Content of Some Macro-and Microelements in a Soil Toposequence in the Landscape of Ice-Dammed Lakes in Sepopol Lowland

• Autorzy: Smólczyński S. , Orzechowski M.

Warianty tytułu

PL

Zawartość wybranych makro-i mikroelementów w toposekwencji gleb krajobrazu równin zastoiskowych Niziny Sępopolskiej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The study was carried out using soil catena method in Sepopol Lowland, representing the zone of ice-dammed lakes of young glacial landscape. The sequence of soils in the catena was as follows: black earth, proper deluvial soil, humous deluvial soil, mucky soil, strongly and slightly silted peat-muck soils. Soil texture, soil reaction, total content of carbon and nitrogen as well as total amounts of Ca, Mg, K, P, Na, Fe, Mn, Zn and Cu were analysed in the mentioned soils. The reaction of investigated soils ranged from slightly acid in deluvial soils to neutral in peat-muck soils. In the studied toposequence of soils, the amounts of total carbon and nitrogen increased towards the depression. Variation of the amounts of analysed elements in the catena depended on the location of soil in a relief. Quantitatively, the content of elements in eroded black earths was in the following sequence: Fe > Ca > Mg > K > P > Na > Mn > Zn > Cu. Deluvial soils contained more potassium than magnesium, and peat-muck soils contained more calcium than iron. Arable horizons of proper deluvial soils, which were located in the middle of the slope, contained the lowest amounts of macro- and microelements in relation to both deeper layers of the soil profile and parent material of eroded soils. The highest accumulation of macro- and microelements was reported in the soils located at the bottom of the slope. Humous deluvial soils were distinguished by the highest content of K and Fe, mucky soils by the highest content of Mg, Cu, Zn, Mn, and the peat-muck - Ca, P and Na. Humous deluvial soils and upper-silted organic soils are the barriers which prevent the expansion of biogens from agricultural areas to wetlands.

PL

Badania przeprowadzono metodą katen glebowych na Nizinie Sępopolskiej reprezentującej strefę zastoiskową krajobrazu młodoglacjalnego. Sekwencja gleb w katenie przedstawiała się następująco: czarne ziemie, gleby deluwialne właściwe, gleby deluwialne próchniczne, gleby namurszowe, gleby torfowo-murszowe silnie i słabo zamulone. W badanych glebach oznaczono: uziarnienie, odczyn pH, zawartość węgla i azotu ogólnego oraz całkowitą zawartość Ca, Mg, K, P i Na, Fe, Mn, Zn i Cu. Odczyn badanych gleb kształtował się od lekko kwaśnego w glebach deluwialnych do obojętnego w glebach torfowo-murszowych. W analizowanej toposekwencji gleb w kierunku centrum zagłębienia zwiększała się zawartość węgla i azotu. Zróżnicowanie zawartości oznaczonych pierwiastków w glebach badanej toposekwencji było uzależnione od ich położenia w reliefie. Szereg ilościowy oznaczonych pierwiastków w czarnych ziemiach erodowanych przedstawiał następująco: Fe > Ca > Mg > K > P > Na > Mn > Zn > Cu. W glebach deluwialnych więcej było potasu niż magnezu, a w glebach torfowo-murszowych więcej jest wapnia niż żelaza. Poziomy uprawne, zlokalizowanych w środkowej części stoku, gleb deluwialnych właściwych wykazywały największe zubożenie makro- i mikroelementów w odniesieniu zarówno do głębszych warstw profilu, jak i do skały macierzystej gleb erodowanych. Największą kumulację makro- i mikroelementów wykazywały gleby usytuowane u podnóża stoku. Gleby deluwialne próchniczne wyróżniały się największą zawartością K i Fe, gleby namurszowe - Mg, Cu, Zn i Mn, a gleby torfowo-murszowe - Ca, P i Na. Gleby deluwialne próchniczne oraz odgórnie namulone gleby organiczne stanowią bariery, zapobiegające rozprzestrzenianiu się pierwiastków biogennych z terenów rolniczych do siedlisk mokradłowych.

