Ewolucja termiczna a modelowanie procesów generacji i ekspulsji węglowodorów na obszarze Pomorza Zachodniego

• Autorzy: Karnkowski P.H.

Warianty tytułu

EN

Thermal history and modelling of hydrocarbon generation and expulsion in the area of Western Pomerania (NW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Historia termiczna obszaru Pomorza Zachodniego może być obecnie analizowana za pomocą techniki komputerowej, która umożliwia śledzenie zmian strumienia cieplnego zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Na obszarze Pomorza Zachodniego rozkład strumienia cieplnego w czasie dewonu i karbonu charakteryzował się wysokimi wartościami (70-90 mWm [do -2)] a w permie zaczął się gwałtownie zmniejszać, aby osiągnąć w mezozoiku wartości rzędu 60-40mWm[do -2]. Znajomość powyższych wartości strumienia cieplnego umożliwia modelowanie procesów generacji i ekspulsji w osadach dewońskokarbońskich oraz w utworach czerwonego spągowca i cechsztynu. Dla utworów dewońsko-karbońskich na całym obszarze Pomorza Zachodniego (z wyjątkiem rejonu Dobrzycy i Sarbinowa) można spodziewać się stopnia dojrzałości materii organicznej odpowiadającego "oknu gazowemu". Brak uszczelnienia regionalnego pomiędzy utworami karbonu i czerwonego spągowca powoduje, że w osadach klastycznych pennu dolnego należy się spodziewać jedynie wystąpień gazu ziemnego. Na Pomorzu Zachodnim rysuje się tylko jeden obszar- między Daszewem a Reskiem, który wykazuje istnienie dwóch podwyższonych anomalii nasycenia gazem. Uzyskany w wyniku symulacji komputerowych obraz stref dojrzałości materii organicznej w utworach cechsztynu pokazuje, że strefa "okna ropnego" na Pomorzu Zachodnim ograniczona jest do stosunkowo wąskiego pasma o szerokości od 5 do 30 km. Wszystkie dotychczas odkryte w omawianym rejonie złoża ropy naftowej w utworach dolomitu głównego znajdują się w obszarze wymodelowanego "okna ropnego". Ta przesłanka zawęża obszar poszukiwań w cechsztynie do stosunkowo wąskiego terenu, ale jednocześnie pozwala skoncentrować prace geologicznogeofizyczne na lepiej doprecyzowanym poligonie badawczym.

EN

Thermal history in the area of Western Pomerania may be currently analysed by computer-aided simulation in which the spatial and temporal heat flow changes are predicted. In the mentioned area, during the Devonian and Carboniferous time span the values of heat flow was high (70-90 mWm[to -2]) but from the Permian it decreased, and in the Mesozoic period it achieved only 60-40 mWm[to -2] values. The knowledge of the above regularities is the base for modelling of hydrocarbon generation and expulsion in the Devonian and Carboniferous deposits, as well as in the Rotliegend and Zechstein rocks. In the area of Western Pomerania for the Devonian and Carboniferous rocks (beyond the Dobrzyca and Sarbinowo region) the "gas window" could be expected. Because of lack regional seal between the Rotliegend and Carboniferous only gas fields in the Rotliegend deposits may be preserved. The area between Daszewo and Resko seems to be the most perspective. Results obtained by computeraided modelling for the Zechstein deposits show that "oil window' zone is only restricted to narrow (5-30 km) strip of land. Here, all hitherto known oil fields in the Zechstein Main Dolomite are located in the modelled "oil window". These circumstances narrow the exploration in the Zechstein rocks down to relatively slim zone, but on the other hand it allows to concentrate exploration works in the more precise perspective area.

Słowa kluczowe

PL

ewolucja termiczna; procesy generacji i ekspulsji węglowodorów

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2000
• Tom: R. 56, nr 5
• Strony: 271--287
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz.. rys.

Twórcy

autor

Karnkowski P.H.

