Wybrane problemy szacowania kosztów krańcowych i ustalania cen w górnictwie i energetyce

• Autorzy: Suwala W. , Kaszyński P. , Kamiński J.

Warianty tytułu

EN

Marginal costs and pricing issues for fuel and power industries: selected problems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł porusza problemy związane z rolą kosztów krańcowych w kształtowaniu cen przez przedsiębiorstwa sektorów górniczych i energetycznych. Rozróżnia się koszty krótko- i długoterminowe, które powinny służyć do ustalania cen. Koszty długoterminowe są dla analizowanych sektorów ważniejsze ze względu na poziom nakładów inwestycyjnych oraz długi okres zwrotu inwestycji. Artykuł w pierwszej części przybliża metody obliczania tych kosztów i dyskutuje możliwości ich szacowania na podstawie badań statystycznych - ekonometrycznych. Oszacowanie to bazuje na długookresowej analizie kosztów, uwzględniającej wszystkie nakłady ponoszone na funkcjonowanie, rozwój i utrzymanie mocy produkcyjnych przedsiębiorstwa. Metody statystyczne, polegające na tworzeniu krzywych kosztów na podstawie danych historycznych, choć dość powszechnie stosowane, mogą dać fałszywe wyniki wynikające przede wszystkim z nieliniowości krzywej kosztów i w konsekwencji błędnej interpretacji wyników. Koszty krańcowe - według teorii ekonomii - są podstawa do ustalania cen produktów. W związku z tym każde przedsiębiorstwo powinno być świadome ich poziomu. Te wskazówki teoretyczne nie są jednak potwierdzane praktyką, a przedsiębiorstwa ustalają ceny na zasadzie powiększania kosztów średnich o oczekiwany zysk. Oba te poglądy nie uzyskały jednak wystarczającego potwierdzenia, a zasady ustalania cen komplikują się wobec złożoności rynków paliw i energii elektrycznej. W artykule wskazano na czynniki determinujące złożoność formowania cen na bazie teorii ekonomii i obserwacji rynków. Przede wszystkim, zarówno dla paliw takich jak węgiel kamienny, jak i energii elektrycznej funkcjonuje wiele rynków, o różnych strukturach, a zatem i zasadach ustalania cen równowagi rynkowej. Teoria ekonomii wnosi tu pewne wskazówki, co przyczynia się do zmniejszenia stopnia niepewności. Artykuł jest dyskusją wybranych uwarunkowań procesów ustalania cen, natomiast nie wskazuje schematów ich ustalania, ponieważ złożoność i dynamika zmian na rynkach nie pozwala na zastosowanie nawet najbardziej rozbudowanych algorytmów.

EN

This paper deals with the role of marginal costs in the determination of prices in the mining and power generation industries. A distinction is made between short-term and long-term costs, which should be used accordingly to establish differentiated prices. The paper analyzes long-term costs for selected industries, as these are more important due to the level of investment and the long time it takes to realize a return on investments. The first part the article analyses the methods for calculating these costs and possibilities for their estimation based on statistical-econometric estimation. The marginal cost estimate is based on long-term analysis taking into account all expenditures incurred for the operation, development, and maintenance of the capacity of the companies. Though quite commonly used, statistical methods, estimating cost curves on the basis of historical data, may give false results arising primarily from the nonlinearities of the costs curve and consequently erroneously interpreted results. Marginal costs, according to economic theory, are the basis for determining the level of the prices of products; therefore, each company should be aware of their level. These theoretical guidelines, however, are not confirmed by practice. Many entrepreneurs markup their prices, i.e. fixing them on the basis of the average cost increased by expected profit. Both of these views, however, are not significantly acknowledged, and pricing rules are complicated by the complexity of the fuel and electricity markets. The paper indicates these factors as determined by the complexity of the formation of prices both on the basis of economic theory as well as observation of the real markets. First of all, for fuels – such as coal – and electric energy there are many markets with different structures and thus the pricing policy of market clearing. Economic theories propose some solutions which help to reduce the degree of uncertainty. This paper is essentially a review of selected pricing issues; however, it may not indicate the relevant algorithms. The complexity and the dynamics of change in markets do not permit the use of even the most sophisticated algorithms.

