Technika grafitowania naczyń w garncarstwie kultury przeworskiej w świetle analiz specjalistycznych ceramiki z okolic Wrocławia.

• Autorzy: Stoksik H.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania ratownicze prowadzone w latach 1997-2000 w związku z budową autostrady A-4, przyniosły m.in. odkrycie dużego wielokulturowego kompleksu stanowisk: Polwica 4 i 5 oraz Skrzypnik 8, gm. Domaniów, funkcjonującego także w okresie istnienia kultury przeworskiej. Dostarczyły one wielu interesujących odkryć i artefaktów, w tym ceramiki tzw. grafitowanej, wyróżniającej się intensywnie czarną barwą powierzchni. Tę specyficzną kategorię źródeł ceramicznych poddano badaniom specjalistycznym, zmierzającym do wyjaśnienia składu wierzchniej powłoki oraz techniki jej nanoszenia. Wyniki badań dziesięciu okazów naczyń ceramicznych oraz próby eksperymentalne przeprowadzone na współczesnych próbkach, pozwoliły rozpoznać barwną powłokę jako warstwę składającą się z pylistego grafitu pochodzenia mineralnego, naniesioną na wilgotny, surowy czerep techniką wcierania. Uzyskane wyniki stanowią ciekawy przyczynek, wzbogacający naszą wiedzę o technologii warsztatów produkujących ceramikę bez użycia koła, przydatny także do szerszych studiów nad tradycjami i uwarunkowaniami kulturowymi lokalnego garncarstwa kultury przeworskiej.

EN

The rescue research carried out in years 1997-2000 connected with the construction of the A-4 motorway led to the discovery of a big multiculture complex of sites: Polwica 4 and 5 as well as Skrzypnik 8, community of Domaniów, which was in use also in the period of the Przeworsk culture existence. The research was a source of a lot of interesting discoveries and artifacts, including the so called graphited ceramics, with distinctly black colour of the surface. This specific category of ceramic sources was subject to specialist analyses, which were aimed at establishing the composition of the surface layer and the technique of its application. The results of analyzing ten ceramic vessels and experiments carried out on contemporary samples made it possible to determine that the hued layer was composed of powered mineral graphite, applied to the wet raw vessel by means of the rubbing technique. The obtained results enrich our knowledge of technology of workshops producing ceramics without using potter's wheel and will be usefull also in broader studies on traditions and cultural conditions of the local pottery-making of the Przeworsk culture.

Słowa kluczowe

PL

garncarstwo; wczesna epoka żelaza; naczynia grafitowane; analiza fizykochemiczna

EN

pottery production; Early Iron Age; graphited pottery; physico-chemical analyses

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
• Czasopismo: Szkło i Ceramika
• Rocznik: 2007
• Tom: R. 58, nr 1
• Strony: 32--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 4 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Stoksik H.

• Wydział Ceramiki i Szkła, Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, Katedra Restauracji i Rekonstrukcji Ceramiki i Szkła

Bibliografia

• [1] Rzeźnik P., Stoksik H.: Ceramika grafitowa z Raciborza (XII-XIII w.) w świetle pierwszych analiz specjalistycznych. Początki i rozwój miast Górnego Śląska - Studia interdyscyplinarne - Gliwice 2004 r. s. 171-186.
• [2] Święcki Z.: Ocena techniki wykonania naczynia glinianego z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Laskach, pow. Kępno. Fontes Archaeologici Posnanienses, vol. XIV, 1963, s. 186-189.
• [3] Rzeźnik P., Stoksik H.: Silesian graphittonkeramik of 12th -13th centuries in the light of specialist analyses of vessels from Racibórz. Archeologické Rozhledy, R.56, 2004, s. 321-342.
• [4] Różewicz E.: Techniki Zdobienia Ceramicznego, Warszawa 1958, s. 248.