• Biuro Geologiczne GEONAFTA - Warszawa

Bibliografia

• 1. Allen P. A., Allen J. R. 1992: Basin analysis principles and applications. Blackwell Scientific Publications.
• 2. Antonowicz L., Iwanowska E., Jamrozik J., Nowicka A. 1993: Pochylone bloki/półrowy podłoża permu na obszarze antyklinorium i synklinorium pomorskiego - implikacje dla poszukiwań naftowych. Prz. Geol., 41: 71-75.
• 3. Bachleda-Curus T., Burzewski W., Falkiewicz A., Halat Z., Semyrka R., Grelowski C. 1995: Comprehensive evaluation of hydrocarbon source-rock potential of Devonian and Carboniferous formations in western Pomerania, Abstracts of Conference on Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Methods, Kraków.
• 4. Bojarska J., Głowacki E. 1990: Korelacja saksonu w głębszej części basenu czerwonego spą- gowca. Arch. Geonafta.
• 5. Bojarska J., Głowacki E. 1992: Mapa miąższości i litofacji saksonu w Polsce, 1:500 000. Arch. Geonafta.
• 6. Burzewski W., Maćkowski T., Łapinkiewicz A. P., Bachleda-Curus T., Semyrka R. 1995: Modelling of hydrocarbon generation for Devonian- Carboniferous source rocks, Abstracts of Conference on Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Methods, Kraków.
• 7. Dadlez R.. 1987: Kompleks cechsztyńsko- mezozoicznyw: A. Raczyńska (Ed.) Budowa geologiczna Wału Pomorskiego i jego podłoża. Prace Instytutu Geologicznego 119: 186-195.
• 8. Dadlez R. 1990: Tektonika południowego Bałtyku. Kwart. Geol., 34: 1-20.
• 9. Dayczak-Calikowska K., Moryc W. 1988: Rozwój basenu sedymentacyjnego i paleotektonika Polski. Kwart. Geol.
• 10. Deczkowski Z., Franczyk M. 1988a: Paleomiąższość, litofacje i paleotektonika noryku i retyku na Niżu Polskim. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p.93 -104.
• 11. Deczkowski Z., Franczyk M. 1988b: Paleomiąższość, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej jury dolnej w Polsce. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p. 105-116.
• 12. Gajewska J. 1988a: Paleomiąższość, litofacja wapienia muszlowego i kajpru dolnego oraz paleotektonika triasu środkowego na Niżu Polskim. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p.73-82.
• 13. Gajewska J.. 1988b: Paleomiąższość, litofacje i paleotektonika kajpru górnego na Niżu Polskim. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p.83-92.
• 14. Górecki W., Weil W., Wolnowski T. 1995: Oil and gas accumulation potential of the western Pomerania Area (North-Western Poland), Abstracts of Conference on Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Methods, Kraków.
• 15. IES-PETROMOD (1993): Podręcznik do pro- gramu PetroMod. Dział "Worstation", Geonafta. 16. Jaskowiak-Schoenaichowa M., Krassowska A. 1988: Paleomiąższość, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej kredy górnej w Polsce. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p. 177-198.
• 17. Jaworski K. 1987-1991: Mapy temperatur i gradientu geotermicznego w stropie osadów czerwonego spagowca, dolomitu głównego, malmu oraz w spagu osadów karbonu; 1:500 000. Arch. B.G. Geonafta.
• 18. Karnkowski P. 1979: Wgłębne przekroje geolo- giczne przez Niż Polski. Wyd. Geol. Warszawa.
• 19. Karnkowski P.. 1993: Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej w Polsce. T.1. Niż Polski, p. 214.
• 20. Karnkowski P., Krzysztofowicz Z., Solak M. 1978: Podcechsztyńska budowa geologiczna basenu permskiego. Kwart. Geol., no. 4.