Słowa kluczowe

PL

koszty krańcowe; ceny nośników energii; modele; metody ekonometryczne

EN

marginal costs; fuels and energy pricing; models

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Polityka Energetyczna
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 15, z. 4
• Strony: 175--186
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Suwala W.

autor

Kaszyński P.

autor

Kamiński J.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Energetyki i Paliw, Katedra Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego, Kraków,

Bibliografia

• 1. Domestic coal pricing: Suggested principles and present policies in selected countries, 1985, World Bank Energy Department, Energy Department Paper No. 23.
• 2. GRUDZIÑSKI Z., 2010 – Konkurencyjność wytwarzania energii elektrycznej z węgla brunatnego i kamiennego. Polityka Energetyczna t. 13, z. 2.
• 3. GRUDZIÑSKI Z., 2011 – Ceny energii elektrycznej w kontekście wdrożenia obligatoryjnego handlu na giełdzie energii. Polityka Energetyczna t. 14, z. 2.
• 4. JURDZIAK L., 2004 – Odkrywkowa kopalnia węgla brunatnego i elektrownia jako bilateralny monopol w ujęciu klasycznym. Górnictwo i geologia VII, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 106, Studia i Materiały nr 30, Oficyna Wyd. Pol. Wroc., s. 103–112.
• 5. KAMIŃSKI J., 2011a – Założenia metodyczne do budowy modelu równowagi rynku energii elektrycznej dla warunków Polski. Energetyka – Problemy Energetyki i Gospodarki Paliwowo-Energetycznej, styczeń 2011. SEP COSiW Warszawa, s. 10–16.
• 6. KAMIÑSKI J., 2011b – Równowaga rynków energii elektrycznej i paliw: podejście modelowe. Rynek Energii nr 1(92). Kaprint.
• 7. KAMIÑSKI J., 2011c – Market power in a coal-based power generation sector: the case of Poland. Energy, Volume 36, Issue 11, November 2011, Pages 6634–6644.
• 8. KOUTSOYIANNIS A., 1979 – Modern microeconomics, Macmillan.
• 9. LABYS W.C., 1980 – Market Structure, Bargaining Power, and Resource Price Formation, Lexington Books, Toronto.
• 10. LAIDLER D., ESTRIN S., 1991 – Wstęp do mikroekonomii. Gebethner i Ska, Warszawa.
• 11. MABRO R., 1987 – Netback pricing and the oil price collapse of 1986. Oxford Institute for Energy Studies.
• 12. PAŁKA P., 2011 – Uwolnienie cen detalicznych na obecnym rynku energii elektrycznej. Rynek Energii 2(93)/2011.
• 13. PAŁKA P., TOCZYŁOWSKI E., 2009 – Wpływ mechanizmu wyceny energii elektrycznej na łagodzenie siły rynkowej na hurtowym rynku energii. Rynek Energii Nr II(IV).
• 14. PASKA J., 2012 – Metodyka oceny kosztów wytwarzania energii elektrycznej. Rynek Energii, Kwiecień 2012.
• 15. SAUNDERS R.J., WARFORD J.J., MANN P.C., 1977 – Alternative concepts of marginal costs for public utility pricing: Problems of application in the water supply sector, World Bank Staff Working Paper No. 259.
• 16. SIMON H., 1996 – Zarządzanie cenami. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• 17. SUWAŁA W., 2000 – Mechanizmy rynkowe kształtowania poziomu cen węgla – zarys ogólny. Polityka Energetyczna t. 3, z. 2.
• 18. SUWAŁA W., 2001 – Racjonalny poziom rynkowych cen węgla kamiennego w Polsce. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 17, z. 3, 2001, s. 89–106.
• 19. SUWAŁA W., 2011 – Modelowanie systemów paliwowo-energetycznych, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• 20. TOCZYŁOWSKI E., KALETA M., KACPRZAK P., PA£KA P., SMOLIRA K., 2010 – Modelowanie rynkowych problemów decyzyjnych na rynku energii elektrycznej. Rynek Energii 12.
• 21. TOCZYŁOWSKI E., KALETA M., KACPRZAK P., PAŁKA P., SMOLIRA K., 2011 – Środowisko symulacyjne do analizy rozwiązań hurtowego rynku energii elektrycznej. Rynek Energii 2(93).