Badanie świadomości energetycznej społeczeństwa polskiego

• Autorzy: Łucki Z. , Byrska-Rąpała A. , Soliński B. , Stach I.

Warianty tytułu

EN

A survey of energy consciousness of Polish society

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono pojęcie świadomości energetycznej i podano przykłady jego występowania w literaturze. Dokonano przeglądu literatury zagranicznej i polskiej z zakresu socjologii energii oraz przedstawiono niektóre badania socjologiczne z zakresu energetyki przeprowadzone w USA, Europie i w Polsce. Wykazano, że w kraju badania te są prowadzone w bardzo ograniczonym zakresie. Postawiono tezę, że przestarzała struktura bilansu energetycznego Polski, bazująca w ponad 60% na węglu, jest efektem braku energetycznej świadomości społeczeństwa polskiego, które nie orientuje się w jakim kierunku rozwinęła się energetyka europejska. Dla udowodnienia tej tezy przeprowadzono - na podstawie próby studenckiej liczącej 880 respondentów i próby ogólnej składającej się z 280 osób - sondaż ilościowej (wyrażonej w procentach) orientacji Polaków w zakresie struktury zużycia pierwotnych źródeł energii we własnym kraju, w Unii Europejskiej oraz w sześciu wybranych krajach europejskich. Opisano zastosowaną metodykę badań - ankietę, sposób przeprowadzania wywiadów, wielkość błędów oceny oraz testowanie hipotez statystycznych. Odpowiedzi polskich studentów porównano z odpowiedziami ponad setki studentów z Finlandii i Włoch, którzy otrzymali do wypełnienia taką samą ankietę. Duży nacisk w trakcie ankietowania położono na spontaniczność ocen - badano odczucia respondentów, a nie ich wiedzę. Wyniki ankiety skonfrontowano także z odpo-wiedziami na jedno z pytań eurobarometru z 2002 roku, w którym respondenci z 15 krajów Unii oceniali jakościowo ("duży", "średni" czy "mały") udział poszczególnych źródeł energii w swej energetyce. Stwierdzono, że polskie społeczeństwo ma słabą i bardzo zróżnicowaną orientację w zakresie wykorzystywanych źródeł energii. Przy ocenie krajowego bilansu energetycznego większość respondentów oceniła za nisko udział węgla i ropy naftowej, a za wysoko udział gazu ziemnego. Duża część ankietowanych podała, że w Polsce korzysta się z energii jądrowej. Przy ocenie energetyki unijnej większość respondentów zawyżyła udział węgla i zaniżyła udział ropy naftowej, a blisko połowa ankietowanych zaniżyła udział gazu ziemnego i zawyżyła udział energii jądrowej. Tendencje te w sumie tworzą zjawisko asymilacji (upodobniania) - w wyobraźni społeczeństwa - energetyki polskiej do unijnej poprzez popra-wianie obrazu Polski przy równoczesnym pogarszaniu obrazu Unii. Zjawisko to objawiło się także tym, że większość ankietowanych uznała błędnie węgiel za paliwo dominujące w Niemczech, na Węgrzech i na Ukrainie oraz że najwięcej głosów otrzymał węglowy model energetyki unijnej. Nie stwierdzono w zasadzie dużych różnic pomiędzy ocenami ilościowymi wystawianymi przez studentów i respondentów z próby ogólnej, jak też pomiędzy poszczególnymi podgrupami socjodemograficznymi społeczeństwa (np. pomiędzy kobietami i mężczyznami). Występowanie zjawiska upodabniania Unii i innych państw do własnego kraju stwierdzono także w ocenach liczbowych wystawionych przez studentów fińskich i włoskich. Między innymi, uznali oni w swej wyobraźni Polskę za kraj o znacznie nowocześniejszej energetyce - ze znacznie mniejszym udziałem węgla, a większym energii jądrowej lub paliw węglowodorowych. Oceny studentów zagranicznych były w ogólności mniej zróżnicowane niż respondentów polskich, ale ogólna poprawność odpowiedzi była we wszystkich trzech krajach tego samego rzędu. Analizując wyniki eurobarometru stwierdzono, że w sondażach energetycznych powinny być wykorzystywane oceny ilościowe, gdyż proszenie respondentów o oceny jakościowe może prowadzić do nieporozumień i niepoprawnych wyników. Na zakończenie podkreślono, że politycy odpowiedzialni za modernizację polskiej energetyki powinni organizować i wykorzystywać kompleksowe badania poglądów opinii społecznej w zakresie energetyki, a następnie tę opinię odpowiednio kształtować i monitorować.

