Budowa profilowa i właściwości fizyko-chemiczne gleb mułowych w Kotlinie Biebrzy Dolnej w aspekcie ochrony mułowisk

• Autorzy: Roj-Rojewski S.

Warianty tytułu

EN

Profiles structure and physical-chemical properties of mud soils in the Lower Biebrza Basin from aspect of mud habitats protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono budową profilową i właściwości fizyczno-chemiczne gleb mułowych występujących w dolinach zalewowych Narwi i Biebrzy na obszarze Kotliny Biebrzy Dolnej. Badania prowadzono na 5 powierzchniach badawczych, w tym 2 przekrojach glebowych. Na analizowanym terenie dominują płytkie muły telmatyczne, a jedynie w starorzeczach wykształcają się głębokie muły limnetyczne. Stwierdzono ścisłe powiązanie gleb i roślinności z mikrorzeźbą badanych tarasów zalewowych. Wyróżniono dwie jednostki taksonomiczne nie występujące w Systematyce Gleb Polski: gleby mułowato-glejowe i mady glejowe. Wyniki badań wskazują na zależność właściwości mułów od ich genezy. Wykazano też znaczne różnice w zakresie właściwości fizyczno-chemicznych pomiędzy mułami a torfami oraz murszami mułowymi a murszami torfowymi. Różnice te zaciera proces zamulania. Scharakteryzowano wpływ procesu murszenia na właściwości gleb mułowych. W pracy ukazano również zagrożenia oraz potrzeby ochronne gleb i siedlisk mułowych. Gleby mułowe w Kotlinie Biebrzy Dolnej znajdują się obecnie głównie w fazie akumulacji i wykazują dostateczną wilgotność dla roślinności błotnej. Utrzymanie takiego uwilgotnienia stanowi najważniejszy problem ochrony mułowisk.

EN

The paper presents recognition of profiles structure and physical-chemical properties of mud soils developed in the Narew River and the Biebrza River flood valleys in the Lower Biebrza Basin. The researches were carried out on 5 study areas, including 2 soil sections. On the analyzed territory shallow telmathic muds dominate and deep limnethic muds develope only in the old river-beds. Close relationship between soils, vegetation and microrelief of the flood terraces was found. Two taxonomic units, which don't appear in Polish System of Soil Classification, were distinguished: muddy-like endogley soils and gley alluvial soils. The research results indicate relationship between properties and genesis of muds. Significant differences between physical-chemical properties of muds and peats, as well as muddy mucks and peaty mucks were demonstrated. The silty process reduces this differences. Influence of mucking process on properties of mud soils were characterized. In the paper threats and protective recommendation on mud soils and mud habitats were also showed. Mud soils in the Lower Biebrza Basin are mainly in an accumulation stage now and they have got sufficient moisture for muddy plants. The most important problem of mud habitats protection is maintaining of that moisture.

Słowa kluczowe

PL

gleby mułowe; budowa profilowa; właściwości fizyczne; właściwości chemiczne; ochrona gleb

EN

mud soils; profiles structure; physical properties; chemical properties; soil protection

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2006
• Tom: Z. 17
• Strony: 25--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Roj-Rojewski S.

• Politechnika Białostocka, Katedra Ochrony Gleby i Powierzchni Ziemi

Bibliografia

• 1. Banaszuk H., 1980. Geomorfologia południowej części Kotliny Biebrzańskiej. Wydz. Geogr. i Studiów Reg. UW. Prace i Studia Geogr. T. 2. Wyd. UW. Warszawa.
• 2. Banaszuk H., 1987. Zależność układu przestrzennego, wykształcenia litologicznego i cech profilowych mad od budowy geomorfologicznej doliny zalewowej rzek niżowych na przykładzie odcinka doliny Narwi. Rocz. Glebozn. 38.
• 3. Banaszuk H. (kier.), 2000. Plan Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego. Operat ochrony zasobów i walorów przyrody nieożywionej i gleb (maszynopis).
• 4. Banaszuk H., 2000a. Rozmieszczenie i budowa profilowa mad i gleb mułowych w dolinach Narwi i Biebrzy wykształconych na obszarze Kotliny Biebrzańskiej na tle geomorfologii terenu. Wyd. UWM w Olsztynie. Biul. Nauk. 9.
• 5. Banaszuk H., 2004. Geomorfologia Kotliny Biebrzańskiej. [w:] Banaszuk H. (red.). Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Wyd. Ekonomia i Środowisko. Białystok.
• 6. Brandyk T., Szatyłowicz J., Hewelke P., Oleszczuk R., 1996. Modelowanie stosunków wodnych w dolinowych siedliskach gleb torfowo-murszowych. Przegląd Nauk. WMIŚ SGGW w Warszawie. Z. 11.
• 7. Genuchten M. Th. van, 1980. A closed-form equation for predicting the hydraulic conductivity of unsaturated soils. Soil Sci. Soc. Am. J. 44.
• 8. Genuchten M. Th. van, Leij F. J., Yates S. R., 1991. The RETC code for quantifying the hydraulic functions of unsaturated soils. U. S. Environ. Protec. Agency. Washington
• 9. Maciak F., Liwski S., 1996. Ćwiczenia z torfoznawstwa. Wyd. SGGW. Warszawa.
• 10. Mocek A., Drzymała S., Maszner P., 1997. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. Akademii Rolniczej w Poznaniu. Poznań.
• 11. Musiał A., 1992. Studium rzeźby glacjalnej północnego Podlasia. Wyd. UW. Warszawa.
• 12. Okruszko H., 1969. Powstawanie mułów i gleb mułowych. Rocz. Glebozn. 20.
• 13. Okruszko H., Oświt J., 1969. Gleby mułowe na tle warunków Doliny Dolnej Biebrzy. Rocz. Glebozn. 20.
• 14. Sapek A., Sapek B., 1997. Metody analizy chemicznej gleb organicznych. Wyd. IMUZ. Falenty.
• 15. Systematyka gleb Polski, 1989. Rocz. Glebozn. 40. 3/4.
• 16. Szuniewicz J., Jaros H., 1990. Zasady gospodarowania wodą w dolinowych systemach melioracyjnych z regulowanym odpływem w regionie Polski północno-wschodniej. ZDMUZ. Biebrza.
• 17. Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z., 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa.