Problematyka zachowania tradycyjnego wizerunku wsi opolskiej

• Autorzy: Niedźwiecka-Filipiak I.

Warianty tytułu

EN

Aspects of preservation the traditional village image in the region of Opole

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tradycyjna drewniana zabudowa wsi Opolszczyzny przekształcała się, przechodząc od zrębowej, poprzez przysłupową, aż do różnych odmian konstrukcji szkieletowej. Pojedyncze obiekty tego typu o różnorodnej funkcji zachowały się na tym terenie do dzisiaj, część z nich przeniesiono do skansenu w Bierkowicach. Jednakże konstrukcje drewniane zostały wyparte przez murowane, co rozpoczęło się w XVIII wieku tzw. budownictwem frankońskim. Znacznie skromniej od budownictwa frankońskiego przedstawiały się osiedla fryderycjańskie, charakteryzujące się ciągami najczęściej szczytowo, gęsto usytuowanych domów. Zabudowa tego typu rozproszona jest na całym terenie Opolszczyzny. Dzięki tym uporządkowanym, o ścisłych zasadach metodom budowania badane wsie do dziś, w wielu przypadkach, mają czytelne, zwarte układy z jednorodną zabudową. Ostatnie lata przynoszą jednak zagrożenie dla tych pięknych, zachowanych osiedli wiejskich. Intensywne procesy modernizacji na terenach wiejskich stanowią poważne zagrożenie dla zachowania dziedzictwa kulturowego. Obserwuje się szereg negatywnych trendów, które ten ważny w rozwoju zasób mogą poważnie uszczuplić, a nawet bezpowrotnie zaprzepaścić. Konieczne jest podjęcie wszelkich możliwych działań kształtujących świadomość, jak wielką wartość posiada odziedziczone tradycyjne środowisko wiejskie. Kilkuletnia współpraca Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu z Urzędem Marszałkowskim w Opolu w ramach Programu Odnowy Wsi w Województwie Opolskim zaowocowała opracowaniem koncepcji rozwoju szeregu miejscowości. W czasie spotkań z mieszkańcami wsi oraz władzami lokalnymi pojawiały się problemy związane z zachowaniem tożsamości miejsca i regionalnego charakteru Opolszczyzny. Z tego powodu opracowano koncepcję podręcznika multimedialnego „Krajobraz wsi odnowionej”. Prezentowane w podręczniku schematy pozwalają na usystematyzowanie problematyki związanej z procesami inwestycyjnymi na terenach wiejskich.

EN

Traditional wooden buildings of Opole villages evolved from the simplest ones into various types of frame constructions. The individual objects of this type with varied function survived to the present day in that area. A part of them were moved to the Bierkowice heritage park. However the wooden constructions were displaced by brick or stone, which began in the 18th century as a socalled “frankońskie” buildings. Considerably modest than “frankońskie” buildings are the “fryderycjańskie” settlements which are characterized most often by gables and densely situated buildings are considerably modest than “frankońskie” building. This type of building is scattered in the whole area of Opole Voivodeship. Thanks to this ordered, exact principles of building methods, the tested villages have legible, close spatial sets with homogeneous buildings up to the present day. But the recent years have brought menace to those excellently preserved villages. The intensive processes of modernization in the rural areas constitute the serious menace to the preservation of the cultural heritage. We observe a number of negative trends which may seriously reduce or even irreparably squander this important resource for the development. It is necessary to make an effort and take every possible action which will mould the consciousness as to of how big value the inherited traditional rural environment is. A few years’ cooperation of the Wrocław University of Environmental and Life Sciences with the Marshall Office of the Opole Voivodeship within the limits of Village Renewal Programme bore fruit in the form of the study of conceptions of development in a number of villages. During meetings with the village inhabitants the problems of preservation of the place identity with regional character of the Opole Voivodeship appeared. For this reason the conception of the multimedia handbook “Landscape of Renewed Village” has been prepared. The charts presented in the handbook allow to systematize the problems connected with investment processes in the rural area.

Słowa kluczowe

PL

województwo opolskie; dziedzictwo kulturowe; budynek tradycyjny; wieś

EN

Opole Voivodeship; cultural heritage; villages; traditional buildings

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 1, no. 1
• Strony: 55--62
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys.

Twórcy

autor

Niedźwiecka-Filipiak I.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Inżynierii Kształtowania Środ. i Geodezji, pl. Grunwaldzki 24, 50-365 Wrocław,

Bibliografia

• 1. Baart T. (2000), Die Lust am Bauen – Bilder aus Hoofddorp, TOPOS, 31/2000, s.59-67.
• 2. Biesiekierski T., Bocheński S., Trocka-Leszczyń-ska E., Wiatrzyk S., Żabiński R. (1998), Architektoniczne kształtowanie krajobrazu ziemi opolskiej, Karta Opolska, Municipium, Warszawa.
• 3. Borcz Z., Budownictwo zagrodowe, Wyd. Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Wrocław.
• 4. Chrzanowski T., Kornecki M. (1974), Sztuka Śląska Opolskiego. Od średniowiecza do końca w. XIX, Kraków.
• 5. Chwalibóg K. (2007), Krajobraz i polityka, „Urbanista” 1/2007, s. 11-16.
• 6. Claval P. (2005), Reading the rural landscapes, Lands. Urban Plan.70, s.9-19.
• 7. Gil E. (1985), Z badań muzeum wsi opolskiej nad drewnianym budownictwem ludowym Opolszczyzny, OPOLSKI ROCZNIK MUZEALNY, Tom VIII, Instytut Śląski, Opole.
• 8. Idziak W. (2004), O Odnowie Wsi, Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa.
• 9. Kamiński B. (red.), (2007), Na wsi odnowa, Konin.
• 10. Niedźwiecka-Filipiak I. (2004), Zadbajmy o nasz krajobraz – udział uczelni w programie Odnowa Wsi na przykładzie Żyrowej, [w:] Pomorski Program Od-nowy Wsi, Gdańsk, s.281-284.
• 11. Niedźwiecka-Filipiak I. (2005), Przemiany wizerunku wsi opolskiej pod wpływem odnowy wsi, „Architektura Krajobrazu” 1-2, s.18-26.
• 12. Thullie Cz. (1969), Zabytki architektoniczne województw katowickiego i opolskiego. Przewodnik, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
• 13. van der Vaart J.H.P. (2005), Towards a new rural landscape: consequences of non-agricultural re-use of redundant farm buildings in Friesland, Lands. Urban Plan.70, s.143-152.
• 14. Wilczyński R. (2003), Odnowa wsi perspektywą rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, Fundacja Fundusz Współpracy-Program Agro-Info, Poznań.