Rola gazu ziemnego w produkcji energii elektrycznej w Polsce na tle Unii Europejskiej i wybranych państw świata

• Autorzy: Szurlej A. , Mokrzycki E.

Warianty tytułu

EN

Role of natural gas in electricity production in Poland in comparison with European Union and selected countries of the world

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono znaczenie gazu ziemnego w produkcji energii elektrycznej w kraju na tle Unii Europejskiej i wybranych państw świata. W Polsce stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 138,654 mld m3 (2001 r.), natomiast zasobów złóż zagospodarowanych — 118,432 mld m3, a zasobów przemysłowych — 72,112 mld m3. Zasoby prognostyczne są szacowane na 400 do 600 mld m3. W 2001 r. wydobycie gazu ziemnego w kraju wyniosło 4,78 mld m3. Gaz ziemny jest zużywany w kraju w mniejszej skali w porównaniu z państwami Unii Europejskiej i dlatego jego udział w strukturze energii pierwotnej jest na stosunkowo niskim poziomie — 12%, a w dziewięciu krajach europejskiej piętnastki udział ten wynosi 20%. W 2001 r. zużycie gazu ziemnego w kraju wyniosło 11,3 mld m3. Około 30% zużywanego gazu ziemnego pochodzi z rodzimych złóż, większość natomiast jest importowana—głównie z Rosji. Głównym odbiorcą gazu jest przemysł — 5,998 mld m3 (53%), następnie: gospodarstwa domowe — 3,71 mld m3 (33%) oraz handel i usługi — 1,579 mld m3 (14%). Struktura zużycia gazu ziemnego jest zróżnicowana w poszczególnych państwach Unii i zależy od wielu uwarunkowań. Obecnie ponad 15% światowej produkcji energii elektrycznej opiera się na wykorzystaniu gazu ziemnego. Skojarzona produkcja ciepła i energii elektrycznej w oparciu o gaz ziemny może być realizowana w różnych układach technologicznych. W ostatnich latach daje się zauważyć w Polsce zwiększone zainteresowanie gazowymi układami skojarzonymi małej i oeredniej mocy. Trzeba stwierdzić, że małe gazowe układy kogeneracyjne charakteryzują się niskimi wskaźnikami emisji zanieczyszczeń.

EN

The paper presents the role of natural gas in electricity production, compared to the situation in European Union and some other countries. Measured resources of natural gas in Poland were 138.654 mld m3 (in 2001), while probable mineral reserves—118.432 mld m3 and proved mineral reserves—72.112 mld m3. Reconnaissance resources are evaluated to be about 400 to 600 mld m3. In 2001 exploitation of natural gas amounted to 4.78 mld m3. Comparing to European Union, in Poland gas is used in lower scale and therefore its share in primary energy structure is relatively low, it equals to 12%, while in nine of fifteen EU countries it is equal to 20%. In 2001 consumption of natural gas in Poland was 11.3 mld m3. About 30% of total consumption are produced in Poland, but the majority of gas consumed comes from import—mainly from Russia. The main user of natural gas is industry — 5.998 mld m3 (53%), than households — 3.71 mld m3 (33%) and trade and services—1.579 mld m3 (14%). The structure of natural gas consumption is diversified in particular countries of EU and depends on many factors. Currently over 15% of the world electricity production are based on natural gas use. Cogeneration of electricity and heat based on natural gas may be accomplished in different technological systems. In Poland increased concern about gas based cogeneration systems of low and middle power can be noticed in the last few years. It is worth noticing that small gas based cogeneration systems are characterised by low rates of pollutants emissions.

Słowa kluczowe

PL

gaz ziemny; zasoby gazu ziemnego; wydobycie gazu ziemnego; zużycie gazu ziemnego; cena; układy skojarzone; proces liberalizacji; produkcja energii elektrycznej

EN

natural gas; natural gas resources; exploitation; consumption; cogeneration; liberalisation; electricity production

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Polityka Energetyczna
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 6, z. 2
• Strony: 23--65
• Opis fizyczny: Bibliogr. 58 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szurlej A.

• Wydział Paliw i Energii AGH, Kraków

autor

Mokrzycki E.

