Rynki surowców i paliw jako nierównowagowe układy rezonansowe

Morstin, K.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Rynki surowców i paliw jako nierównowagowe układy rezonansowe

Autorzy

Morstin K.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://epj.min-pan.krakow.pl/

Identyfikatory

Warianty tytułu

The markets of energy carriers as non-equilibrium resonance systems

Języki publikacji

Abstrakty

W proponowanym podejściu rynki surowcowe traktowane są jako samoorganizujące się układy nierównowagowe, generujące chaotyczne sekwencje cen, in principio nieprzewidywalne, poddające się jednak że hierarchicznie zdeterminowanej (nie stochastycznej) statystyce fraktalnej. Statystyka ta, wraz z wieloskalową analizą spektralną, stanowi preferowane narzędzie prognostyczne w uprzednio sugerowanej [25] metodologii analizy rynków. Zgłoszone przewidywania co do oczekiwanych w bieżącej dekadzie trendów i zawirowań na światowych rynkach paliw i surowców energetycznych jak dotąd sprawdzają się. W poniższym artykule adresowane jest zatem pytanie, dlaczego przebiegi rynkowe poddają się tak dobrze analizie fourierowskiej, odnoszącej się explicite do układów opisywanych równaniami typu oscylatora harmonicznego. Wydaje się, iż to właśnie nierównowaga, odwzorowywana niestabilnymi rozwiązaniami układu opisujących rynek nieliniowych równań oscylacyjnych jest czynnikiem sprawczym chaotycznych fluktuacji cen, nagłych zmian trendów oraz tempa tych ruchów, a także rezonansowych sprzężeń międzyrynkowych.

In the proposed approach, commodity markets are considered as self-organizing non-equilibrium systems, which generate in principio unpredictable chaotic time series of prices. However, they can be successfully analysed by means of the multi-scale spectral analysis, as well as of non-stochastic fractal statistics. These methodologies are therefore recommended as useful tools for a suggested way of market investigations. Former predictions concerning incoming trends and behaviours of global commodity markets along the decade seem to be successfully followed. Thus, the question is being addressed why such hard-to-foreseen time series of market prices are well enough suited to the Fourier analysis. Presumably, it is dynamic non-equilibrium, related to complex dissipative systems governed by non-linear differential equations, which gives rise for these chaotic fluctuations, for changes in the price trends and rates, as well as for frequent resonance couplings between the markets.

Słowa kluczowe

ekonofizyka dynamika nieliniowa chaos deterministyczny analiza fourierowska statystyka fraktalna cykle koniunkturalne rynki towarowe surowce energetyczne

econophysics non-linear dynamics deterministic chaos Fourier analysis fractal statistics business cycles commodity markets energy carriers

Wydawca

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

Czasopismo

Polityka Energetyczna

Rocznik

2003

Tom

T. 6, z. 2

Strony

77--95

Opis fizyczny

bibliogr. 64 poz.

Twórcy

autor

Morstin K.