EN

A concept of energy consciousness is defined and its appearance in the literature is discussed. English and Polish literature on sociology of energy is reviewed and some energy surveys from the U. S., Europe and Poland are presented. The scarcity of domestic energy surveys is underlined. An assumption was made that old-fashioned, 60 per cent coal orientated, energy consumption structure in Poland is due to poor energy consciousness of Polish society who has no idea how the European energy sector looks like. To prove this, a survey has been conducted of Polish people's numerical perceptions of primary energy sources consumption structure in their own country, in the European Union and in six European countries, using sample of 880 students and general sample of 280 people. The survey methodology is described: a questionnaire used, questioning methods, confidence limits and testing of statistical hypotheses. The answers of Polish students were compared with the answers of more than hundred Finnish and Italian students provided with the same questionnaire. When questioning, a great emphasis was put on a spontaneity of answers - the goal was to study feelings of people, not their knowledge. The results obtained were compared with findings of Eurobarometer 2002 in which one of the questions, put to the people from 15 EU Member States, was about qualitative ("little"^ "medium", or "much") perception of use of various energy sources. It was found that Polish society has poor and highly variable perception of use of primary energy sources. When assessing domestic structure of energy use, the majority of questioned underestimated the actual use of coal and crude oil while overestimated the actual share of natural gas. A big part of respondents perceived that Poland uses nuclear energy. When assessing EU energy sector, the majority of questioned overestimated the actual use of coal and underestimated the actual share of crude oil while nearly half of respondents underestimated the use of natural gas and overestimated the share of nuclear energy. These tendencies form - in the mind of Polish people - a phenomenon of assimilation of Polish energy sector to EU energy sector by improving the image of Poland and by worsening the EU image at the same time. This phenomenon has also other manifestations: the majority of questioned perceived falsely coal as dominant fuel in Germany, Hungary and Ukraine while the coal-based energy model of European Union received the highest percentage of voices. Practically there is no difference between perceptions of students and general sample and no variation in perceptions according to socio-demographic factor (e. g. sex or level of education). The assimilation of the European Union and individual countries to respondent own country has been found also in numerical perceptions given by Finnish and Italian students. Among others, they perceive Poland as a country having more modern energy sector - with limited use of coal and with higher use of nuclear energy or hydrocarbon fuels. The assessments given by foreign students have in practice lower variation than those of Polish respondents but the general correctness of answers is of the same level. As regards the results of the Eurobarometer it is proposed that the quantitative assessments should be asked in energy surveys as qualitative questions may lead to misunderstanding and poor results. In conclusion, it is underlined that Polish politicians responsible for updating of domestic energy sector should organize and use the complex surveys of public opinion on energy-related issues and then mould and monitor that opinion.

Słowa kluczowe

PL

świadomość energetyczna; świadomość ekologiczna; społeczeństwo polskie; socjologia; energetyka; węgiel; ropa naftowa; gaz ziemny; energetyka jądrowa; źródła odnawialne

EN

energy consciousness; environment consciousness; Polish society; sociology; energy sector; coal; crude oil; natural gas; nuclear energy; renewable energy

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Polityka Energetyczna
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 9, z. 2
• Strony: 5--63
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., il.

