Nikiel, chrom i ołów w glebach aluwialnych w obrębie wałów przeciwpowodziowych Basenu Unisławskiego.

• Autorzy: Kobierski M. , Piekarczyk M. , Malczyk P.

Warianty tytułu

EN

Nickel, chromium and lead in fluvisols from river embankment area of Unisław basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badaniami dotyczącymi oceny profilowej dystrybucji niklu, chromu i ołowiu w uprawnych glebach aluwialnych objęto obszar równiny zalewowej dolnej Wisły w okolicy Unisławia koło Bydgoszczy. Badane gleby znajdują się na terenach okresowo zalewanych przez Wisłę, a procesy korytowe na tym odcinku rzeki ograniczają się do jednorazowego lub dwukrotnego zalewu w ciągu roku. Badane mady charakteryzowały się zróżnicowanym uziarnieniem w obrębie profili, a ich odczyn w większości profili był obojętny lub zasadowy. Najwyższe zawartości poszczególnych metali stwierdzono w powierzchniowych warstwach glebowych większości profili. Analiza statystyczna wyników wykazała, że istotnie dodatni wpływ na koncentrację i profilową dystrybucję badanych metali miały zwartość iłu koloidalnego i C-org. Całkowita zawartość niklu mieściła się w granicach od 12,5 do 44,2 mgkg-1; chromu od 26,2 do 111,7 mgkg-1 oraz ołowiu od 6,6 do 44,7 mg-kg-1. Najwyższą całkowitą zawartość metali stwierdzono w profilach zlokalizowanych 200 m od Wisły. Były to zwartości wyższe od tych, jakie uznano za naturalne w glebach regionu, jednakże na podstawie obowiązującego w Polsce zarządzenia [9], nie przekraczały zawartości określonych dla gleb nie zanieczyszczonych tymi metalami. W badanych glebach stwierdzono antropogeniczne nagromadzenie pierwiastków śladowych, które wiązać można z działalnością akumulacyjną wód powodziowych. W trakcie długotrwałych opadów lub wiosennych roztopów transportowane na znaczne odległości zawiesina wraz osadami dennymi zawierać mogły znaczne zawartości pierwiastków śladowych, zanieczyszczających powierzchniowe warstwy gleb badanego regionu. Stwierdzona w miejscach poboru podwyższona całkowita zawartość, niklu, chromu i ołowiu nie stanowi przeciwwskazań do prowadzenia produkcji rolniczej. W najbliższym czasie podjęte będą badania dotyczące oceny zawartości pierwiastków śladowych w osadach dennych na tym odcinku Wisły.

EN

The most extensive area of Fluvisols in Poland occurs along the Vistula river. These soils developed in recent river sediments are very important agriculturally reason. Floodplain deposits reflect diversity of mechanisms by which sediment is transported and deposited. These include transfer from the channel during overbank flow, by slope wash from terraces and valley sides on distal parts of a floodplant. In addition to naturally Increased heavy metal contents due to the specific parent material composition, there are generally two Important sources of antropogenic contamination: several river floods that delivered water contaminated by heavy metal and atmospheric emission of smelting plants. Flooding could also potentially increase the amount of chemicals. Hazards may be greater when industrial or agricultural land adjoining residential land Is affected. The aim of the study was to examine the effect of land use and soil parameters on the distribution of Ni, Cr and Pb within 8 profiles of a fluvisols from the Vistula River Valley (Unisław Basin, Poland). The alluvial soils in this area are recurrently flooded by the river once or twice a year what changes their physicochemical and biological properties. The investigated soil samples varied in texture and clay fraction content ranged from 6 to 31 %. Total organic carbon content ranged from 2.67 to 21.0 g- kg-1. This is very characteristic for the Fluvisols formed from the river sediments. The soils were from slightly acid to alkaline, with the pH in KC1 ranging from 5.60 to 7.62. The total contents of Ni ranged from 12.5 to 44.2 mg- kg-1, Cr from 26.2 to 111.7 mg- kg-1 and Pb from 6.6 to 44.7 mg- kg-1. Niekel, chromium and lead concentration in layers of analyzed Fluvisols was correlated with the content of clay fraction and organic matter. These contents of analyzed heavy metals did not exceed environmental quality standards for the arable soils in Poland. However elevated concentrations of metals were observed in profiles near the bank of Vistula (50 m - profiles M2 and 200 m - profiles M3, M4).

Słowa kluczowe

PL

profilowa dystrybucja niklu; zawartość metali

EN

trace metal; profile distribution; Fluvisole

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 16, nr 5
• Strony: 205--210
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Kobierski M.

autor

Piekarczyk M.

autor

Malczyk P.

• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich w Bydgoszczy Katedra Gleboznawstwa i Ochrony gleb, 85-029 Bydgoszcz, ul. Bernardyńska 6

Bibliografia

• 1. Chrastny V., Komarek M., Tlustoś P., Śvehla J., 2006, Effects of flooding on lead and cadmium speciation in sediments from a drinking water reservoir. Environ. Monit, and Assess. 118, 113-123.
• 2. Cieśla W., Dąbkowska-Naskręt H., Długosz J., Zalewski W., 1995a. Chrom i nikiel w czarnych ziemiach obszaru Kujaw. Zesz. Nauk. Nr 190- Rolnictwo (36), 45-51.
• 3. Cieśla W., Jaworska H., Zalewski W., Długosz J., 1995b. Chrom i nikiel w wybranych glebach płowych z Ziemi Dobrzyńskiej. Zesz. Nauk. Nr 190- Rolnictwo (36), 53-58.
• 4. Cieśla W., Malczyk P., Kędzia W., 1992. Mikroelementy w glebach lekkich dorzecza Brdy. Materialy VII Sympozjum, Wrocław. Mikroelementy w rolnictwie. 31-34.
• 5. Ciszewski D., 2003. Heavy metals in vertical profiles of the middle Odra river overbank sediments: evidence for pollution changes. Water, Air and Soil Pollution 143, 81-93.
• 6. Czarnowska K., Gworek B., 1990.Geochemical background values for trace elements in arable soils developed from sedimentary rocks of glacial origin. Environ. Geochemistry and Helth.12, 289-290.
• 7. Dąbkowska-Naskręt H., 1994. Zawartość całkowitych i DTPA-ekstrahowanych form mikroskładników w wybranych madach Doliny Fordońskiej Doliny Wisły oraz Basenu Unisławskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 414, 99-104.
• 8. Dąbkowska-Naskręt H., Kobierski M., Różański Sz., 2000. Trace elements distribution and mobilłty in alluvial soils of the Wisła River Valley, Poland. Macro and Trace Elements. 20. 152-157.
• 9. Dziennik Ustaw, 2002. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości gleby oraz jakości ziemi. Nr 165, póz. 1359.
• 10. Euripidou E., Murray V., 2004. Public health impacts of floods and chemical contamination. J. of Public Health, 26, 4, 376-383.
• 11. Helios Rybicka E., 1996. Environmental impact of mining and smelting Industries in Poland. Geological Society, London, Special Publications, 113,183-193.
• 12. Hudson-Edwards K.A., 2003. Sources. mineralogy, chemistry and fate of heavy metal-bearing particles in mining-affected river systems. Mineral. Magazin. 67, 2, 205-217.
• 13. Kabata-Pendias A., 1993. Behavioural properties of Trace metals in soils. Applied Geochem., Suppl. 2, 3-9.
• 14. Kabata-Pendias A., Pendias H., 1999. Biogeoche-mia pierwiastków śladowych. PWN . Warszawa
• 15. Kobierski M., Jaworska H., 2004. Profile distribution of Pb, Cd, Ni , Cr in arable soils of the Inowrocławska Plain in Central Poland. Macro and Trace Elements, Jena, 22. 563-569.
• 16. Kordowski, J., 2003. Internal structures and granulometry of lower Vistula valley overbank deposits in the Toruń and Unislaw Basins. Przegląd Geograficzny. 75 , 4, 601-621.
• 17. Macklin M.G., Klimek K., 1992. Dispersal, storage and transformation of metal contaminated alluvium in the Upper Vistula basin, southwest Poland. Appl. Geogr. 12, 7-30.
• 18. Matschullat J., Ellminger R, Agdemir N., Cramer S., Liessman W., Niehoff N.. 1997. Overbank sediment profiles-evidence of early mining and smelting activities in the Harz mountain. Germany. Appl. Geochem. 12, 105-114.
• 19. Piotrowska M., Terelak H. 1997. Metale ciężkie w glebach Pomorza i Kujaw na tle ich występowania w kraju. Mat. Konf. Monitorowanie i ochrona gleb Pomorza i Kujaw. Przysiek/Toruń; 6-19.
• 20. Ranjard L., Lignier L., Chaussod R., 2006. Cumulative effects of short-term polymetal contamination on soil bacterial comunity structure. Applied and Environmental Microbilogy. 72, 2, 1684-1687.
• 21. Swennen R., Van der Sluys J., 1998. Zn, Pb, Cu, and As distribution in overbank and medium-order stream sediment samples: their use in exploration and environmental geochemistry. J. Geochem. Explor. 65, 27-45.
• 22. Szerszeń L., Kabała C., Karczewska A.. 1998. Zachowanie i fitoprzyswajalność ołowiu W glebach zanieczyszczonych, w doświadczeniu wazonowym. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko PAN, 21, 272-279.
• 23. Tobin G. A., Brinkman R., Montz B.E., 2000. Flooding and the distribution of selected metals in floodplain sediments in St. Maries, Idaho. Environ. Geochem. and Health. 22, 219-232.
• 24. Wardas M..1998. Zróżnicowanie zawartości ołowiu w rzecznych osadach dennych w zależności od miejsca i sposobu pobrania próbek. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko PAN, 21, 149-160.
• 25. Zhao Y., Marriott S., Rogers S., Iwugo K., 1999. A preliminary study of heavy metal distribution on the floodplain of the River Severn, UK by a single flood event. The Sci. of the Total Environ. 243/ 244, 219-231.