Opory ruchu w łożyskach tocznych.

• Autorzy: Styp-Rekowski M.

Warianty tytułu

EN

Resistance to motion in rolling bearings.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono próbę usystematyzowania problematyki oporów ruchu występujących w łożyskach tocznych. Zidentyfikowano zjawiska, które towarzyszą powstawaniu oporów ruchu w parach kinematycznych z tarciem tocznym. Są to: poślizgi (mikro- i makro-), histereza sprężysta, obecność smaru, adhezja i inne. Dokonano także analizy cech konstrukcyjnych elementów łożysk w aspekcie ich wpływu na zidentyfikowane zjawiska. Stwierdzono, że wszystkie trzy cechy konstrukcyjne: materiałowe, geometryczne i dynamiczne mają istotny, lecz zróżnicowany wpływ na analizowane zjawiska, a więc w efekcie na opory ruchu. Ze względu na złożoność zjawisk zachodzących w łożyskach tocznych określenie procentowego udziału poszczególnych czynników w sumarycznych oporach ruchu wydaje się obecnie bardzo trudne lub wręcz niemożliwe.

EN

Motion resistances are one of several but very significant factor which determine performances and quality, not only of the bearings but of whole machines. It is the reason that resistances in bearing pair are important problem. In this paper trial of systematization of resistances to motion problem in rolling bearings has been presented. The phenomena which accompanying generation of resistance to motion in kinematic pair with rolling friction have been identified. There are: sliding (micro- and macro-), elastic hysteresis, presence of grease, adhesion and the others. Following attributes characterising above mentioned phenomena also were identified: abrasion generating mass descrement and material fatigue on functional surfaces of the bearing elements. Analysis of bearing elements constructional features in the aspect of their dependence on identified phenomena has been made too. On the base of estimation of features influence it was discovered that all constructional features: material, geometric and dynamical have the influence on analyzed operational factors, namely on resistance to motion. Their influence is diversified, the greatest is for material constructional features and the least - for dynamic features. The most important constructional features in aspect of motion resistances there are: in the group of material features - hardness elastic modulus; in the group of geometrical features there are dimensions, including relation between them, dimensional accuracy of bearing elements, roughness of their functional surfaces. In the group of dynamic features it is preload of bearing. In author's mind nowadays, in consideration of intricate of tribologic phenomenon inside rolling bearings and their reciprocal interaction, percentage fractions of all separate factors in total motion resistance is very difficult or impossible to determine.

Słowa kluczowe

PL

łożysko toczne; opory ruchu; poślizg; histereza sprężysta; adhezja; zużycie cierne; zużycie zmęczeniowe

EN

rolling bearing; resistance to motion; sliding; elastic hysteresis; adhesion; abrasive wear; fatigue wear

• Wydawca: Komitet Budowy Maszyn PAN
• Czasopismo: Zagadnienia Eksploatacji Maszyn
• Rocznik: 2002
• Tom: Vol. 37, nr 1
• Strony: 7--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Styp-Rekowski M.

• Akademia Techniczno-Rolnicza, Wydział Mechaniczny, ul. Kaliskiego 7, 85-796 Bydgoszcz,

Bibliografia

• [1] Ampuero, J., Müller, U., Delfosse, D., Pahud, P., Mallabiabarrena, I., Goepfert, O., Boving, H.: surface roughness analysis after high speed hybrid ball bearing testing, proceedings of P World Tribology Congress. Mechanical Engineering Publications Ltd. London, UK, 1997, p. 795.
• [2] Caban, W.: Metoda określania strat tarcia w suchym kontakcie tocznym. Materiały XIV Sympozjonu PKM., Poznań - Kiekrz. Politechnika Poznańska, 1989, s. 49-50.
• [3] Dietrych, J.: System i konstrukcja. WNT, Warszawa 1985.
• [4] Krzemiński-Freda, H.: Nowoczesne metody obliczeń trwałości łożysk tocznych. Tribologia. 1993, nr 2, s. 32-39.
• [5] Kundera, C.: Dynamic analysis of mechanical face seals. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn. 1994, z. 3-4, s. 637-645.
• [6] Lubrecht, A.A., Venner, C.H., Lane, S., Jacobson, B.: Surface damage - comparison of theoretical and experimental endurance lives of rolling bearings. Proceedings of the Japan International Tribology Conference. Japanese Society of Tribologists. Nagoya, Japan, 1990, vol. 1, pp . 185-190.
• [7] Potrykus, J.: Smarowanie minimalne obrabiarek. Prace Instytutu Technologii Budowy Maszyn Politechniki Wrocławskiej, z. 47, seria Monografie nr 12. Wrocław 1991.
• [8] Pytko, S.: Problemy zużycia łożysk tocznych. Materiały konferencji „Postęp w rozwoju łożysk tocznych - ISKRA 100”. Politechnika Świętokrzyska, Kielce 1996, s. 301-316.
• [9] Pytko, S., Szczerek, M.: Pitting - forma niszczenia elementów tocznych. Tribologia, 1993, nr 4-5, s. 317-334.
• [10] Raczyński, A.: Podstawy teoretyczne i metodyka konstruowania promieniowych wałeczkowych łożysk tocznych. Zesz. Nauk. Politechniki Łódzkiej nr 688, seria Rozprawy naukowe z. 195. Politechnika Łódzka, 1993.
• [11] Solski, P., Ziemba, S.: Zużycie elementów maszyn spowodowane tarciem. PWN, Warszawa 1969.
• [12] Styp-Rękowski, M.: Geometrical constructional features of special rolling bearings against their exploitational properties. Proceedings of IVth Symposium INTERTRIBO '90. Strbske Pleso. Dom Technika. Bratislava, Slovakia, 1990, vol. C, pp. 93-96.
• [13] Styp-Rekowski, M.: Problematyka wewnętrznych oporów ruchu w kulkowych łożyskach skośnych. Wyd. Uczeln. ATR, seria Rozprawy z. 97. Bydgoszcz 1999.
• [14] Szala, J.: Hipotezy sumowania uszkodzeń zmęczeniowych. Wyd. Uczeln. ATR, Bydgoszcz 1998.
• [15] Ziętek, G.: Energia histerezy w materiale z przemianą fazową indukowaną cyklicznym odkształceniem plastycznym. Materiały XVIII Sympozjum „Zmęczenie materiałów i konstrukcji”. Wyd. Uczeln. ATR, Bydgoszcz 2000, s. 545-551.