Osada sukiennicza z XIX wieku jako przykład oszczędnych rozwiązań w architekturze i urbanistyce

• Autorzy: Łodziński P.

Warianty tytułu

EN

Weavers' settlements from the 19th century as an example of economic solutions in architecture and town planning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W XIX wieku na rozwój przestrzenny miast wpływ miały w znacznie większym stopniu procesy ekonomiczne niż decyzje natury estetycznej. Fabrykanci Królestwa Polskiego, zmuszeni polityką caratu po 1831 roku, przenosili swoje manufaktury z dotychczasowych osad przemysłowych, np. ze Zgierza, na tereny carskiej Rosji, między innymi do obwodu białostockiego. Wiele wybudowanych wtedy osad uzyskało jednorodny, estetyczny wyraz architektoniczny i ład przestrzenny, mimo operowania skromnymi środkami dekoracyjnymi. Właściciele fabryk budowali swoim pracownikom domy mieszkalne o skromnym, ale przyzwoitym standardzie. Poprawę warunków życia miał zapewnić wzrost wydajności produkcji. Geometryczna logika układu osiedla włókienniczego i realizacja domów tkaczy według jednolitych projektów budowlanych, wprowadziła dyscyplinę przestrzenną. Powstałe wówczas układy urbanistyczne stały się prognozą przyszłego rozwoju miast.

EN

In the 19th century economic processes had more impact on spatial development than esthetic decisions. Industrialists from the Kingdom of Poland were compelled (for political reasons) to move their factories from existing industrial settlements - for example, from Zgierz - to Russian lands, such as the Bialystok district. Many weavers' settlements presented a homogeneous, esthetic image and spatial order despite their use of modest decorative expression. The geometrical arrangement of weavers' settlements and the building of weavers' quarters according to uniform models brought spatial discipline. Such contemporary planning arrangements became predictors of a city's development.

Słowa kluczowe

PL

osada sukiennicza; rozwój przestrzenny

EN

spatial development; weaver's settlements

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 107, z. 6-A/1
• Strony: 271--280
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.,

Twórcy

autor

Łodziński P.

• Katedra Architektury Mieszkaniowej, Wydział Architektury, Politechnika Białostocka

Bibliografia

• [1] Cielątkowska R., Lorens P., Architektura i urbanistyka osiedli socjalnych Gdańska okresu XX-lecia międzywojennego, Politechnika Gdańska, Gdańsk 2000.
• [2] Dobrowolski R., Społeczeństwo Supraśla od połowy XVIII wieku do lat sześćdziesiątych XIX wieku, [w:] M. Zemło, P. Czyżewski (red.), Małe miasta. Historia i współczesność, Acta Collegii Suprasliensis, nr l, 2001.
• [3] Dumała K., Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli przemysłowych w Królestwie Polskim w latach 1831-1869, Ossolineum, Wrocław-Warszawa 1974.
• [4] Gilly D., Handbuch der Land-Bau-Kunst vorzüglich in Rücksicht auf die Construction der Wohnund Wirtschafts - Gebäude für angehende Cameral - Baumeister und Oeconomen, pozycja dostępna w zbiorach Freie Universität Berlin Hauptbibliothek, dział starodruków, Berlin 1797.
• [5] Kalinowski W., Budownictwo przemysłowe manufaktur włókienniczych w Królestwie Polskim 1815-1830, maszynopis pracy doktorskiej, Politechnika Warszawska, Warszawa (1960).
• [6] Kalinowski W., Zarys historii budowy miast w Polsce do połowy XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1966.
• [7] Kalinowski W., Krassowski C., Miłobędzki J.A., Z problematyki budownictwa drewnianego epoki Odrodzenia, Państwowy Instytut Sztuki, Biuletyn Historii Sztuki, nr 3/4, Warszawa 1953.
• [8] Kubiak L., Tomecką B., Studium historyczno-urbanistyczne do planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta, maszynopis ze zbiorów Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku, Białystok 1979.
• [9] Ostrowski W., Świetna karta z dziejów planowania w Polsce 1815-1830, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa 1949.
• [10] Rosin R. (red), Zgierz. Dzieje miasta do 1988, Zarząd Miasta Zgierza, Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Łodzi Towarzystwo Przyjaciół Zgierza, Łódź-Zgierz, 1995.
• [11] Strecke R., Anfänge und Innovation der preußischen Bauverwaltung: von David Gilly zu Karl Friedrich Schinkel, Böhlan, Köln 2000.
• [12] Zgierz: Program rewaloryzacji ulicy Długiej, Zarząd Miasta Zgierza, 1999.