• Wydział Paliw i Energii AGH, Kraków

Bibliografia

• Agencja COGEN Europe, 2001 — EDUCOGEN — The European Educational Tool on Cogeneration. Second Edition. Bruksela, grudzień 2001 r.
• ALEKSANDROW S., DOŁOWY J., RADOWIĆ U., 2000 — Efekty środowiskowe związane z wprowadzaniem małych elektrociepłowni gazowych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 8, s. 299-304.
• BERGER A., 2001 ___ Enron może szybko sprzedać Elektrociepłownię Nowa Sarzyna. Puls Biznesu, 10.12.2001 r.
• BIELECKi J., 2003 — Pełna liberalizacja ze 4 lata. Rzeczpospolita, 26.05.2003 r. Bilans Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polski i Świat 2002 r. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków. BP Statistical Review of World Energy — 2003.
• CZEKAJ J., 2001___Kontrakty długoterminowe a rynek energii elektrycznej w Polsce. Biblioteka Regulatora Urzędu Regulacji Energetyki, Warszawa.
• DOBROWOLSKI P., 2000 — Turbiny gazowe Alstom Power. Dodatek reklamowy do Rzeczpospolitej, 13.06.2000 r.
• GAJDA A., JAWORSKI W., BARC W., 2002 — Prognoza wytwarzania ubocznych produktów spalania w energetyce zawodowej do 2015 roku. Biuletyn Miesięczny PSE S.A. nr 11.
• GILECKI R., 2002 — Liberalizacja rynku gazu w krajach Unii Europejskiej. Gospodarka Paliwami i Energią, nr 7, s. 2-5.
• Główny Urząd Statystyczny 2002 — Rocznik statystyczny przemysłu. Warszawa.
• GÓRECKI W., 2003 — Perspektywy górnictwa naftowego w Polsce. Wystawa w Senacie RP „Historia, dzień dzisiejszy i perspektywy górnictwa naftowego w Polsce", Warszawa. International Energy Outlook 2003; maj 2003 r.
• JANAS P., 2003 — PGNiG odkrywa karty strategii. Puls Biznesu, 08.05.2003 r.
• KALINA J., 2002 — Oszczędność energii chemicznej paliw wynikająca ze stosowania gazowych układów kogeneracyjnych i trójgeneracyjnych. Gospodarka Paliwami i Energią nrl 0, s. 12-18.
• KALINA J., SKOREK J., 1999a — Skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej w urządzeniach malej mocy. Gospodarka Paliwami i Energią nr 4, s. 12-15.
• KALINA J., SKOREK J., 1999b — Turbiny gazowe oraz zasilane gazem silniki spalinowe w małych układach do skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Gospodarka Paliwami i Energią nr 6, s. 2-8.
• KLINA J., SKOREK J., 2001 — Optymalizacja doboru małych elektrociepłowni na paliwo gazowe. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 3, s. 80-86.
• KARNKOWSKI P., 1993 — Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej w Polsce. Tom 2: Karpaty i Zapadlisko Przedkarpackie. Towarzystwo Geosynoptyków „Geos" AGH, Kraków.
• KOZŁÓW P., BADUR J., 2002 — Wykorzystanie turbin gazowych w energetyce polskiej. Stan obecny oraz zamierzenia inwestycyjne. Energetyka nr 5, s. 275-279.
• KUBSKI P., 2003 — Skojarzone układy rozproszone zasilane paliwem gazowym. Materiały IV Konferencja Techniczna: Gaz ziemny w energetyce, Sopot 30-31 stycznia, 2003 r., s. 1-8.
• LORENZ U., GRUDZIŃSKI Z., 2001 — Czynniki wpływające na ceny surowców energetycznych. Polityka Energetyczna t. 4, z. 2, s. 63-76.
• MARKOWSKI E., 2001 — Energetyczne i ekologiczne aspekty eksploatacji EC Lublin—Wrotków po rozbudowie o blok gazowo-parowy. Mat. XV Konf z cyklu „Zagadnienia surowców energetycznych w gospodarce krajowej", Zakopane, 14-17 października 2002. Wyd. Instytut GSMiE PAN, Kraków. Sympozja i Konferencje nr 52, s. 343-352.
• MATKOWSKI A., BUDZIŃSK Z., 2001a — Możliwości i zasady dostarczania paliwa gazowego stosowanego w skojarzonej produkcji ciepła i energii elektrycznej. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 9, s. 305-310.
• MATKOWSKI A., BUDZIŃSKI Z., 2001—b Problem konkurencyjności gazu w zastosowaniu do skojarzonej produkcji ciepła i energii elektrycznej. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 11, s. 383-386.
• MATKOWSKI A., BUDZIŃSKi Z., 2003 — Regulacje obowiązujące w sektorze gazowym. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 2, s. 43-47.
• Ministerstwo Gospodarki: Ocena realizacji i korekta Założeń polityki energetycznej Polski do 2020 roku. Warszawa 02.04.2002 r.
