Terenowe zbiorniki wyrównawcze w miejskich systemach wodociągowych Wielkiego Księstwa Poznańskiego

• Autorzy: Urbaniak M.

Warianty tytułu

EN

Ground water reservoir in urban water supply system in Great Duchy of Poznan

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zabytkowe terenowe zbiorniki wyrównawcze należą do rzadko spotykanych budowli wodociągowych, choć pełniły role analogiczne do wież wodnych. Magazynowały wodę i utrzymywały stałe ciśnienie w sieci wodociągowej. Na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego do końca zaborów tego typu budowle zrealizowano tylko dla sześciu miast: Chodzieży, Krotoszyna, Leszna, Nakla, Poznania i Rawicza. Do dziś zachowały się dla czterech ośrodków: Rawicza (1896 r.), Krotoszyna (1901 r.), Nakla (1903 r.) i Chodzieży (1913 r.). Zbiorniki dla Rawicza i Nakla posiadają bogatą, historyzującą oprawę architektoniczną, zbiornik dla Krotoszyna zaprojektowano znacznie skromniej. Ostatni obiekt, zbudowany w przededniu I wojny światowej w Chodzieży, otrzymał nowoczesną, żelbetową konstrukcję i został pozbawiony charakterystycznego budynku wejściowego, pełniącego funkcje nie tylko utylitarne, ale także reprezentacyjne.

EN

Historic ground water reservoirs are very rarely construction in water supply system, even though functions were the same as water tower. It store water and keep standing pressure in water supply system. In Great Duchy of Poznan, to end of annexation, that kind of building were in six cities: Chodzież, Krotoszyn, Leszno, Nakło, Poznan and Rawicz. Up to this day survive only four: Rawicz (1896), Krotoszyn (1901), Nakło (1903) and Chodzież (1913). Reservoirs for Rawicz and Nakło have rich, historical architecture, reservoir for Krotoszyn was projected much modestly. The last object in Chodzież was build the day before I World War and it was modern concrete construction. It hasn't have typical entry to the building, with function not only utilitarian but representative.

Słowa kluczowe

PL

systemy wodociągowe; zbiorniki wyrównawcze

EN

water supply system; expansion tanks

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 1 (3)
• Strony: 73--79
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., fot.

Twórcy

autor

Urbaniak M.

Bibliografia

• 1.O ówczesnych zasadach budowy zbiorników wyrównawczych zob.: O. Lueger, Die Wasserversorgung der Städte, Darmstadt 1895, s. 748-766; Z. Ciechanowski, M. Matakiewicz, K. Pomianowski, Zasady budowy wodociągów, Lwów 1914 [reprint: Warszawa 2008], s. 198-214.
• 2.S. Baer, Bauliche Entwicklung und Baustoffbedarf von Wasserbehalter „Das Gas- und Wasserfach“ 1934, nr 51, s. 883-884.
• 3.Zob.: Wodociągi polskie. Historia, zabytki, architektura, pod red. A. Bochena, Bydgoszcz 2008. s. 54-55.
• 4.Zabytki techniki wodociągowej Polski, pod red. S. Januszewskiego, Wroclaw 1989, s. 98-122,140-156.
• 5. Szerzej o prudnickim zbiorniku zob: Ritzel, Die Wasserversorgung und die Entwässerung der Stadt Neustadt in Oberschlesien, „Zeitschrift für Bauwesen“ Berlin 1900, s. 188-200.
• 6. Szerzej o ziębickim zbiorniku zob.: P. Wiater, Architektura wodociągów komunalnych województwa wałbrzyskiego, zabytki techniki..op. cit., s. 152-154.
• 7. Zob.: R.Wierzbicki, Wodociągi Krakowa do roku 1939, Kraków 1999, s.69-104.
• 8. E. Grahn, Die städtische Wasserversorgung im Deutschen Reiche, München - Leipzig 11898/1899], t. 1, s. 81-82.
• 9.M.Urbaniak, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832-1914, Leszno 2009, s.412-416.
• 10.“Guhrauer Kreisblatt“ 1895, nr 83,90,92,124,128,144,149;1897, nr 42; E.Grahn, Die stadtische…,op.cit.,s.85.
• 11. E.Grahn, Die stadtische…,op.cit..,s.85.
• 12. Archiwum Państwowe w Lesznie, Akta miasta Rawicz, sygn. 134, projekt wodociągu i jego objaśnienia z 7 IV 1896; „Rawitscher Zeitung” 1896, nr 186.
• 13. Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta miasta Krotoszyn, sygn. 380, k. 1-4, 68, 164- 193-
• 14. Ibidem, sygn. 381, k. 1-40, 50, 243-249, 275: ..Journal für Gasbeleuchtung und Was-serversorgung“ 1902, nr 26, s. 515.
• 15.Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta miasta Krotoszyn, sygn. 379, k. 69; sygn. 381. k. 262-264.
• 16.”Nekeler Zeitung” 1902, nr 135, 169; 1903, nr 47; Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta miasta Nakło, sygn.76,k.80.
• 17.”Nekeler Zeitung” 1902, nr 169.
• 18. „Journal fur Gasbeleuchtung und Wasse rversorgung” 1903, nr 44, s. 920; 1916, nr 47, s. 595; 1917, nr 1, s. 11.
• 19. „Kreisblatt für den Kreis Ostrowo“ 1910, nr 148.
• 20.Archiwum Państwowe w Poznaniu. Oddział w Pile, Akta miasta Chodzieży, sygn. 60, protokoły z posiedzeń komisji ds. kanalizacji i wodociągu z 7 IX 1909 i 16 III 1910; sygn. 221, list firmy Windschild & Langelott do magistratu z 16 III 1914, dokumentacja wy-pożyczonej lokomobili oraz jej pracy w wodociągu, list Elektrowni Okręgowej Powiatu Chodzieskiego do magistratu Chodzieży z 24 XI1914.
• 21. To i owo wodociągowo, „Chodzieżanin” z 16 I 2004.