Twórcy

autor

Łucki Z.

autor

Byrska-Rąpała A.

autor

Soliński B.

autor

Stach I.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Zarządzania, Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem

Bibliografia

• ACZEL A.D., 2000 - Statystyka w zarządzaniu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• ARBOR A., 2005 - The National Yehicle and Fuel Emissions Laboratory (NYFEL). U. S. Environmental Protection Agency. http://www.epa.gov
• Attitude Towards Energy, 2006. Special Eurobarometer. European Commission. http://europa.eu.int
• BALMFORD A.,MANICA A., AIREY L., BIRK.IN L., OLIYER A., SCHLEICHER J., 2004 - Hollywood, Climate Change, and the Public. Science, Vol. 305, 17 September 2004, p. 1713.
• BROWN L.R., 2004 - Gospodarka ekologiczna. Na miarę Ziemi. Książka i Wiedza, Warszawa.
• BROOKS J.E., 1990 - The Opinion-Policy Nexus in Germany. The Public Opinion Quarterly, Vol. 54, No. 4, p. 508-529.
• BUCCHl M., 2005 - Gli italiani e l'energia nucleare. Osservatorio Scienza e Societá. Canon Sustainability Report, 2005. http://www.canon.com
• CHOUDHURY M.A., 1995 - Ethics and Economics. A View from Ecological Economics. International Journal of Social Economics, Vol. 22, No. 2, p. 40-60.
• CHUKWUMA C., 1996 - Perspectives for a Sustainable Society. Environmental Management and Health, Vol. 7, No. 5, p. 7-20.
• CZARZASTY J., 2006 - Energetyka - przebieg restrukturyzacji. Dylemat perspektyw. [W:] Aktorzy restrukturyzacji - trudne role i wybory, red. L. Gilejko. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Deuxième sondage national d'opionion publique sur les ressources naturelles, 1997. Corporate Research Associates Inc.
• Diagnoza społeczna 2005 - Warunki życia Polaków, 2006. Red. J. Czapiński, T. Panek. Vizja Press&IT, Warszawa.
• Energy: Issues, Options and Technology. Science and Society, 2002. Eurobarometer. European Commission. The European Opinion Research Group, http://europa.eu.int
• Environment Canada Gambio Scholarship Winners and Their Projects, 2005. http://www.ec.gc.ca
• FARHAR B.C., 1994 - Public Opinion About Energy. The Public Opinion Quarterly, Vol. 58, No. 4, p. 603-632.
• Federal Energy Management Advisory Committee. Meeting Minutes, 2002. Federal Energy Management Program. US Department of Energy. Energy Efficiency and Renewable Energy. http://www.eere.energy.gov
• GHOBADIAN A., VINEY H., JAMES P., Liu J., 1995 - The Influence of Envronmental Issues in Strategie Analysis and Choice: A Review of Environmental Strategy among Top UK Corporations. Management Decision, Vol. 33, No. 10, p. 46-58.
• ISOARD S., SOR1A A., 2001 - Roots Regeneration: Decentralized Energy in a Global Marketplace. Foresight, Vol. 3, No. 4, p. 353-360.
• Japan Seeks Protection from Crude Oil Prices by Reducing Energy Consumption, 2005. Alternative Energy Blog, International Herald Tribune z 6 czerwca 2005 roku.
• KUZMIAK D.T., 1995 - America's Economic Future and the Environment. Managerial Auditing Journal. Vol. 10, No. 8, p. 3-14.
• Kyoto Task Team Mission Statement, 2005. Cornell University. Http://www.cornell.edu.
• LANZA A., 2005 - Osservatorio sulla percezione delie questioni energetiche. Fondazione ENI Enrico Mattei. http://www.feem.it
• LATEK S., 2005 - Energetyka jądrowa: większość - za! Energetyka, t. 60, nr 10, s. 728-731.
• ŁUCKJ Z., TARCZYDŁO B., 2004 - Polskie gazownictwo potrzebuje lobbingu. Nowoczesne Gazownictwo, 2004, nr 3 (IX), s. 17-22.
• ŁUCKI Z., 2005 - Konieczna ofensywa gazowa. Przegląd Gazowniczy, nr 4 (8), s. 20-21.
• MARCELI K., AGYEMAN J., RAPPAPORT A., 2004 - Cooling the Campus. Experiences from a Pilot Study to Reduce Electricity Use at Tufts University, USA, Using Social Marketing Methods. International Journal of Sustainability in Higher Education, Vol. 5, No. 2, p. 169-189.