• 21. Karnkowski P.H. 1987: Litostratygrafia czerwonego spągowca w Wielkopolsce. Kwart. Geol., v. 31, no. 4. p.643-672.
• 22. Karnkowski P.H. 1994: Rotliegend lithostratigraphy in the central part of the Polish Permian Basin. Geological Quarterly, v. 38, no. 1. p.27-42.
• 23. Karnkowski P.H. 1996a: Komputerowa analiza potecjalnych możliwości akumulacji gazu ziemnego w utworach czerwonego spągowca w polskim basenie permskim. Prz. Geol., 44, 2:159- 164.
• 24. Karnkowski P.H. 1996b: Historia termiczna i generacja węglowodorów w rejonie struktury Dobrzycy (Pomorze Zachodnie). Prz. Geol., 44, 4:349-357.
• 25. Karnkowski P.H. 1999: Origin and evolution of the Polish Rotliegend Basin. Polish Geological Institute Special Papers 3:1-93.
• 26. Lech S. 1985: Analiza litologiczno-stratygraficzna utworów karbonu synklinorium pomorskiego. Arch. B.G. Geonafta, Warszawa.
• 27. Lech S. 1993: Mapa geologiczna podłoża permu Pomorza Zachodniego, 1:200 000. Arch. Geo- nafta.
• 28. Majorowicz J. 1979: Earth thermal field in relation to tectonic structure of the Polish Lowlands. Biul. IG, 307: 5-60.
• 29. Marek S. 1988: Paleomiąższości, litofacje i Polsce Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p.157-174.
• 30. Matyja H. 1993: Upper Devonian of Western paleotektonika epikontynentalnej kredy dolnej w Pomerania. Acta Geol. Pol., 43:28-94.
• 31. Merta H. 1993a: Geochemiczna charakterystyka utworów dewonu, karbonu i permu na Pomorzu Zachodnim (zestaw kilku opracowań geoche- micznych). Arch. Geonafta.
• 32. Miłaczewski L. 1987: Dewon: Stratygrafia i charakterystyka litologiczna [w: A. Raczyńska (Ed.) Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża]. Prace Inst. Geol., 119: 16-21.
• 33. Niemczycka T., Brochwicz-Lewiński W. 1988: Rozwój górnojurajskiego basenu sedymentacyj- nego na Niżu Polskim. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p.137-156.
• 34. Nowicki M., Woźniak B., Gabryszewska G. 1990: Mapa strukturalna stropu czerwonego spagowca w Polsce, 1:500 000. Arch. Geonafta.
• 35. Plewa S. 1994: Rozkład parametrów geotermalnych na obszarze Polski. Wydawnictwo CPPGSMIE Kraków.
• 36. Pokorski J. 1988: Mapy paleotektoniczne czerwonego spągowca w Polsce. Kwart. Geol., v. 32, no. 1. p.15-32.
• 37. Pożaryski W. 1987: Paleozoik podpermski [w: A. Raczyńska (Ed.) Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża]. Prace Inst. Geol., 119: 174-185.
• 38. Pożaryski W., Karnkowski P. (Eds) 1992: Tectonic Map of Poland during the Variscan Time, Wyd. Geol., Warszawa. Ws
• 39. Skarbek K. 1992: Zasoby prognostyczne ropy i gazu w Polsce. Tech. Poszuk. Geol., no. 3-4.
• 40. Świdrowska J., Hakenberg M. 1995: Paleotectonic evolution of the Koszalin-Chojnice late Devonian Basin (Western Pomerania, Northern Poland). Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 44 (1), 17-36.
• 41. Wagner R. 1994: Stratygrafia i rozwój basenu cechsztyńskiego w Polsce. Prace Państw. Inst. Geol., 146.
• 42. Wilczek T. 1982: Mapa stopnia katagenezy substancji organicznej w stropie utworów czerwonego spagowca. Arch. Geonafta.
• 43. Żelichowski A.M. 1964: Problemy litologii i sedymentologii dolnego karbonu w Polsce. Kwart. Geol., vol 8, no 3, 524-541.
• 44. Żelichowski A.M. 1987: Karbon [w: A. Raczyńska (Ed.) Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża]. Prace Inst. Geol., 119: 21-25.