Ocena jakości osadów dennych pobieranych w strefie brzegowej Zatoki Gdańskiej na podstawie zawartości analitów z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych

• Autorzy: Grynkiewicz M. , Dembska G. , Wiśniewski S. , Aftanas B.

Warianty tytułu

EN

Assessment of the quality of bottom sediments sampled in the littoral zone of Gdańsk bay, basing on content of polycyclic aromatic hydrocarbons

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ochrona Bałtyku przed zanieczyszczeniem jest jednym z najważniejszych zadań postawionych przed państwami basenu Morza Bałtyckiego. Problem ten ma duże znaczenie z punktu widzenia ochrony środowiska, ale także biorąc pod uwagę walory rekreacyjne, estetyczne i turystyczne. Duże zagrożenie dla ekosystemu morskiego stanowią osady denne pochodzące z Zatoki Gdańskiej. Osady te ze względu na bliskość portów, stoczni oraz ujścia rzek są zanieczyszczone metalami ciężkimi, wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi PAH, polichlorowanymi bifenylami (PCB), pestycydami, związkami ropopochodnymi oraz fenolami. W przedstawionych badaniach oznaczono stężenia analitów z grupy PAH oraz zawartość substancji organicznej w próbkach osadów dennych pobranych w strefie brzegowej Zatoki Gdaiiskiej. Największe oznaczane stężenia poszczególnych badanych związków wynosity: naftylen 1,858 mg/kg, acenaftalen 0,280 mo/kg, acenaften 0,764 mg/kg, fluoren 0,964 mg/kg, fenantren 1,821 mg/k.g, antracen 0,707 mg/kg, fluoranten 2,231 mg/kg, piren 2,056 mg/kg, benzo[a]antracen 1,637 mg/kg, chryzen 1,816 mg/kg, benzo[bjfluoranten 2,389 mg/kg, benzo[k]fluoranten 1,535 mg/kg, benzo[a]piren 2,276 mg/kg, indeno[1.2,3-c,d]piren 2,070 mg/kg, dibenzo[a,h]antracen 0,767 mg/kg benzo[g,h,i]perylen 2,109 mg/kg. Zawartość materii organicznej w analizowanych próbkach wahała się od 0,24 do 27,66%. Z matematycznej obróbki danych wynika, że wartość stężenia sumy oznaczanych związków zależy w 82% od zawartości materii organicznej w próbkach osadów dennych (współczynnik determinacji R2 = 0.82). Po przeprowadzeniu transformacji zmiennych zgodnie ze wzorem matematycznym x' = log(x) otrzymano wykres korelacyjny liniowej zależności pomiędzy zmienną zależną i zmienną objaśniającą z wartością współczynnika determinacji R2 = 0,92 (współczynnik korelacji r = 0,96).

EN

Pollution protection of the Baltic Sea is one of the key tasks standing before the Baltic Sea Region states. This is an important problem not only from the environmental point of view, but also it is important for the recreation, aesthetic and touristic values of the region. Dumped in the sea bottom sediments from port basins are a significant danger to the whole marine ecosystem. These sediments are polluted with heavy metals, polycyclic aromatic hydrocarbons PAHs, polychlorinated biphenyls PCBs, pesticides. oil related compounds and phenols. The concentration of compounds from the PAHs group and amount of organic substances in the samples of bottom sediments, taken from littoral zone of Gdansk Bay have been determined. The hiohest concentrations have been: naphthalene 1.858 mg/ka, acenaphthylene 0.280 mg/kg, acenaphthene 0.764 mg/kg, fluorene 0.964 mg/kg, phenanthrene 1.821 mg/kg, anthracene 0.707 mg/kg, fluoranthene 2.231 mg/kg, pyrene 2,056 mglkgbenm[a]anthracene 1.637 mg/kg, chrysene 1.816 mg/kg, benzo[b]fluoranthene 2.389 ma/kg, benzo[k]fluoranthene 1.535 mg/kg, benzo[a]pyrene 2.276 mg/kg, indeno(1,2,3-c,d)pyrene 2.070 mg/kg, dibenzo[a,h]anthracene 0.767 mg/kg, benzo[g,h,i]perylene 2.109 mg/kg. The amount of organic matter in the analysed samples have been from 0.24 to 27.66%. From mathematical analysis of data it results that the value of concentration of the PAHs group depended in 82% on the samples of bottom sediments (coefficient of determination R[to 2] = 0.82). After conducting the transformation of variables according to the mathematic formula x' = log(x), it resulted the linear correlation dependence between the dependent variable and explanatory variable with the value of coefficient of determination R[to 2] = 0.92 (coefficient of correlation r = 0.96).

Słowa kluczowe

PL

osady denne; wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne; materia organiczna; analiza chemometryczna

EN

sediments; polycyclic aromatic carbons; organic matter; chemometric analysis

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemia i Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 13, nr S2
• Strony: 285--294
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., 5 rys., 3 tab.

Twórcy

autor

Grynkiewicz M.

autor

Dembska G.

autor

Wiśniewski S.

autor

Aftanas B.

• Zakład Ochrony Środowiska, Instytut Morski, ul. Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk

Bibliografia

• [1] SpadareP.A.,Templeton D.W., Hartman G.L. i Wang T.S.: Water Sci. Technol., 1993, 28, 237-241.
• [2] Makuch B., Olańczuk-Neyman K. i Galer K.: Oznaczanie zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w osadach dennych. Materiały międzynarodowej konferencji, AU/CO'96, 8-12.09.1996, Gdańsk, tom 2, s. 495.
• [3] Winkels H.J., Kroonenberg S.B., Lychagin M.Y., Marin G., Rusakov G.V. i Kasimov N.S : Appl. Geochem.. 1998, 13(5), 581-589.
• [4] ChengCh.-Y.. Sumner P.L., Fuller Ch. B. i Ernest A.N.: Water Environ. Res., 1998, 70(4), 780-791.
• [5] Morison R.T. i Boyd R.N.: Chemia organiczna. PWN, Warszawa 1990.
• [6] Namieśnik J. (red.): Metody instrumentalne w kontroli zanieczyszczeń środowiska. Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1992.
• [7] Maliszewska-Kordybach B. i Nardarowicz M.: Problemy zanieczyszczenia środowiska glebowego wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi i metody ich analizy- Materiały Sympozjum: Związki organiczne w środowisku i metody ich oznaczania. Jachranka 23-27 maja 1994, Warszawa 1994.
• [8] Lee M.L., Novotny MV. i Bartle K.D.: Analitycal Chemistry of Polycyclic Aromalic Compounds. Academic Press, 1981
• [9] Galer K.: Specjacja fizyczna WWA i PCB w środowisku rzeki - nowe procedury analityczne Rozprawa doktorska. Wydział Chemiczny PG, Gdańsk 2000.
• [10] Galer K., Makuch B., Wolska L. i Namieśnik J.: Chem. Inż. Ekol., 1997, 4(3), 285-291
• [11] Peterson S. i Mackey D.: Ecol. Modelling, 1989. 47, 85-93.
• [12] Odabasi M., Tasdemir Y.. Yardar N., Safuoglu A. i Holsen T. M.: Environ. Res. Forum, 1997, (7-8), 317-326.
• [13] Simpson C.D., Cullen W.R., Quinland K.B. i Reimer K.J.: Chemosphere, 1995,31,4143-4151.
• [14] The determination of 6 specific PAH, Materials for the Examination of Waters and Associated Materials Her Majesty's Stationery Office, London 1985.
• [15] Ostrowska A., Gawliński S. i Szczubialka Z.: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1991.