Monitorowanie i mapowanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego przez związki z grupy BTEX (benzen, toluen, etylobenzen, ksyleny) z wykorzystaniem techniki dozymetrii pasywnej do pobierania próbek analitów

Urbanowicz, M.; Zabiegała, B.; Orłowski, C.; Namieśnik, J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Monitorowanie i mapowanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego przez związki z grupy BTEX (benzen, toluen, etylobenzen, ksyleny) z wykorzystaniem techniki dozymetrii pasywnej do pobierania próbek analitów

Autorzy

Urbanowicz M. , Zabiegała B. , Orłowski C. , Namieśnik J.

Identyfikatory

Warianty tytułu

Monitoring and mapping of atmospheric pollutants with the use of passive technique of sampling of BTEX (benzene, ethylbenzene, toluene, xylenes) analytes

Języki publikacji

Abstrakty

W skutek działalności człowieka do atmosfery dostaje się coraz większa liczba substancji szkodliwych, uznanych za potencjalnie niebezpieczne dla organizmów żywych, głównie z uwagi na ich toksyczność. Do takich substancji zalicza się między innymi związki z grupy BTEX (benzen, toluen, etylobenzen, ksyleny). Są one obecne zarówno w atmosferze na obszarach zurbanizowanych, jak i na obszarach wiejskich (ze względu na transport atmosferyczny). Chcąc ocenić stopień narażenia populacji na obecność w powietrzu atmosferycznym analitów z grupy BTEX, niezbędne jest monitorowanie poziomu stężeń tych zanieczyszczeń. W ocenie jakości powietrza atmosferycznego pod względem zawartości analitów z grupy BTEX zastosowanie znajdują dwa podejścia: - wykorzystanie automatycznych analizatorów, umożliwiających uzyskanie informacji o stanie atmosfery w sposób ciągły lub quasi-ciągły; - wykorzystanie metodyk analitycznych, których bardzo ważnym elementem jest etap pobierania próbek, analitu z użyciem odpowiednich urządzeń dynamicznych lub pasywnych. Niezależnie jednak od stosowanego podejścia uzyskane informacje o stanie środowiska mogą zostać poddane dalszej obróbce, umożliwiającej: - modelowanie transportu zanieczyszczeń w środowisku atmosferycznym (przewidywanie poziomu stężeń zanieczyszczeń oraz kierunków ich rozprzestrzeniania), - mapowanie zanieczyszczeń (tworzenie map poziomu stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego). W pracy przedstawionoinformacje literaturowe dotyczące monitorowania poziomu stężeń związków z grupy BTEX z wykorzystaniem techniki dozymetrii pasywnej do pobierania analitów i mapowania poziomu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego przez te związki.

Over the last years the use of different analytical and mathematical methods for ambient air quality monitoring bas been increased notably. A range of sampling techniques is used to measure pollutant concentration in urban area. Due to unquestionable advantages passive sampling is an increasingly common technique for assessment of ambient air quality. Particular attention bas been concerned on area of practical application of passive sampling to air quality monitoring. The classification of applied passive samplers and their use to make isoconcentration mars of VOCs in the ambient air was described. This article provides an overview of modeling and interpolation techniques used for assessing air quality in urban area. Especially dispersion models which are now widely use to pro vide information of present and future concentration levels of air pollution as well as temporal and spatial variations were discussed.

Słowa kluczowe

monitoring jakości powietrza dozymetria pasywna mapowanie zanieczyszczeń benzen etylobenzen toluen ksyleny

ambient air quality monitoring passive sampling mapping benzene toulene ethylbenzene xylenes

Wydawca

Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2006

Tom

Vol. 13, nr S3

Strony

447--468

Opis fizyczny

Bibliogr. 101 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Urbanowicz M.

autor

Zabiegała B.

autor

Orłowski C.

autor

Namieśnik J.

Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk, tel. 058 347 26 94, fax 058 347 26 94, chemanal@pg.gda.pl

