Geneza i rozwój rzeżby Wyspy Sztabińskiej

• Autorzy: Micun K.

Warianty tytułu

EN

Origin and evolution of the relief of "Sztabińska Island"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule poruszono zagadnienia genezy i rozwoju rzeźby Wyspy Sztabińskiej. Jest to największa wyspa morenowa w Kotlinie Biebrzy Górnej. Początek tworzenia się Wyspy Sztabińskiej wiąże się z deglacjacją arealną lądolodu zlodowacenia warty. W tym czasie, w rozległej przetainie w lądolodzie, powstało wzgórze przetainowe (okolice miejscowości Kamień). Następnie w jego pobliżu utworzyły się kemy oraz otaczająca je wysoczyzna morenowa. Lądolód zlodowacenia wisły, stadiału świecia dotarł do północnych krańców tej wysoczyzny. Powstały wtedy moreny czołowe spiętrzone w północnej części Wyspy Sztabińskiej. Wody roztopowe z tego lądolodu rozmyły zwartą powierzchnię moreny dennej, dzieląc ją na "wyspy". W miejscach przepływu tych wód akumulowane były utwory piaszczysto-żwirowe. Pod koniec plejstocenu i w początkach holocenu zwydmieniu uległa część północno-zachodnia i północna wyspy. W holocenie następowała akumulacja torfów w obniżeniach na powierzchni wyspy. Działalność gospodarcza człowieka spowodowała przyśpieszenie denudacji na skutek wylesienia, obniżanie powierzchni i osuszanie torfowisk w następstwie melioracji.

EN

The article mentions the problems of genesis and evolution of the relief of "Sztabińska Island". It is the biggest morainal island in the Biebrza Górna Basin. The beginning of the formation of "Sztabińska Island" is bound with areal deglatiation of the continental glacier of Wartanian Glaciation. At this time melt-through hill was created in the glacier (around the town Kamień). Next the kames and the morainc plateau were made near it. The continental glacier the Świecie Stadial of Vistulian Glaciation came to the north border of the morainic plateau. The frontal moraines were created then, and were lifted in the northern part of "Sztabińska Island". Ice-melting water from the continental glacier washed out the closed surface of the ground moraine and devided it in to the islands. In the place of water flow, deposits of sand and gravel were accumulated. At the end of the Pleistocene and at the begining of the Holocene the area of the northern-west and the northern part of the island were duned. Accumulation of the peat took place in the Holocene in the depression of the surface of the island. Man's economic activities caused acceleration of the denudation as a result of deforestation, depression of the land and drainage of the peatland as a result of land melioration.

Słowa kluczowe

PL

Wyspa Sztabińska; geneza rzeźby

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2001
• Tom: Z. 14
• Strony: 63--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., mapy

Twórcy

autor

Micun K.

• Politechnika Białostocka, Katedra Ochrony Gleby i Powierzchni Ziemi, ul. Wiejska 45e, 15-351 Białystok