Badania poziomów zanieczyszczeń w płynach ustrojowych człowieka

Kozłowska, K.; Polkowska, Ż.; Namieśnik, J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Badania poziomów zanieczyszczeń w płynach ustrojowych człowieka

Autorzy

Kozłowska K. , Polkowska Ż. , Namieśnik J.

Identyfikatory

Warianty tytułu

Study of the Level of Pollution in Human Body Fluids

Języki publikacji

Abstrakty

Źródłem informacji o stanie środowiska mogą być zarówno wyniki badań próbek części nieożywionej (woda, gleba, powietrze), jak i próbek części biotycznej, w tym także tkanek i płynów ustrojowych człowieka, który jest nieustannie narażony na działanie szerokiego spektrum ksenobiotyków. W niniejszej pracy przedstawiono przegląd metod izolacji, wzbogacania i technik oznaczeń końcowych analitów z próbek moczu ludzkiego i krwi. Zawarto również informacje na temat metod i technik analitycznych wykorzystywanych do oznaczania zarówno związków nieorganicznych (metali) oraz wybranych związków organicznych (alkoholi, lotnych związków chloroorganicznych, węglowodorów aromatycznych: benzen, toluen, styren oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych). Oznaczanie tych związków i ich metabolitów (biomarkerów) w moczu jest często wykorzystywane jako ilościowy wskaźnik ekspozycji na daną substancję (tzw. monitoring biologiczny). .

Information on environmental quality can be drawn from studies of abiotic matter (water. soil, air) as well as biotic matter including tissues and body fluids of man, who is threatened by exposure to a wide spectrum of xenobiotics. Analysis of body fluids (mainly blood and urine) can be a useful and interesting way of getting information on environmental quality. For determination of composition of such body fluids as urine and blood, samples must be subjected to treatment, since they are of very complex matrices, which makes it impossible to directly apply any available analytical methods. This work reviews methods of isolation and enrichment of selected analytes in human urine and blood as well as final methods of those analytes determination. The methods to determine inorganic (metals) as well as organic substances (alcohol, volatile chloroorganic compounds, aromatic hydrocarbons : benzene, toluene, styrene and polycyclic aromatic hydrocarbons are described. The determination of the above compounds as well as their metabolites can be used as a quantitative measure of exposure to a given substance (biomonitoring).

Słowa kluczowe

mocz ludzki składniki śladowe metale lotne związki organiczne izolacja wzbogacanie biomarkery biomonitoring

human urine trace components metals volatile compounds isolation preconcentration biomarkers biomonitoring

Wydawca

Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2003

Tom

Vol. 10, nr 1-2

Strony

7--41

Opis fizyczny

2 rys., 6 tabel, bibliogr. 76 poz.

Twórcy

autor

Kozłowska K.

Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk (Poland), tel. 48/0/.../58 347 21 10, faks 48/0/.../58 3472694

autor

Polkowska Ż.

Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk (Poland), tel. 48/0/.../58 347 21 10, faks 48/0/.../58 3472694

autor

Namieśnik J.

Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk (Poland), tel. 48/0/.../58 347 21 10, faks 48/0/.../58 3472694

Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk (Poland), tel.: 48/0/.../58 347 21 10, fax: 48/0/.../58 347 26 94, chemanal@pg.gda.pl

