Czynniki warunkujące migrację azotanów(v) w ekosystemach wodnych doliny rzecznej na przykładzie środkowej Łyny

• Autorzy: Kobus Sz. , Glińska-Lewczuk K.

Warianty tytułu

EN

Factors limiting nitrate(v) nitrogen migration in water ecosystems of river valley, the case study of the middle Łyna river

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W roku hydrologicznym 2004 prowadzono badania nad zawartością azotanowej(V) formy azotu w wodach krążących w dolinie rzeki Łyny. Do badań wybrano obszar obejmujący dolinę w jej środowym biegu, charakteryzującą się dużą krętością i występowaniem starorzeczy. Do każdego z dwóch wytypowanych do badań starorzeczy jest doprowadzony rów drenarski, odbierający odpływy z obszarów rolniczo użytkowanych. Z piezometrów położonych w sąsiedztwie starorzeczy pobierano takie wodę gruntową. Analiza składu chemicznego wód obu zbiorników, wód gruntowych i drenarskich wykazala czasową i przestrzenną zmienność zawartości azotanów. Wyniki dowiodły, iż koncentracja tej formy azotu jest uzależniona zasilaniem zewnętrznym w ten składnik. Porównując średnioroczne stężenia składnika w wodach powierzchniowych, najwyższą jego wartość, tj. 0,62 mg N-NO3 dm[do -3], stwierdzono w wodach rzecznych. Wody te wykazywały ponadto najwyższą sezonową stabilność koncentracji składnika pomimo szerokiego spektrum antropogenicznych źródeł zanieczyszczeń w zlewni. Niższe stężenia N-NO3 w starorzeczach (0,35 mg N-NO3 - dm[do -3] S2 i 0,58 mg N-NO3 dm[do -3] - S4) względem wód rzeki wskazują na zdolność samooczyszczania się ich wód wskutek rozcieńczenia wodami gruntowymi lub bioakumulacji, pomimo bezpośredniego połączenia z rzeką oraz zasilania wodami rowów (0,48 mg N-NO3. dm[do -3] S2 i 1,58 mg N-NO3 o dm[do -3]S4). Zawartość azotanów w wodach gruntowych wykazywała zmienność w zależności od położenia względem stoku i sposobu użytkowania terenu. Najniższe stężenia azotanów w wodach podziemnych zaobserwowano w wodach pod użytkiem zielonym (0. 10 mg N-NO3 dm[do -3]), u podnóża stoku doliny, podczas gdy największe w piezometrze położonym w strefie terasy zalewowej (0,20 mg NO3/dm[do 3]).

EN

In the period of 2004 hydrochemical research on nitrate(V) nitrogen content was carried out in water circulated in the Lyna river valley. In the valley ground water two oxbow lakes was taken into consideration. Each reservoir was supplied with drainage outflows from arable lands. There was stated seasonal and spatial variability nitrate nitrogen content in surfaces water. The maximal average concentration of N-NO3 was found in river water and it showed a relative seasonal stability (0.62 mg NO3 dm[to-3) because of wide range of pollution sources in the basin. Nitrate nitrogen concentration in S2 oxbow lake (0.35 mg NO3 dm[to -3) shows a self-purification of water ability in comparison with river water in spite of water exchange with the river and concentrating effect of reclamation ditch water (0.48 mg NO3 dm[to - 3]). Ground water nearby this part of the river valley were relative not much polluted (0.15 mg NO3dm[to -3]).

Słowa kluczowe

PL

azot azotanowy(V); starorzecza; skład chemiczny; jakość wód; rów melioracyjny; redukcja zanieczyszczeń

EN

nitrate(V) nitrogen; oxbow lake; chemical composition; water quality; reclamation ditch; reduction of pollution

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemia i Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 13, nr S2
• Strony: 295--303
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., 3 rys., 2 tab.

Twórcy

autor

Kobus Sz.

autor

Glińska-Lewczuk K.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, pl. Łódzki 2, 10-759 Olsztyn, tel. [phone],

Bibliografia

• [1] Kaca E., Labedzki L., Czaplak I., Jędryka E. i Chrzanowski S.: Melioracje a ochrona walorów przyrodniczych dolin rzecznych. Wiad. Mel. i Łąk., 2004 XLVII (1), 3-7.
• [2] Igras J. i Piętrach C.: Ryzyko zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi z dziatalności rolniczej w Polsce. Pamięt. Puław., 2002 (130), 291-299.
• [3] Glińska-Lewczuk K. i Kobus S.: Znaczenie odpływów melioracyjnych w kształtowaniu chemizmu wód starorzeczy. Cz I Mineralne formy azotu. Nawozy i nawożenie, 2004, 2(19), 50-63.
• [4] Glińska-Lewczuk K.: Oxbow lakes as biogeochemical filters for nutrient outflow from agricultural areas. (Eds: L Heathwaite, B. Webb, D. Rosenberry, D. Weaver, M. Hayashi) Dynamics and Biogeo-chemislry of River Corridors and Wetlands. 2005 1AHS Publ. 294, s. 55-65.
• [5] Kopiński J.: Regionalne zróżnicowanie bilansu azotu, fosforu, i potasu w rolnictwie polskim w lalach 1999-2003. Nawozy i nawożenie, 2005, 2(23), 84-93
• [6] KOC J.: Wpływ intensywności użytkowania terenu na wielkość odpływu biogenów z obszarów rolniczych. Rocz. AR Poznań CCCVII, Roln. 1998, 52, 101-106.
• [7] Koc J., Ciećko C., Janicka R. i Rochwerger A.: Czynniki ksztallujące poziom mineralnych form azotu w wodach obszarów rolniczych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 1996, (440), 175-183.
• [8] Rajda W. i Nadkaniec J.: Fizykochemiczne cechy wód powierzchniowych niikrozlewni rolniczej i osadniczo-rolniczej. Zesz. Nauk. AR Kraków 2000 (370), 5-13; Durkowski T : Zasoby wodne a jakość wody w rolnictwie. Zesz. Eduk. 3/97, Wyd. 1MUZ, Falenty 1997, 17-38.
• [9] Fotyma E., Fotyma M. i Piętrach C.: Zasobność gleb Polski w azot mineralny. Nawozy i nawożenie, 2005 2(23). 41-48.
• [10] Hermanowicz W , Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski B. i Zerbe J : Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Wyd. 11. Arkady, Warszawa 1999.