Słowa kluczowe

EN

landscape of ice-dammed lakes; macro- and microelements; toposequence; black earths; deluvial soils; mucky soils; strongly and slightly silted peat-muck soils

PL

krajobraz zastoiskowy; makro- i mikroelementy; toposekwencja gleb; czarne ziemie; gleby deluwialne; gleby namurszowe; silnie i słabo zamulone gleby torfowo-murszowe

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Ecological Chemistry and Engineering. A
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 17, nr 2-3
• Strony: 217--231
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab.

Twórcy

autor

Smólczyński S.

autor

Orzechowski M.

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,

Bibliografia

• [1] Gotkiewicz J. and Smołucha J.: Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 1996, 431, 119-136.
• [2] Piaścik H.: Zesz. Probl. Post Nauk Roln. 1996, 431, 31-45.
• [3] Roszko L.: Recesja ostatniego lądolodu z terenu Polski, [in:] Ostatnie zlodowacenie w Polsce. Instytut Geografii PAN. Pr. Geogr. 1968, 74, 65-100.
• [4] Piaścik H. and Gotkiewicz J.: Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 2001, 478, 511-518.
• [5] Gotkiewicz J., Hutorowicz H., Lossow K., Mosiej J., Pawłat H., Szymczak T. and Traczyk T.: Czynniki kształtujące obieg wody i biogenów w krajobrazie młodoglacjalnym, [in:] Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. UAM, Poznań 1990, 105-126.
• [6] Stępa T.: Zesz. Nauk. Komitetu "Człowiek i Środowisko" 1996, 13, 451-461.
• [7] Wocławek T.:. Zesz. Nauk. ART. Olsztyn 1973, 101, Roln. 1, 49-56.
• [8] Kruk M.: Polish J. Ecol. 2000, 48, 103-161.
• [9] Sowiński P., Smólczyński S. and Orzechowski M.: Rocz. Glebozn. 2004, 55(2), 365-372.
• [10] Smólczyński S. and Orzechowski M.: J. Elementol. 2010, 15(1), 177-188.
• [11] Bieniek B.: Właściwości i rozwój gleb deluwialnych Pojezierza Mazurskiego. Acta Acad. Tech. Agricul. Tech. Olst. Agricultura, Suppl. 1997, B, 64, 80-82.
• [12] Smólczyński S., Sowiński P. and Orzechowski M.: Polish J. Soil Sci. 2004, 37(2), 149-158.
• [13] Terelak H., Tujak A. and Motowicka-Terelak T.: Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 2001,476, 327-334.
• [14] Chudecki Z. and Niedźwiecki E.: Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 1983, 272, 7-18.
• [15] Chodak T., Kaszubkiewicz J. and Tasz W.: Acta Agrophys. 2005, 5(3), 577-587.
• [16] Kabata-Pendias A., Piotrowska M. and Witek T.: Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. IUNG, Puławy 1993, 5-14.
• [17] Bieniek B. and Piaścik H.: J. Elementol. 2005, 10(3), 461-468.
• [18] Sapek A., Sapek B. and Gotkiewicz J.: Wiad. IMUZ 1991, 16(3), 109-131.
• [19] Diatta J. B.: Mutual Cu, Fe and Mn solubility control under differentiated soil moisture status. J. Elementol. 2008, 13(4), 473-489.
• [20] Uggla H., Mirowski Z., Grabarczyk S., Nożyński A., Rytlewski J. and Solarski H.: Rocz. Glebozn. 1968, 18(2), 415-447.
• [21] Szymczyk S. and Cymes 1.: J. Elementol. 2005, 10(2), 403-410.
• [22] Systematyka gleb Polski: Rocz. Glebozn. 1989, 40(3/4), 150 pp.
• [23] PTG: Rocz. Glebozn. 2009, 60(2), 5-16.