Bibliografia

[1] Simon V., Bear M., Torres L., Oliver S., Meybeck M. i Delia Massa J.P.: Sci. Total Environ., 2004, 334-335, 177-183.
[2] Fernandez-Villarrenaga V., López-Mahia P., Muniategui-Lorenzo S., Parada-Rodriguez D., Ferandez-Ferandez E. i Tomas X.: Sci. Total Environ., 2004, 334-335, 167-176.
[3] Dewulf J. i Van Langenhove H.: J. Chromatogr. A., 1999, 843, 163-177.
[4] Atkinson R.: Atmos. Enyiron., 2000, 34, 2063-2101.
[5] Osłon R. i Felin P.: In: Yolatile organics in the indoor environment: sources and occurrence (ed. J.O. Nriagu). J. Wiley and Sons Inc., New York 1992.
[6] Jones A.P.: Atmos. Eviron., 1999, 33, 4535-4549.
[7] Cohen Y.: Yolatile, ASTM STP, 1996, 1267. 7.
[8] European Union Parliament and Council. 2000. Directivc 2000/69/CE of the European Parliament and Council of the 16 November 2000 concerning the limit values for benzene and carbon monoxide in environmental air. Off. J. Commun. L313, 12-21.
[9] Partyka M., Zabiegała B. i Namieśnik J.: Chem. Inż. Ekol., 2003, 10, 1101-1124.
[10] Namieśnik J. i Jamrógiewicz Z.: Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska. WNT, Warszawa 1998.
[11] Lewis R.G. i Mulik J.D.: Anal. Chem., 1985, 57, 214-219.
[12] Kazdroń-Zabiegala B., Namieśnik J. i Przyjazny A.: Indoor Environ., 1995, 4, 189-203.
[13] Tolnai B., Gelenneser A. i Hlavay J.: Talante. 2001, 54, 703-713.
[14] Dudek M., Kloskowski A., Wolska L, Pilarczyk M. i Namieśnik J.: J. Chromatogr. A., 2002, 977, 115-123.
[15] Kloskowski A., Pilarczyk M. i Namieśnik J.: Crit. Rev. Anal. Chem., 2002, 32, 301-335.
[16] Krupa S.Y. i Legge A.H.: Environ. Pollut, 2000,107, 31-45.
[17] Cao X-L. i Hewitt C.N.: Eiwiron. Technol., 1991,12, 1055-1062.
[18] Namieśnik J. i Górecki T.: Passive Sampling in Environmental Analysis, LC-GC Europe, 2000, 78-83.
[19] Baliach J., Greuter B., Schultz E. i Jaesschke W.: Sci. Total Enyiron., 1999, 243/244, 203- 217.
[20] Brown R.H. i Walkin K.T.: Anal. Proc., 1981,18, 205-208.
[21] De Borteli M., Knoppel H., Pecchio E. i Yissers H.: Environ. Intern., 1989,15, 427-434.
[22] Strandberg B., Sunesson A.L., Olsson K., Levin J.O., Ljungqvist G., Sundgren M., Salsten G. i Barregard L.: Atmos. Enyiron., 2005, 39, 4101-4110.
[23] Roche A.R., Thevenl V., Jackob P., Kaluzny C., Ferraril P., Baussand P. i Foster P.: Almos. Environ., 1999,33, 1905-1912.
[24] Cao X-L. i Hewitt C.N.: J. Chromatogr. A., 1994, 688, 368-374.
[25] CaoX-L. i Hewitt C.N.: J. Chromatogr., 1993,648, 191-196.
[26] Partyka M., Zabiegała B. i Namieśnik J.: Chem. Inż. Ekol., 2003, 10, 521-551.
[27] Pylka-Gutowska E.: Ekologia z ochroną środowiska. Wyd. „Oświata", Warszawa 1999.
[28] Muezzinglu A., Odabasi M. i Onat L: Atmos. Environ., 2001. 35, 753-760.
[29] Truessel B. i Hangertner M.: Passive sampler for benzene, toluene and ksylene for ambient monitoring - Federal institute of Technology Zurych, Switzerland, For Presentation at the 83rd Annual Meeting & Exhibition Pittaburgh, Pennsylvania June 24-29, 1990.
[30] De Santis F., Fino A., Menichelli S., Yazzana C. i Allegrini I.: Anal. Bioanal. Chem., 2004, 378,782-788.
[31] Monn C.i Hangartner M.: Enwiron. Technol., 1996, 17, 301-307.
[32] Shneider P., Gebefugi I., Richter K., Wólke G., Schnelle J., Erich Wichmann H. i Heinrich J.: Sci. Total Enwiron., 2001,267,41-51.