Bibliografia

[1] Chemia sądowa, (red.) Kościelniak P. i Piekoszewski W., Wyd. Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków 2002.
[2] http://republika.pl/skalar/ekotoks.html, Ekotoksykologia (strona już nie istnieje lub została przeniesiona).
[3] Zakrzewski S.: Podstawy toksykologii środoowiska, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1995.
[4] Indulski J.: Kryteria zdrowotne środowiska, t. 6: Zasady i metody oceny toksyczności związków chemicznych, cz. I, PZWL, Warszawa 1986.
[5] Namieśnik J. i Jaśkowski J.: Zarys ekotoksykologii, EKO-Pharma, Gdańsk 1995.
[6] Seńczuk W.: Toksykologia, PZWL, Warszawa 1994.
[7] Bogdanik T.: Toksykologia kliniczna, PZWL, Warszawa 1988.
[8] Dutktewicz C., Andryszek Cz., Kończalik J., Murowaniecki Z., Rachański D., Rolecki R. i Wasiela T.: Ocena zagrożeń środowiskowych i zdrowotnych w dużych obszarach geograficznych, IMP, Łódź 1997.
[9] Jakubowski M.: Monitoring biologiczny narażenia na czynniki chemiczne w środowisku pracy, IMP, Łódź 1987.
[10] Horański M.: Badanie krwi, Żyjmy dłużej, 1999, (8), 4-7.
[11] Zakrzewska M.: Badanie moczu, Żyjmy dłużej, 1999, (8), 12-15.
[12] Indulski J., Lutz W. i Krajewska B.: Biomarkery zagrożeń zdrowotnych osób zamieszkujących obszary o wysokim stopniu skażenia kancerogennymi substancjami chemicznymi, IMP. Łódź 1996.
[13] Namieśnik J., Jamrógiewicz Z., Pilarczyk M. i Torres L., Przygotowanie próbek środowiskowych do analizy, WNT, Warszawa 2000.
[14] Zygmunt B., Zesz. Nauk Politechniki Gdańskiej, Chemia 1997, XXXVII, 3-77.
[15] Kabata-Pendias A. i Szteke B.: Problemy jakości analizy śladowej w badaniach środowiska przyrodniczego, PIOŚ, Warszawa 1998.
[16] Merian E.: Metals and their compounds in the environment, Occurrence, analysis and biological relevance, Verlag Chemie, Weinheim 1991.
[17] Apostoli P., Bartoli D., Alessio L. i Buchet J.P.: Occup. Environ. Med., 1999, 56, 825-832.
[18] Jack C.Ng., Johnsona D., Imrayb P., Chiswell B. i Moore M.R.: Analyst, 1998, 123, 929-933.
[19] Heinrich-Ramm R., Minut-Prüfert S. i Szadkowski D.: J. Hyg. Environ. Health, 2001, 203, 475-477.
[20] Cadore S., Aparecida P. dos Anjos i Baccan N.: Analyst, 1998, 123, 1717-1719.
[21] Wang J. i Hansen E.H.: At. Spectrosc., 2001, 22, 312-31.
[22] Gianello G., Masci O., Carelli G., Vinci F. i Castellino N.: Ind. Health, 1998, 36, 74-77.
[23] Petersen R., Thomasen J. Frolund, Kjärgaard Jorgensen N. i Mikkelsen S.: Occup. Environ. Med., 2000. 75, 140-142.
[24] Elis A., Forom P., Ninio A., Cahana L. i Liszner M.: J. Occup. Environ. Health, 2001, 7, 206-208.
[25] Mason H.J., Williams N., Armitage S., Morgan M., Green S., Perrin B. i Morgan W.D.: Occup. Environ Med., 1999, 56, 551-558.
[26] Odland J.Ø., Nieboer E., Romanova N., Thomassen Y., Norseth T. i Lund E.: J. Environ. Monit., 199, 1, 153-161.
[27] Wang J. i Hansen E.H.: Anal. Chim. Acta, 2000, 424, 223-232.
[28] Schierl R.: Envirommental monitoring of platinum in air and urine, Microchem. J., 2000, 67, 245-248.
[29] Barregird L.: J. Work. Environ. Health, 1993, 19, 45-49.
[30] Santa Rosa R.M.S., Müllrr R.C.S., Alves C.N., Sarkis J.E. de S., Bentes M. H. de S., Brabo E. i de Oliveira E.S.: Sci. Total. Environ., 2000, 261, 169-176.
[31] Karakaya A., Karaaslan Z., Duydu Y.. Yücesoy B., Oflaz G. i Köse K.: Biomarkers, 2001, 6, 351-356.
[32] Townsend A T.: J. Anal. At. Spectrom., 2000, 15, 307-314.
[33] Zuloaga O., Etxebarria N., Fernandez L.A. i Madariaga J.M.: Anal. Chim. Acta, 2000. 416. 43-53.
[34] Namieśnik J., Zygmunt B., Biziuk M., Wiergowski M. i Torres L.: Pol. J. Environ. Stud., 1996, 5, 5-25.
[35] Staniszewska M.: Opracowanie „bezrozpuszczalnikowych" metodyk jednoczesnego oznaczania szerokiej gamy lotnych i średniolotnych związków organicznych w próbkach wody, Praca doktorska, Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2000.
[36] Namieśnik J., Górecki T. i Biziuk M.: Anal. Chim. Acta, 1990, 237, 1-60.
[37] Kozłowski E., Sieńkowska-Zyskowska E. i Biziuk M.: Chem. Anal., 1983, 28, 817-822.
[38] Kozłowski E. i Polkowska Ż.: Chem. Anal., 1996, 41. 173-181.
[39] Polkowska Ż. i Kozłowski E.: Chem. Anal., 1996, 41, 183-191.
