebook for aquatic vegetation research, Ed. Szmeja J., Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 367-91, (in Polish).
• 2. Moor M., 1969. Zonation und Sukzession am Ufer und fliessender Gewasser. Vegetatio 17: 26:32.
• 3. Kłosowski S., 1999. Układy przestrzenne roślinności literałowej a procesy sukcesyjne na przykładzie jezior eutroficznych. [W:] Radwan S., Kornijow R.(red.), Problemy aktywnej ochrony ekosystemów wodnych i torfowisk w polskich parkach narodowych. Wydawnictwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, 197-202.
• 4. Podbielkowski Z., Tomaszewicz H,. 1996. Zarys hydrobotaniki. Wydawnictwo PWN Warszawa, 531 pp.
• 5. Tomaszewicz H., 1979. Roślinność wodna i szuwarowa Polski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 324 pp.
• 6. Pełechaty M., Pełechata A., Pukacz A., 2007. Flora i roślinność ramieniowa na tle stanu rofii jezior Pojezierza Lubuskiego (środkowo-zachodnia Polska), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Bogucki, Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 137 pp.
• 7. Pełechaty M., Pukacz A., 2006. Flora i roślinność ramienicowa jezior Poligonu Wojskowego Wędrzyn oraz Łagowskiego Parku Krajobrazowego (środkowo-zachodnia Polska) na tle stanu roślinności wodnej i szuwarowej. Ekologia i Technika XIV(6): 237-245.
• 8. Pronin E., 2010. Aktualne wykorzystanie a zróżnicowanie biologiczne Jeziora Długiego. [W:] Ibragimow A. (red.), Międzynarodowa studencka konferencja naukowa Gospodarowanie Przestrzenia w aspekcie środowiskowym społecznym i prawnym. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stacja Ekologiczna w Jeziorach, 31-39.
• 9. KondrackiJ., 1998. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 140 pp.
• 10. Choiński A., 2006. Katalog jezior Polski Cz. 3: Pojezierze Wielkopolsko- Kujawskie i jeziora na południe od linii zasięgu zlodowacenia bałtyckiego. Fundacja „Warta", Poznań, 600 pp.
• 11. Matuszkiewicz W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa, 537 pp.
• 12. Brzeg A. Wojterska M., 2001. Zespoły roślinne Wielkopolski ich stan poznania i zagrożenie [W:] Wojterska M. (red). Szata roślinna Wielkopolski i Pojezierza Południowopomorskiego. Przewodnik sesji terenowych 52. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Poznań 24-28 września 2000: 39-110.
• 13. Rutkowski L., 2004. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 814 pp.
• 14. Dąmbska L, 1964. Charophyta - ramienice. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 126 pp.
• 15. Kłosowski S., 1992. Ekologia i wartość wskaźnikowa zbiorowisk roślinności szuwarowej naturalnych zbiorników wód stojących. Fragmenta Floristica et Geobotanica, 37: 563-595.
• 16. Piotrowicz R., 2004. Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea [W:] Herbich J (red).: Wody słodkie i torfowiska. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska Tom. 2, 220 pp.
• 17. Pełechaty M., Pukacz A., 2008. Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 80 pp.
• 18. Scheffer M., Hosper S.H., Meijer M.L., Moss B., Jeppesen E., 1993. Alternative equilibria in shallow lakes. Trends Ecol. Evol. 8: 275-279.
• 19. Pieczyńska E., 2008. Eutrofizacja płytkich jezior - znaczenie makrofitów. Wiadomości ekologiczne. Tom LIV, Zeszyt 1: 3-28.