• MCLINDEN S., 2005 - Positive Energy. Shopping Centers Today. December 2005. http://www.icsc.org
• MNIT Jaipur. http://www.mnit.ac.in
• MONROE A. D., 1998 - Public Opinion and Public Policy, 1980-1993. The Public Opinion Quarterly, Vol. 62, No. l, p. 6-28.
• MOSHIRIAN F., 1998 - National Financial Policies, Global Environmental Damage and Missing International Institutions. International Journal of Social Economics, Vol. 25, No. 6/7/8, p. 1255-1270.
• Nowe kierunki w technice grzewczej, 2005. http://www.e-instalacje.pl
• Opinie o protestach górników i anestezjologów, 1999. Ośrodek Badania Opinii Publicznej, Warszawa.
• Oszacowanie potencjału techniczno-ekonomicznego przedsięwzięć termomodernizacyjnych układów budynek/system grzewczy w sektorze mieszkaniowym. European Commission SAVE II Programme. Projekt nr XVII/4.103 l/P/99-333. Materiał informacyjny.
• PAGE B.I., SHAPIRO R.Y., 1983 - Effect of Public Opinion on Policy. The American Political Science Review, Vol. 77, No. l, p. 175-190.
• PITARMA R.A., RAMOS J.E., FERREIRA M.E., CARYALHO M.G., 2004 - Computational Fluid Dynamics. An Advanced Active Tool in Environmental Management and Education. Management of Environmental Quality, Vol. 15, No. 2, p. 102-110.
• Podpisanie umowy Grantu Funduszu Powierniczego GEF z Bankiem Światowym, 2004. Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Wiadomości z dnia 22.11.2004. POIREAU M., 2004 - Eurobarometr. Energy Issues, Options and Technologies. http://cec.eu.int
• Polacy o górnikach, węglu i zamykaniu kopalń, 1998-2003, 2003. Ośrodek Badania Opinii Publicznej, Warszawa.
• Polacy o górnikach, węglu i restrukturyzacji kopalń, 1998. Ośrodek Badania Opinii Publicznej, Warszawa.
• Polacy wśród Europejczyków, 2002 - Red. A. Jasińska-Kania, M. Maroda. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• PUJARI D., WRIGHT G., 1996 - Developing Environmentally Conscious Product Strategies: A Qualitative Study of Selected Companies in Germany and Britain. Marketing Intelligence and Planning, Vol. 14, No. l, p. 19-28.
• ROSA E.A., DUNLAP R.E., 1994 - Nuclear Power: Three Decades of Public Opinion. The Public Opinion Quarterly, Vol. 58, No. 2, p. 295-324.
• ROSA E.A., MACHLIS G.E., KEATING K.M., 1988 - Energy and Society. Annual Review of Sociology, Vol. 14, p. 149-172.
• SANDY R., 1990 - Statistics for Business and Economies. McGraw-Hill, New York.
• SCHAEFFER J., 2005 - About "Real Goods". Introduction to 10th Edition Solar Living Sourcebook. http://www.realgoods.com
• SCHROEDER J., 2002 - Creating Energy Consciousness on the Campaign Trail. Clean Air - Cool Planet, http://www.cleanair-coolplanet.org
• SHAVIV E., 1999 - Integrating Energy Consciousness in the Design Process. Automation in Construction, Vol. 8, No. 4, p. 463-472.
• SIEWIERSKI J., 2006 - Restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego. Rynkowa niespodzianka. [W:] Aktorzy restrukturyzacji - trudne role i wybory, red. L. Gilejko. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Sondaż na temat opinii Polaków o demonstracji górników w Warszawie w dniu 26 lipca 2005, 2005. Pracownia Badań Społecznych w Sopocie.
• Termomodernizacja szpitala za pieniądze Unii, 2005. Puls Medycyny, nr 24 (121), 2005. http://www .pulsmedy cyny _com_pl
• TISDELL C., 2001 - Transitional Economies and Economic Globalisation - Social and Environmental Consequences. International Journal of Social Economies, Vol. 28, No. 5/6/7, p 577-590.
• WELFENS M.J., 1999 - New Options for Environmental Policy in Central and Eastern Europe. International Journal of Social Economies, Vol. 26, No. 7/8/9, p. 945-954.
• What is NABU? http://www.arkitektur.no
• WOLCOTT B., 2004 - City Lights. Mechanical Engineering, Power & Energy, June 2004. http://www.memagazine.org