[40] Polkowska Ż., Namieśnik J., Czerwiński J. i Zygmunt B.: Int. J. Food Sci. Technol., 1996, 31, 387-395.
[41] Biziuk M.: Metody izolacji i oznaczania lotnych związków chlorowcoorganicznych oraz wybranych pestycydów w wodach naturalnych i uzdatnionych, Zesz. Nauk. Politechniki Gdańskiej, Chemia 31/513, Politechnika Gdańska, Gdańsk 1994.
[42] Polkowska Ż.: Oznaczanie śladów lotnych związków organicznych w próbkach ciekłych uwalnianych i wzbogacanych techniką analizy fazy nadpowierzchniowej nad cienką warstwą cieczy, Rozprawa doktorska, Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1996.
[43] Kuran P. i Sojak L.: J. Chromatogr. A, 1996, 733. 119-141.
[44] Namieśnik J.: Chem. Inż. Ekol., 2000. 7, 551-556.
[45] Passarelli M.M., Poalielo M.M.B., Matuo T., Turin C.A., Nascimento E.S.: Sci. Total. Environ., 1999, 243/244, 349-352.
[46] Berode M. Sethre T., Läubli T. i Savolainen H.: Arch. Occup. Environ. Health, 2000, 73, 410-414.
[47] Lee Ch-W. i Weisel C.P.: J. Anal. Toxic., 1998, 22. 1-5.
[48] Polkowska Ż., Górecki T. i Namieśnik J.: Occup. Environ. Hyg, 1999, 14, 240-245.
[49] Polkowska Ż., Górecki T. i Namieśnik J.: Am. Clin. Lab., 2001, 9, 38-43.
[50] Nakahama T., Fukuhara M. i Inouye Y.: Environ. Health, 1997, 43, 280-284.
[51] Imbriani M., Niu Q., Negri S. i Ghittori S.: Ind. Health, 2001, 39, 225-230.
[52] Aggazzotti G., Fantuzzi G., Right E. i Predieri G.: Chromatogr. A., 1995, 710, 181-190.
[53] Aggazzotti G., Fantuzzi G., Right E. t Predieri G.: Sci. Total. Environ., 1998, 217, 155-163.
[54] Qu Q., Melikian A.A., Li G., Shore R., Chen L., Cohen B., Yin S., Kagan M.K., Li H., Meng M., Jin X., Winnik W., Li Y., Mu R. i Li K.: Am J. Ind. Med., 2000, 37, 522-531.
[55] Rothman N., Bechtold W.E., Yin S-N., Dosemeci M., Li G-L., Wang Y-Z., Griffith W.C., Smith M.T. i Hayes R.B.: Occup. Environ. Med., 1998. 55, 705-711.
[56] Ming Zhu Fang, Min Ki Shin, Ki Wan Park, Yoon Shin Kim, Jee Woo Lee i Myung Haing Cho.: J. Work Environ Health, 2000, 26, 62-66.
[57] Fustinoni S., Buratti M., Giampiccolo R., Brambilla G..,Foà V. i Colombi A.: Int. Arch. Occup. Environ. Health, 2000, 73, 389-396.
[58] Angerer J., Schildbach M. i Krämer A.: Arch. Toxicol., 1998, 72, 119-123.
[59] Prieto M.J., Berenguer V., Marhuenda D. i Cardona A.: J. Chromatogr. B, 2000, 741, 301-306.
[60] Inaoka T.. Nagano M., Kitano T., Ushijima K., Minamoto K., Tasaki R. i Koyanagi A.: J. Occup. Health., 2001. 44, 83-88.
[61] Truchon G., Begin D., Lesage J., Goldberg M., Talbot D., Drolet D. i Gerin M.: J. Occup. Health, 1998, 40, 350-355.
[62] Krämer A., Linner M. Jr, Wrbitzky R. i Angerer J.: Int. Arch. Occup. Environ. Health, 1999, 72. 52-55.
[63] van Delft J.H.M., Steenwinkel M-J.S.T., van Asten J.G., de Kogel N., Bruijntjes-Rozier T.C.D., Schouten T., Cramers P., Maas L., van Herwijnen M.H., van Schooten F-J. i Hopmans P.M.J.: Ann. Occup. Hyg., 2001, 45, 395-408.
[64] Bieniek G.: Am. J. Ind. Med., 1998, 34, 445-454.
[65] Gündel L. i Angerer L.: Aromat. Compds, 1999, 17, 157-169.
[66] Szaniszlò J. i Ungváry G.: J. Toxicol. Environ. Health, 2001, 62, 297-306.
[67] Jongeneelen F.J.: Ann. Occup. Hyg., 2001, 45, 3-13.
[68] Karahalil B., Burgaz S., Fisek G. i Karakaya A.E.: Genet. Toxicol. Environ. Mutagen., Mutat. Res., 1998, 412, 261-269.
[69] Li H., Krieger R.I. i Li Q.X.: Sci. Total. Environ., 2000, 257, 147-153.
[70] Lafontaine M., Payan J.P., Delsaut P. i Morele Y.: Ann. Occup. Hyg., 2000, 44, 89-100.
[71] Heudorf U., Angerer J.: Umweltmed. Forsch. Prax., 2000, 5, 218 226.
[72] Hara K., Hanaoka T., Yamano Y., Pan G., Ichiba M.Y., Wang Y., Zhang J., Feng Y., Guan D., Gao G,, Xu Z., Takahashi K. i Itani T.: Nagoya Med. J., 1998, 42, 157-169.
[73] Smith Ch.J., Huang W., Walcott Ch.J., Tuner W., Grainger J. i Patterson D.G. Jr.: Anal. Bioanal. Chem., 2002, 372, 216-220.
[74] Guchelaar H-J., Chandr L., Schouten O. i van den Brand W.A.: Fresenius J. Anal. Chem., 1999, 363, 700-705.
[75] Sakra N., Nishimura S., Fujita N., Namera A., Yashiki M. i Kojami T.: J. Chromatogr. B, 1998, 719, 209-212.
[76] Grimmer G., Dettbarn G., Seidel A., Jacob J.: Sci. Total. Environ., 2000, 247, 81-90.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BPG1-0012-0046