Ołów w świetle badań archeologicznych na Rynku Gównym w Krakowie

• Autorzy: Garbacz-Klempika A. , Rzadkosz S. , Bonderek Z.

Warianty tytułu

EN

Lead in the light of the archeological research on the Main Market in Cracow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Metale w średniowieczu miały duże znaczenie dla gospodarki europejskiej, a rozwój ekonomiczny regionów w znacznym stopniu opierał się na pozyskiwaniu i handlu kruszcami. W Małopolsce i na Górnym Śląsku działalność człowieka, o charakterze wydobywczym i produkcyjnym, związana z występowaniem surowców naturalnych, miała miejsce już w czasach prehistorycznych. W średniowieczu największe znaczenie miały bogate w srebro rudy ołowiu eksploatowane głównie na terenie Sławkowa, Olkusza, Trzebini, a także wielu pobliskich miejscowości. Wielkość produkcji metali ze złóż śląsko-krakowskich w tym czasie wynosić mogła kilkaset ton rocznie. Ołów z rodzimych złóż służył miejscowym potrzebom, stając się z czasem przedmiotem handlu o europejskim zasięgu. Prowadzone w latach 2005-2008 badania archeologiczne, we wschodniej części Rynku Głównego w Krakowie, potwierdzają obecność ołowiu (np. w postaci licznych okrawków) w okolicy budynku Wielkiej Wagi, instytucji związanej z handlem metalami, począwszy od XIII wieku. W obszernym materiale archeologicznym wyróżnia się unikatowe znalezisko, którym jest bochen ołowiu z XIV wieku o wadze 693 kg. Zachowany w całości świadczy, iż przeznaczony był do handlu hurtowego. Tak uformowane bochny, ważone i znaczone na Rynku w Krakowie, dzielono na mniejsze części i sprzedawano na miejscu lub wysyłano na Węgry lub do Prus i Flandrii. W okresie XV-XVI wieku Małopolska i Śląsk w produkcji i handlu ołowiem zajmowały czołowe miejsce w Europie, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego kraju.

EN

Metals had in Middle Ages a great importance for the european economy, and the economic development of the regions based in essential degree on the mining of ores and on the trade in them. The human activity of the mining and production character and connected with the appearance of the natural raw materials in Little Poland and Silesia already had place at the prehistorical times. In Middle Ages the greatest importance had silver-rich lead ores exploited on the area of Sławków, Olkusz and Trzebinia as well as near to these localities. The yearly size of metal production from the Silesian-Cracovian deposits could at this time amount to some hundreds tons. The lead of the native deposits served to the local needs, but with the run of the time it became the object of european scope. The archeological research being curried out in the years 2002-2008 in the easter part of the Main Market in Cracow confirmed the presence of lead (for instance in the form of trimmings) in the vicinity of the building of Great Scales, i. e. institution connected with the metal trade, beginning from the XIII century. The wide archeological material is distinguished by an unical found, namely a large loaf of lead from XIV century, weighTing 693 kg. Retained as a whole it proves that it was determined for wholesale. The loafs, formed by such a way, weight and marked at the Main Market in Cracow, were divided in smaller parts and sold on the place or send to the Hungary, Prussia or Flanders. In the period of XV-XVI centuries Little Poland and Silesia took a leading position in Europe in the lead production and trade and thus contributed to the economic development of the country.

Słowa kluczowe

PL

ołów

EN

lead

• Wydawca: Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich
• Czasopismo: Przegląd Odlewnictwa
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 58, nr 12
• Strony: 642--647
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., il.

Twórcy

autor

Garbacz-Klempika A.

autor

Rzadkosz S.

autor

Bonderek Z.

• AGH, Kraków

Bibliografia

• 1. AGRICOLA J.: O górnictwie i hutnictwie: dwanaście ksiąg, Jelenia Góra 2000.
• 2. KRUPKOWSKA A.: Polskie metody wytwarzania metali w XVI wieku według Georgiusa Agricoli, Monografie z dziejów nauki i techniki, t. 1, Wrocław 1957.
• 3. MOLENDA D.: Polski ołów na rynkach Europy Środkowej, Warszawa 2001.
• 4. PIASKOWSKI J.: Metalurgia w XVI wieku w świetle dzieła Agricoli De re metallica, Monografie z dziejów nauki i techniki, t. 1, Wrocław 1957.
• 5. PIASKOWSKI J.: Metalurgia w Historii naturalnej G. Pliniusza Starszego, Archeologia t. IX, 1957.
• 6. RZADKOSZ S., GARBACZ-KLEMPKA A.: Metalowe znaleziska w badaniach archeologicznych Rynku Głównego w Krakowie, IX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Odlewnictwa Metali Nieżelaznych „Nauka i Technologia”, Mikorzyn 2006.