• Ministerstwo Środowiska: Bilans Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych. Polski Instytut Geologiczny, Warszawa, 2002,
• NEY R., 1999 — Gaz ziemny w polskiej energetyce (perspektywy i warunki). Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 12, s. 440-448.
• NEY R., 2001 — Dylematy polskiej polityki energetycznej na początku XXI wieku. Konferencja Naukowa „Paliwa i Energia dziś i jutro — 2001".Wydzial Paliw i Energii AGH, Kraków 12-13 czerwca 2001.
• NEY R., RYCHLICKI S., SIEMEK J., 2002 — Aktualny stan wystarczalności zasobów oraz perspektywy poszukiwań złóż węglowodorów w Polsce. Konferencja Naukowo-Techniczna Geopetrol 2002, Instytut Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, Kraków 2002.
• NEY R., 2002 — Ocena zasobów surowców energetycznych Polski. Gospodarka Paliwami i Energią nr 3, s. 3-6.
• NEY R i in., 2001 — Górnictwo złóż płynnych — ropa naftowa, gaz ziemny, wody geotermalne; stan aktualny i perspektywy. Przegląd Górniczy nr 12, s. 9-17.
• NORWISZ J., KOLENDA Z., 2001 — Produkcja skojarzona ciepła i energii elektrycznej w Polsce. Możliwości i uwarunkowania. Gospodarka Paliwami i Energią nr 11, s. 2-9.
• NOWAKOWSKI J. i in., 2002 — Charakterystyka tendencji zmian cen i podatków na paliwa i energię w Polsce na tle sytuacji w krajach Unii Europejskiej. Polityka Energetyczna t. 5, z. 2, s. 5-46.
• PANEK A., WISZNIEWSKI A., 2001 — Energetyka skojarzona malej skali na lokalnych rynkach energii. Gospodarka Paliwami i Energią nr 3, s. 15-19.
• PIWOWARSKI A.J., 1999 — Europejska Dyrektywa Gazowa i działania dostosowawcze do wymogów Unii Europejskiej w sektorze gazowniczym. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 9, s. 308-314.
• PODZIEMSKI T., BAŁUT H., 2003 — W XXI wieku gaz ziemny źródłem prądu ciepła i chłodu. Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 2, s. 57-63.
• Puls Biznesu, 2003: KGHM kończy rozmowy z PGNiG. 10.04.2003 r.
• Puls Biznesu, 2003: HGHM kupi gaz dla elektrowni. 29.05.2003 r.
• PUPKA J., 2001 — Skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w Polsce. Energetyka nr 8, s. 435-441.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 stycznia 2003 r. w sprawie harmonogramu uzyskiwania przez odbiorców prawa do korzystania z usług przesyłowych (Dz. U. Nr 17, poz. 158)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21.12.1999 r. w sprawie opłat za emisję zanieczyszczeń do atmosfery (Dz.U. Nr 110 poz. 1261 z dnia 30.12.1999 r.).
• RYCHLICKI S., SIEMEK J., 2000 — Analiza konkurencyjności gazu względem innych paliw i nośników energii. Dodatek reklamowy do Rzeczpospolitej, 11.04.2000 r.
• RYCHLICKI S., SIEMEK J., 2002 — Możliwości współistnienia gazu ziemnego i węgla kamiennego na polskim rynku energetycznym. Wiadomości Naftowe i Gazownicze nr 2, s. 3-6.
• SKOREK J., 2002a — Male źródła produkujące energię elektryczną i ciepło w skojarzeniu jako podstawa technologiczna gminnej gospodarki energetycznej. Gospodarka energetyczna w gminach, wrzesień 2002 r.
• SKOREK J., 2002b — Ocena efektywności energetycznej i ekonomicznej gazowych układów kogeneracyjnych malej mocy. Monografia nr 35, Wydawnictwo Politechniki Gliwickiej, Gliwice. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348).
• ZIĘBA G., 2003 — MPEC: turbina za 16,8 mln zł. Puls Biznesu, 23.05.2003 r.
• www.ecg.com.pl ; Elektrociepłownia Gorzów SA
• www.ec.rzeszow.pl; Elektrociepłownia Rzeszów S.A.
• wvvw.ec.zgora.pl; Elektrociepłownia Zielona Góra S.A.
• www.energobaltic.com.p1; Energobaltic Sp. z o.o
• www.pgnig.pl; PGNiG S.A.
• www.geotermia.pl; Przedsiębiorstwo Energetyki Ciepinej Geotermia Podhalańska
• www.mpec.tarnow.pl; Miejckie Przedsiębiorstwo Energetyki Ciepinej w Tamowie
• vvww.eurogas.org; EUROGAS
• www.eia.doe.gov; Energy Information Administration, Stany Zjednoczone
• www.bp.com; BRITISH PETROLEUM, Wielka Brytania
• www.zzgnig.com.pl, ZZGNiG S.A.
• www.eclublin.pl; Elektrociepłownia Lublin—Wrotków Sp. z o.o.
• www.ure.gov.pl; Urząd Regulacji Energetyki