Zakład Problemów Energetycznych, Wydział Fizyki i Techniki Jądrowej AGH, Kraków

Bibliografia

[1] SCHUMPETER J.A., 1939 Business Cycles. McGraw-Hill, New York.
[2] SAMUELSON P.A., NORDHAUS W.D., 1998 — Economics. McGraw-Hill, New York 1985 (12th ed., I': 1948). Wyd. polskie: „Ekonomia", PWN, Warszawa.
[3] KUZNETS S., 1955___Economic Growth and Income Inequality. Am. Econ. Rev., 45, 1-28.
[4] BECKER G.S., 1976 — The Economic Approach to Human Behavior. Univ. Chicago Press, Chicago 1976. Wyd. polskie: Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich. PWN. Warszawa 1990.
[5] LUCAS RE., 1987 — Models of Business Cycles. Basil Blackwell, Oxford.
[6] MURPHY J.J., 1991 — Intermarket Technical Analysis: Trading Strategies for the Global Stock, Bond, Commodity and Currency Markets. J. Wiley&Sons, New York. Wyd. polskie: „Międzyrynkowa analiza techniczna", WIG-Press, Warszawa 1998.
[7] MAY R.M., 1976 __Simple Mathematical Models with Very Complicated Dynamics. Nature 261, 459-467.
[8] FEIGENBAUM M.J., 1983 — Universal Behavior of Nonlinear Systems. Physica 7D, 16-39.
[9] NICOLIS G., PRIGOGINE I, 1977 — Self-Organization in Nonequilibrium Systems. J. Wiley&Sons, New York.
[10] PRIGOGINE 1., 1980 — From Being to Becoming: Time and Complexity in the Physical Systems. Freeman, San Francisco.
[11] PRIGOGINE I., 1997— The End of Certainty. Time, Chaos and the New Laws of Nature. The Free Press, New York 1997. Wyd. polskie: „Kres pewności — czas, chaos i nowe prawa natury", WAB/CIS, Warszawa 2000.
[12] KENDALL M.G., 1953 — The Analysis of Economic Time Series. Part I: Prices. J. Royal Statist. Soc. No. 96. Part I & II w [14].
[13] MARKOWITZ H.M., 1959 — Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investment. J. Wiley&Sons, New York.
[14] COOTNER P.H. (Ed.), 1964 — The Random Character of Stock Market Prices. MIT Press, Cambridge, Mass.
[15] SAMUELSON P.A., 1965 — Proof that Properly Evaluated Prices Fluctuate Randomly. Ind. Manag. Rev. 6, 41-45.
[16] SHARPE W.F., 1970 — Portfolio Theory and Capital Markets„. McGraw-Hill, New York.
[17] BLACK F., 1971 — Random Walk and Portfolio Management. Fin. Analysts J. No. 2.
[18] ROSS S.A., 1976 — The Arbitrage Theory of Capital Asset Pricing. J. Econ. Theory 13, No. 1.
[19] GRANGER C.W.J., 1998 — A Time Series Approach to Econometric Models.... Stat. Sinica 8, No. 4, 1026-1028.
[20] ENGLE R.F., YO0 B.S., 2001 — Forecasting and Testing in Co-integrated Systems. J. Econometrics 100, No.1, A143—A159.
[21] MODIGLIANI F., MILLER M.H., 1958 — The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment. Am. Econ. Rev. 48, 261-297.
[22] FAMA E.F., MILLER M.H., — The Theory of Finance. Holt, Reinhart & Wilson, New York.
[23] HAUGEN R.A., 1990 — Modern Investment Theory. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
[24] MANDELBROT B.B., 1982 — The Fractal Geometry of Nature. W.H. Freeman, San Francisco.
[25] MORSTIN K., 2002 — Fourierowska i fraktalna analiza chaotycznych ruchów cen paliw na światowych rynkach. [W:] Przyszłość energetyczna Polski, Mat. XVI Konf. nt. Zagadnień Surowców Energetycznych i Energii w Gospodarce Krajowej, Zakopane, 6-9 paźdz.
[26] BERGSON H., 1957 — Ltvolution cr6atrice. [In:] Oeuvres, Presses Universit. de France, Paris 1949. Wyd. polskie: Ewolucja twórcza, Warszawa.
[27] PRIGOGINE I., 1985 — The Rediscovery of Time. [In:] Science and Complexity, S.Nash (ed.), Sci. Reviews Ltd., London, p. 23.
[28] DROŻDŻ St., GRUMMER F., RUF F., SPETH J., 2003 — Log-periodic Self-Similarity: An Emerging Financial Law? Physica A, 324, No.1-2, 174-182.
[29] BRIGHAM E.O., 1974 — The Fast Fourier Transform. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J.
[30] WIENER N., 1933 — The Fourier Integral and Certain of its Applications. Dover Publ. Inc., New York.
[31] PALEY RE., WIENER N., 1934 — Fourier Transforms in the Complex Domain. Colloquium Publications, 19, Am. Math. Soc., New York.
[32] BLOOMFIELD P., 1976 — Fourier Analysis of Time Series — An Introduction. J.Wiley&Sons, New York.
[33] FEIGENBAUM M.J., KADANOFF L.P., SHENKER S.J., 1982— Quasiperiodicity in Dissipative Systems: A Renormalization Group Analysis. Physica D, 5, 370-393.