[33] Begrow J., Hermann E, Keles T., Koch T. i Dunemann L.: J. Chromatogr. A. 1996,749, 181-191.
[34] Hellen H., Kukkonen J., Kauhaniemi M., Hakola H., Laurila T. i Pietarila H.: Atmos. Eiwiron., 2005, 39, 4003-4014.
[35] Bergow J., Jermann E„ Keles T. i Dunemann L.: Fresenius J. Anal. Chem., 1999, 363, 399-403.
[36] Hellen H., Hakola H., Laurila T., Hiltunen V. i Koskentalo T.: Sci. Total Environ., 2002, 298, 55-64.
[37] BrunoP., Caputi M., Caselli M., De Gennaro G. iDeRienzoM.: Almos. Environ„ 2005, 39, 1374-1355.
[38] Pilidis G.A., Karakitsios S.P. i Kassomenos P.A.: Atmos. Environ., 2005, 39, 6051-6065.
[39] Vardoulakis S., Gonzalez-Flesca N. i Fisher B.E.A.: Atmos. Eiwiron., 2002, 36, 1025-1039.
[40] Wideqvist U., Yesely V., Johansson C., Potter A. i Brorstrom-Lunden E.: Atmos. Erwiron., 2003, 37, 1963-1973.
[41] Pratt C.G., Bock D., Stock T.H., Morandi M., Adgate J.L., Ramachandran G., Mongin S.J. i Sexton K.: Environ. Sci. Technol., 2005, 39, 3261-3268.
[42] Vardoulakis S., Gonzalez-Flesca N., Fisher B.E.A. i Pericleous K.: Atmos. Environ.. 2005, 39, 2725-2736.
[43] Brown R.H., Wright M.D. i Plant N.T.: Pure Appl. Chem., 1999, 71, 1993-2008.
[44] Brown V.M. i Crump D.R.: Environ. Monit. Assess., 1998, 52, 43-55.
[45] Wright M.D., Plant N.T. i Brown R.H.: Environ. Monit. Assess., 1998, 52, 57-64.
[46] Editorial. Computers, Environ. Urban Syst., 2004, 28, 171-173.
[47] http://reports.eea.europa.eu
[48] Carruthers D.J., Holroyd R.L. i Hunt J.C.R.: J. Wind. Eng., 1994, 52, 139-153.
[49] Carruthers D.J., Edmunds H.A. i Bennett M.: Validation of the UK-ADMS dispersion model and assessment of the performance relative to R91 and ISC using archivc Lidar data. Report Ref.DoE/MW/RR/95/022. London, The UK Environment Agency, 1996.
[50] Bennet M. i Hunter G.C.: Atmos. Environ., 1997, 31, 429-439.
[51] Owen B., Edmunds H.A., Carruthers D.J. i Raper D.W.: Sci. Total Environ., 1999, 235, 277-291.
[52] Leksmono N.S., Longhurst J.W.S., Ling K.A., Chatterton T.J., Fisher B.E.A. i Irwin J.G.: Environ. Model. Software, 2006, 21, 494-500.
[53] Owen B., Edmunds H.A., Carruthers D.J. i Singles R.J.: Atmos. Environ., 2000, 34, 397-406.
[54] Namdeo A., Mitchell G. i Dixon R.: Environ. Model. Software, 2002, 17, 179-190.
[55] Vardoulakis S., Fisher B.E.A., Pericleous K. i Gonzalez-Flesca N.: Atmos. Environ., 2003, 37, 155-182.
[56] Nanni A., Riva G.M., Tinarelli G. i Brusasca G.: Sci. Total Environ., 1996,189/190, 301-309.
[57] Chan L.Y., Hung W.T. i Qin Y.: Environ. Intern., 1995, 21, 39-46.
[58] Baker C.J. i Hargreaves D.M.: J. Wind Eng. Ind. Aerodyn., 2001, 89, 187-200.
[59] Harris B.: Ań implementation of the OSPM/AEOLIUS Air-Pollution model in Mathcad and its application for small Wiltshire town. Materials Research Centre, University of Bath. Assessing the Environment of Location in Urban Streets, 2004, 1-14.
[60] Berkowicz R.: Environ. Monit. Assess., 2000, 65, 323-331.
[61] Buckland A.T. i Middleton D.R.: Atmos Environ., 1999, 33, 1017-1036.
[62] Nguyen K.C., Noonan J.A., Galbally l.E. i Physick W.L.: Atmos. Environ., 1997, 31, 947-958.
[63] Kukkonen J., Yalkonen E., Walden J., Koskentalo T., Karppinen A., Berkowicz R. i KartastenpS R.: Environ. Monit. Assess., 2000, 65, 371-379.
