Wpływ użytkowania zlewni na ładunek wapnia, sodu, potasu i magnezu w wodach dopływających do jeziora Bukwałd

• Autorzy: Sidoruk M. , Skwierawski A.

Warianty tytułu

EN

Effect of land use on the calcium, sodium, potassium and magnesium contents in water flowing into the Bukwałd lake

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania nad wpływem zagospodarowania zlewni na odpływ wapnia, sodu i magnezu prowadzono na Pojezierzu Olsztyńskim w latach 2004 i 2005. Do badań wytypowano jezioro Bukwałd o powierzchni 36,2 ha i średniej głębokości 5,0 m. Do jeziora dopływają cztery cieki posiadające zlewnie o różnym sposobie zagospodarowania. Dwa dopływy północne położone są wśród gruntów użytkowanych rolniczo oraz dwa dopływy południowo-zachodnie, z których jeden wypływa z terenu podmokłego, drugi zaś w znacznej części przepływa przez las. W wyniku przeprowadzonych badań zaobserwowano, że koncentracja Ca[2+] , Na[+], K[+] oraz Mg[2+] w wodach dopływających do jeziora jest ściśle związana ze sposobem zagospodarowania zlewni. Najmniejsze średnie stężenia Ca[2+] (33,1 mg o dm [do -3]), Na[+] (4,0 mg o dm[do -3]) oraz Mg[2+] (6,3 mg o dm[do -3]) stwierdzono w wodach odpływających z obszaru bagiennego, natomiast największe było w wodach odpływających ze zlewni rolniczej (Ca[2+] 86,2 mg - dm[do-3], Na[+] 7 mg o dm[do -3], Mg[2+] 10,9 mg - dm[do -3]). Zlewnia rolnicza była także obszarem, z którego zanotowano największy odpływ substancji z jednostki powierzchni (Ca[2+] 395,7 kg - ha[do -1], Na[+]30,4 kg o ha[do -1], K[+] 17,2 kg o ha[do -1] oraz Mg[2+] 48,6 kg o ha[do -1]). Wyższe zawartości badanych związków w wodach odpływających z obszarów rolniczych są związane z intensywniejszym wymywaniem tych składników z gleb uprawianych ornie okresowo pozbawionych okrywy roślinnej. Znaczne deniwelacje występujące w zlewni jeziora mogą się także przyczyniać do szybszego odpływu biogenów, zwiększając tym samym swoją zawartość w wodach dopływających do zbiornika.

EN

The research on effects of land use on the contents of calcium, sodium, potassium and magnesium was conducted in the Olsztyn Lake District in the period of 2004-2005. The object of investigation was the Bukwałd lake with water table area of 36.2 ha and the average depth of 5 m. The lake is supplied by four streams varied in land use of their drainage areas. Two of them, located north of the lake, are agriculturally used and the other two located in the south-west drain wetlands and woodland areas. The research showed that the concentrations of Ca[2+], Na[+], K[+] and Mg[2+] in water flowing into the lake significantly depended on land use. The lowest concentrations Ca[2+] (33.1 mg o dm [to -3]), Na[+](4.0 mg odm[to -3]) and Mg[2+](6.3 mg dm[to -3]) occurred in water from wetland areas, whereas maximal values were noted in water outflowing from agricultural areas (86.2 mg of Ca[2+] o dm[to -3] 7 mg of Na[+]o dm[to -3], 10.9 mg of Mg2+ dm[to -3]). The agricultural drainage areas were characterized by maximal annual export of the chemical species: 395.7 kg of Ca[2+] . ha[to -1], 30.4 kg, of Na[+] - ha[to -1], 17.2 kg of K[+] o ha[to -1] and 48.6 kg of Mg[2+]o ha[to -1]. High concentrations of the ions in water from arable lands resulted from an intensive leaching of soil due to the ploughing and periodical lack of plant cover. Considerable differences in the elevation of the Bukwaid lake drainage basin contribute to the rapid outflow of the ions and cause the increase in the concentrations in water supplying the lake.

Słowa kluczowe

PL

jeziora; zlewnia; biogenny; eutrofizacja

EN

lake; drainage area; nutrients; eutrophication

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemia i Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 13, nr S2
• Strony: 337--343
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., 1 rys., 3 tab.

Twórcy

autor

Sidoruk M.

autor

Skwierawski A.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, pl. Łódzki 2, 10-957 Olsztyn, tel. [phone],

Bibliografia

• [1] Koc J. i Szymczyk S.: Wpływ intensyfikacji rolnictwa na odpływ wapnia i magnezu z gleb. J. Elementol. 2003,8(4)231-238.
• [2] Borowiec S. i Pieńkowski P.: Oddziaływanie geochemiczne i antropogeniczne na chemizm wód obszarów rolniczo-leśnych Pomorza Zachodniego. Geoekosystem obszarów nizinnych, Ossolineum, Wrocław 1993,19-23.
• [3] Kajak Z.: Hydrologia-Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2001, s. 355.
• [4] Koc J.: Kształtowanie i ochrona środowiska obszarów wiejskich w świetle polityki ekologicznej (sozologicznej) państwa. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 2004, (499), 105-119.
• [5] Hermanowicz W., Dojlido J., Doiańska W., Koziorowski B. i Zerbe J.: Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Arkady, Warszawa 1999, 556.
• [6] Sapek A.: Udział rolnictwa w zanieczyszczeniu wody sktadnikami nawozowymi. Zcsz. Eduk. nr i/96, Wyd. [MUZ, Falenty 1996, 9-33.
• [7] Koc J., Glińska K., Nowicki Z. i Rochwerger A.: Wpływ sposobu użytkowania terenu na jakość wód powierzchniowych na przykładzie wybranych zlewni Pojezierza Olsztyńskiego. Inż. Śród. w Ekspl. Obiektów Wojsk., WAT, Warszawa 1996, 58-63.
• [8] Koc J., Szymczyk S., Cymes I., Szyperek U. i Skwierawski A.: Wptyw intensywności rolnictwa na stan wód małych zbiorników w krajobrazie rolniczym. Pamięt. Puław.. 2002, 130, 357-362.
• [9] Koc J.: Wptyw intensywności użytkowania terenu na wielkość odpływu biogenów z obszarów rolniczych. Rocz AR Pozn., 1998, 52, 101-106.
• [10] Skonieczek P., Rochwerger A., Sobczyńska-Wójcik K. i Rafalowska M.: Wptyw zbiornika wstępnego na ograniczenie spływu składników mineralnych ze zlewni rolniczo-leśnej. Nawozy i Nawożenie. 2004, 2(19). 130-137.
• [11] Cymes I. i Szymczyk S., Wpływ użytkowania i typu gleby na zawartość sodu, wapnia i magnezu w wodzie śródpolnych małych zbiorników, i. Elementol., 2005,10(2) 249-257.