[34] OSTLUND S., RAND D., SETHNA J., SIGGIA E., 1983 — Universal Properties of the Transition from Quasiperiodicity to Chaos in Dissipative Systems. Physica D, 8, 303____312.
[35] ABARBANEL H.D.I., BROWN R., KADTKE J.B., 1990 — Prediction in Chaotic Nonlinear Systems: Methods for Time Series with Broadband Fourier Spectra. Phys. Rev. A, 41, 1742-48.
[36] MULLOY P., 1989 — The TRIX Indicator. Technical Analysis of Stocks & Commodities 1, No. 2.
[37] HAUSDORFF F., 1918 — Dimension und dusseres Mass. Math. Annalen 79, 157-159.
[38] PETERS E.E., 1991 — A Chaotic Attractor for the SP 500. Fin. Analysts J. No. 2.
[39] PETERS E.E., 1991 — Chaos and Order in the Capital Markets. A New View of Cycle, Prices, and Market Volatility. J.Wiley&Sons, New York. Wyd. polskie: „Teoria chaosu a rynki kapitałowe", WIG-Press, Warszawa 1997.
[40] PETERS E.E., 1994 — Fractal Market Analysis. J. Wiley&Sons, New York.
[41] HURST HE., 1951 — Long-term Storage of Reservoirs. Trans. Am. Soc. Civil Engineers 116, No. I.
[42] MANDELBROT B.B., 1972 — Statistical Methodology for Non-Periodic Cycles: From the Covariance to R/S Analysis. Annals of Economic and Social Measurement, 1.
[43] DIXIT AK., PINDYCK R.S., 1994 — Investment under Uncertainty. Princeton Univ. Press, Princeton, New York, pp. 135-142.
[44] BAKER M.P., MAYFIELD ES., PARSONS JE., 1998 — Alternative Models of Uncertain Commodity Prices. The Energy Journal, 19, 124-148.
[45] MANDELBROT B.B, 1960 — The Pareto-Levy Law and the Distribution of Income. Int. Economic Rev. 1.
[46] MANDELBROT B.B, 1963 — The Stable Paretian Income Distributions when the Apparent Exponent is Near Two. Int. Economic Rev. 4.
[47] MANDELBROT B.B, 1971 -- When Can Price be Arbitraged Efficiently? A Limit to the Validity of the Random Walk and Martingale Models. Rev. Econ. Statistics 53.
[48] MANDELBROT B.B., 1997 — Fractals and Scaling in Finance. Springer-Verlag, New York.
[49] PARETO V., 1897 — Cours d'Economie Politique. Rouge, Lausanne-Paris.
[50] LtvY P., 1925 — Calcul des probabilit6s. Gauthiers-Villars, Paris.
[51] LEVY M., SOLOMON S., 1996 — Power Laws Are Logarithmic Boltzmann Laws. Int. J. Modem Physics, C7, 595-601.
[52] MANTEGNA R.N., STANLEY HE., 2000 — An Introduction to Econophysics. Correlations and Complexity of Finance. Cambridge Univ. Press, Cambridge 2000. Wyd. polskie: „Ekonofizyka. Wprowadzenie", PWN, Warszawa 2001.
[53] FAMA E.F., 1998 — Market Efficiency, Long-Term Returns and Behavioral Finance. J. Financial Economics 49 , 283-306.
[54] CZEKAJ J, WOŚ M., ŻARNOWSKI J., 2001 — Efektywność giełdowego rynku akcji w Polsce. Z perspektywy dziesięciolecia. PWN, Warszawa.
[55] SUWAŁA W., 2001 — Racjonalny poziom rynkowych cen węgla kamiennego w Polsce. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 17 , z. 3.
[56] SOWIŃSKI J., 2001 — Forecasting Models of Prices in Analysis of Power System Investments under Uncertainty. Proc. 96 Int. Conf. „ENERGEX", Kraków, 19-24 maja, p. 176.
[57] ELLIOTT R.N., 1980 — Nature's Law. New Classics Library, Gainesville, Ga. (oryg. z 1946).
[58] ELLIOTT R.N., 1980 — The Major Works of R.N. Elliott (R.R. Prechter, ed.). New Classics Library, Chappaqua, New York.
[59] FROST A.J., PRECHTER R.R., 1995 — Elliot Wave Principle, Key to Market Behavior. New Classics Library, Gainesville, Ga. (76 ed., 1st 1978). Wyd. polskie: „Teoria Fal Elliotta", WIG-Press, Warszawa 1995.
[60] HERSCHEL W., — Observations tending to investigate the Nature of the Sun.... Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 91, 265--318 (16.IV.1801).
[61] JEVONS W.S.. 1878 — The Periodicity of Commercial Crises and its Physical Explanation. British Assoc. Adv. Sci. Rep., London, pp. 666-667.
[62] MORSTIN K., 2002— Niepraktyczne zastosowania fal Elliotta. 11 lat notowań na WGPW. Akcjonariusz nr 5 (czerw. 2002).
[63] BOLTZMANN L.E., 1995 -- Lectures on Gas Theory. Dover Publ., New York (tłum. prac z 1872 r.)
[64] DEFFEYES KS, 2001 --Hubbert's Peak — The Impending World Oil Shortage. Princeton Univ. Press, Princeton, New York.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BPB4-0030-0044