[64] Micallef A. i Colls J.J.. Sci. Total Environ., 1999,235, 199-210.
[65] Wahlin P.: Atmos. Environ„ 2003, 37, 4861-4867.
[66] Delaunay D.: J. Wind Eng. Ind. Aerodyn., 1996,64,221-231.
[67] Riddle A., Carruthers D., Sharpe A., MeHugh C. i Stocker J.: Atmos. Eiwiron., 2004, 38, 1029-1038.
[68] Jicha M., Pospisil J. i Katolicky J.: Eiwiron. Monit. Assess., 2000,65, 343-351.
[69] Ketzel M., Louka P., Sahm P., Gulloteau E., Sini J-F. i Moussiopoulos N.: Water, Air, Soil Pollut., 2002,2,603-613.
[70] Moon D., Albergel A., Jaśmin F. i Thibaut G.: Wind Eng. Ind. Aerodyn., 1997, 67/68, 781-791.
[71] Ketzel M., Berkowicz R. i Lohmeyer A.: Environ. Monit. Assess., 2000, 65, 363-370.
[72] Schatzmann M. i Leitl B.: Atmos Environ., 2002,36, 4811-4821.
[73] Ehrhard J., Khatib I.A., Winkler C., Kunz R., Moussyopoulos N. i Ernst G.: Wind Eng. Ind. Aerodyn., 2000,85,163-176.
[74] Yenetsanos A.G., "Ylachgiannis D., Papadopoulos A., Bartzis J.G. i Andronopoulos S.: Water, Air, Soil Pollut., 2002, 2, 325-337.
[75] Vlachogiannis D., Rafailidis S., Bartzis J.G., Andronopoulos S. i Yenetsanos A.G.: Water, Air, Soil Pollut., 2002,2, 405-417.
[76] Kunz R. i Moussiopoulos N.: Atmos. Eiwiron., 1995, 29, 3575-3591.
[77] Schucler S., Schlunzcn K.H. i Scholz F.: Tress., 2005,19, 154-161.
[78] Addison P.S., Currie J.I., Low D.J. i McCann J.M.: Environ. Monit. Assess., 65,333-342, 2000.
[79] Xia J. i Leung D.Y.C.: Atmos. Environ., 2001, 35, 5779-5788.
[80] Leung M.K.H., Liu C., Chan A.H.S., Leung D.Y.C., Yam W.C., Ng S.P. i Vrijmoed L.L.P.: Atmos. Environ., 2005, 39, 6345-6351.
[81] Xia J. i Leung Y.C.: Atmos. Environ., 2001, 35, 2033-2043.
[82] Ynag X.: Implementation of Neural Network Interpolation in ArcGlS and Casc Study for Spatial-Temporal Interpolation of Temperature. Master project POEC 6389, July, 2005.
[83] Zimmcrman D., Pavlik C.. Ruggles A. i Armstrong M.P.: Math. Cleol., 1999, 31, 375-390.
[84] Bartier P.M. i Keller C.P.: Comp. Geosci., 1996, 22, 795-799.
[85] Chui C.K. i Zhong L.: J. Math. Anal. Appl., 1999.233, 387-405.
[86] Sloan I.H.: J. Approx. Theory, 1995, 83, 238-244.
[87] KunkleT.: J. Approx. Theory, 1996, 84, 290-314.
[88] Delhez E.J.M.: Appl. Math. Lett., 2003,16, 17-26.
[89] Yoon J.: J. Approx. Theory, 2001,112, 1-15.
[90] Bejancu A.: J. Approx. Theory, 1999,99, 242-257.
[91] http://lazarus.elte.hu/hun/digkonyv/havas/mellekl/vm25/vma07.pdf
[92] Li L. i Revesz P.: Computers, Environment and Urban Systems, 2004, 28, 201-227.
[93] Zawadzki J.: Inż. Śród., 2005, 49,1234-4338.
[94] Zawadzki J. Kucharek M. i Treichel W.: Inż. i Ochr. Środow., 2004, 7, 381-392.
[95] Zawadzki J.: Inż. i Ochr. Środow., 2001,4, 369-391.
[96] Zawadzki J.: Inż. i Ochr. Środow., 2003, 6, 407-424.
[97] De Saeger E. i Pćrez Ballesta P.: The Diffuswe Monitor 1995, 7, 7-8.
[98] Perez Ballesta P., Connolly R., Boix A. i Cancelinha J.: Fresenius Environ. Buli., 2001, 12, 46-53.
[99] Robinson T.P. i Metternicht G.: Agric. Syst., 2005, 85, 19-41.
[100] Brown R.H.: Pure Appl. Chem., 1993,65, 1859-1874.
[101] Namyslowska-Wilczyńska B. i Wilczyński A.: Ochr. Środow., 1997, 2, 9-18.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BPG5-0018-0003