Kupferhaus czyli o miedzi w średniowiecznym Krakowie

• Autorzy: Rzadkosz S. , Garbacz-Klempka A. , Głowa W.

Warianty tytułu

EN

Kupferhaus. On copper in medieval Krakow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniach poświęconych gospodarce średniowiecznego Krakowa podkreślana jest rola jaką dla miasta odgrywał handel miedzią. Podczas badań archeologicznych krakowskiego Rynku (w latach 2005- 2010), zarejestrowano szereg zjawisk i pozyskano liczne zabytki ruchome, związane z handlem i obróbką miedzi w lokalnych warsztatach. Wyniki przeprowadzonych studiów i analiz wypełniły po części luki w zasobie źródeł opisujących interesujące nas zagadnienie. Stały się także impulsem dla zarysowania problematyki. W czasach średniowiecza miedź była jednym z najpowszechniejszych metali, używanym zarówno w postaci czystej, jak i w stopach. Stosowano ją w budownictwie, szkutnictwie, w produkcji uzbrojenia i wyposażenia kościołów. Ważne miejsce zajmowała miedź w produkcji przedmiotów codziennego użytku. Zapotrzebowanie na miedź zgłaszało wiele gałęzi rzemiosła, dla których miedź była jedynie surowcem dodatkowym - do lutowania żelaznych wyrobów, okuwania przedmiotów ze skóry, jako barwnik potrzebny garncarzom, zdunom i szklarzom. Trudno pominąć rolę miedzi dla mennictwa i jubilerstwa. Największymi ośrodkami przeróbki miedzi w Europie były: Wenecja, Augsburg, Kolonia, Brunszwik, Norymberga i Kraków.

EN

In studies concerning the medieval Kraków economy the role of copper trading for the town development is emphasized. During the archaeological investigations of the Kraków Market Place (in years 2005-2010), several effects were recorded and numerous mobile monuments related to trading and copper treatments in local workshops were found. The results of studies and analysis filled partially gaps in the storage sources describing the problem interesting for us. They also became an impulse for outlining the problem. In medieval times copper was one of the most common metals applied both in a pure form and in alloys. It was used in building, boat-building, in armament production and churches fittings. Copper was also important in everyday items production. The copper demand was submitted by various craft sections, for which copper was only an additional raw material - for soldering iron products, forging leather objects, as a dye needed by potters, stove-fitters and glaziers. The copper role in jewellery and mint should not be omitted. The biggest centres of copper working in Europe were: Venice, Augsburg, Cologne, Brunswick, Nuremberg and Kraków.

Słowa kluczowe

PL

odlewnictwo; handel miedzią; miedź

EN

founding; copper

• Wydawca: Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich
• Czasopismo: Przegląd Odlewnictwa
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 62, nr 5-6
• Strony: 218--226
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., il.

Twórcy

autor

Rzadkosz S.

autor

Garbacz-Klempka A.

autor

Głowa W.

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie, Wydział Odlewnictwa

Bibliografia

• 1. Molenda D., Eksploatacja rud miedzi i handel miedzią w Polsce, Przegląd historyczny, T. LXXX, z. 4, Warszawa, 1989
• 2. Kutrzeba S., Handel Krakowa w wiekach średnich na tle stosunków handlowych Polski, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny”, Seria II, 19 (44), 1904
• 3. Wyrozumski J., Dzieje Krakowa. Kraków do schyłku wieków Średnich, t.1, Kraków, 1992
• 4. Kodeks Dyplomatyczny miasta Krakowa, wyd. F. Piekosiński „Monumenta medii Levi historia res gestas Poloniae illustrantia”, cz. I-IV, Kraków 1879, cz. V-VII, Kraków, 1882
• 5. Komorowski W., Krakowska Waga Wielka w średniowieczu, Rocznik Krakowski, t.LXXII, Kraków, 2006
• 6. Garbacz-Klempka A., Schejbal-Dereń K., Działalność krakowskiej Wielkiej Wagi w kontekście badań metaloznawczych, Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa „Krzysztofory” nr 28, 2010
• 7. Agricola J., O górnictwie i hutnictwie: dwanaście ksiąg, Jelenia Góra, 2000
• 8. Garbacz-Klempka A., Rzadkosz S., Dawne metody wytopu miedzi z rud. Próba analizy w oparciu o przekaz Georgiusa Agricoli i prace archeologiczne na Rynku Głównym w Krakowie. Materiały XXXI Konferencji Naukowej, Kraków, 2007
• 9. Morawski W., Zaitz E., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Krakowie na Zakrzówku, Materiały Archeologiczne, t. 17, 1977
• 10. Kraków w chrześcijańskiej Europie X-XIII w. Katalog wystawy, Kraków 2006
• 11. Żaki A., Początki Krakowa, Kraków 1965
• 12. Radwański K., Kraków przedlokacyjny. Rozwój przestrzenny, Kraków, 1975
• 13. Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, wyd. F. Piekosiński, J. Szujski, Kraków, 1878
• 14. Kiryk F., Cechowe rzemiosło metalowe. Zarys dziejów do 1939 r., Warszawa-Kraków, 1972
• 15. Głowa W., Garbacz-Klempka a., Z badań nad wytwórczością średniowiecznych ozdób, Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Krakowa „Krzysztofory” nr 28, 2010